13.1. РЕВМАТИЗМ. Ж.Ахметов. Патологиялық анатомия. Ревматизмнің клиникалық-анатомиялық түрлері. Ревматизм

13. 1. РЕВМАТИЗМ

Ревматизм деп негізінен жү ректің дө некер тінінің зақ ымдану-ымен сипатталатын, в-гемолиздеуші стрептококтар қ оздыратын инфекциялық -аллергиялық сырқ атты тү сінеміз. Ревматизм алғ а-шқ ы рет мектеп жасьшдағ ы балаларда (7-15 жас) бастальш, кейін созылмалы, жиі-жиі қ айталанатьш ауруғ а айналады.

Ревматизм XIX ғ асырдың бірінші жартысында клиницистер Буйо (1936), Г И. Сокольский (1938), патологоанатом АИ. Полу­нин (1953) жө не т. б. зерттеулеріне байланысты жеке сырқ ат ретінде қ арала бастады. Г. И. Сокольский ө зінің ғ ылыми ең бектерінде рев­матизм сырқ атында дө некер тінінің жү йелі тү рде зақ ымданаты-нын айтып кеткен болатын.

Ревматизмді зерттеудің екінші кезең і ревматизмнің ө зіне тө н морфологиялық белгілерінің - ревматизм гранулемасының табылу-ымен байланысты. Оны алғ аш рет неміс ғ алымы Л. Ашофф (1904), ал жан-жақ ты орыс ғ алымы В. Т. Талалаев (1921) жазып қ алдырғ ан, соң дық тан оны Ашофф-Талалаев гранулемасы деп атайды.

Бү дан кейін ревматизм ауруында осы гранулематоз ү рдісімен бір қ атарда экссудативті қ абыну ү рдістері де байқ алатыны анық -талды. Экссудативті миокардит - жас балаларда кейде гранулема­тоз ү рдісінен де кү шті дамиды (М. АСкворцов, 1939). Қ азіргі ке-зенде ревматизмге байланысты дө некер тінде дамитын ө згерістер, гистохимиялық, электронды микроскопиялық, иммундық -морфо-логиялық ә дістермен зерттелуде.

Ревматизм, ревматизмдік аурулардың ішіндегі ең кө п тарағ ан тү рі, ал жас балаларда жү рек-қ ан тамыр жү йесі ауруларының ішінде бірінші орында тү рады.

Этиологиясы. Жоғ арыда ревматизмді негізінен |3-гемолиздеуші

Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия

стрептококк тудырады деп айтып кеттік, ө детте ауру белгілері стреп-тококтың фарингиттен кейін 2-4 аптадан соң басталады. Бірақ, стрептококтық баспамен, фарингитпен ауырғ андардың 0, 1-3%-де гана ревматизм дамиды. Тек осы кісілерде иммундық жү йенің стреп­тококк антигендеріне деген жоғ ары сезімталдығ ьі анық талғ ан. Бірақ та стрептококк ревматизмнің жалғ ыз себебі емес. Ревматизмнің да-муы тү қ ым қ уалау жолымен келіп шығ атын, отбасылық -генетика-лық бейімділікке де байланысты. Ревматизм тү қ ым қ уалау белгілері бойынша кө п генді аурулар қ атарына жатып, қ анда HLA 35 кө бейгең цігі, HLA A3 азайғ андығ ы байқ алады. Ревматизм-нің ө рі қ арай ү демелі тү р алуы миокардтың стрептококк антигендерімен немесе кейінірек пайда болатын иммундық кешендермен зақ ымда-нуына байланысты. Бү л мө селенің екінші жаты, осы типтегі стреп- тококтардың мембраналық антигендерімен миокард сарколеммасы антигендерінің ө те щсастыгында жатыр. Осығ ан байланысты орга- низмде стрептококк антигендеріне қ арсы тү зілген антиденелер ми­окард тінін де бү за бастайды. Сонымен қ атар стрептококтар капсу-ласьшдағ ы гиалурон қ ьпық ылы жү рек қ ақ пақ шаларьшдағ ы гликоп-ротеидтермен ә серлесетіні анық талғ ан. Осылайша аутоиммундық ү рдіс іске қ осылады. Сол ү шін ревматизм дамуьшда иммундық ме-ханизмдер негізгі рө л атқ арады.

Патологиялық анатомиясы. Мү нда негізінен жү ректің дә некер тініндегі ө згерістер сө з болады. Организмнің басқ а ағ заларындағ ы (буындағ ы, сірі қ абық тардағ ы жө не т. б. ) морфологиялық озгерістер ревматизмге ү қ сас басқ а сырқ аттарда да кездеседі.

Ревматизмге тө н озгерістердің ішінде гранулематоз ү рдісінің орны ерекше. Себебі, гранулема иммундық қ абынудың морфоло-гиялық корінісі есебінде дә некер тіндегі некроз ошақ тары айнала-сьшда дамиды. Гранулеманы қ ү раушы гистиоцит, жас макрофаг жасушалары осы жердегі фибриноидты некроз ошақ тарын обып жоюғ а тікелей қ атысады. Осы жасушалардьщ тү рлеріне қ арай оты-рьш ревматизмге тө н қ абынудьщ белсенділігін анық тауғ а болады. Қ абынудың алгашқ ы кезең інде гранулеманьщ ортасында фибрино­идты некроз ошағ ы болып, айналасың ца ірі гистиоцит, макрофаг, бірлі-жарымды лимфоцит, плазмалы жасушалар болады, бү ғ ан " ө те жас" гранулема деген ат берілген. Осы жердегі некроз ошақ тары бү тіндей жойылғ аннан кейін гистиоцит, макрофаг жасушалары ө з белсенділігінен айырылып, бір-біріне жақ ындап созылып сала-сала болып жайғ асады, гранулеманьщ бү л тү рін " ескірген" гранулема дейді. 3-4 айдан соң осы жер тү гелімен дә некер тінімен алмасады, оны - " тыртық танғ ан" гранулема деп атайды.

Ревматизмнің клиникалық -анатомиялық тү рлері. Ревматизм

13 бө лім. Ревматизмдік аурулар

сырқ атында организмнің кө п ағ заларында патологиялық ө згерістер дамиды, дегенмен кейбір жү йелердің зақ ымдануы басқ аларына қ арағ анда басымдау болады. Осы принцип бойынша ревматизмнің: 1) жү рек-тамыр жү йесін зақ ымдаущы; 2) полиартриттік; 3) миды зақ ымдаушы жө не 4) тү йінді тү рлерін ажыратады.

Ревматизмге тө н ө згерістер оның жү рек-тамыр турінде айқ ын кө рінеді. Мү нда жү ректің барльіқ қ абаттары қ абынып, эндокар­дит, миокардит, перикардит дамиды. Егер олардың бә рі бірден қ абынса панкардит дейді.

Эндокардиттердің торт тү рін ажыратады (А. И. Абрикосов):

1) Диффузды эндокардит немесе вальвулит. Бү л кезде жү рек қ ақ апақ шалары ісініп ревматизмге тө н алғ ашқ ы, қ айтымды, ө згерістер (мукоидтық ісіну) пайда болады, бірақ қ ақ пақ шаның эндотелий қ абаты бү зылмайды.

2) Жедел суйелді эндокардит. Жү рек қ ақ пақ шаларьшьщ жиегінде сү йел тө різді қ ү рылымдардың пайда болуымен сипатталады. » Мик­роскопией тексергенде олар фибрин жіпшелерінен, тромбоциттер мен лейкоциттерден тү ратьш ақ тромбтар екендігі анық талады (тромбоэндокардит). Тромбтың тү зілуі эндотелий қ абатының бү зы-луымен, осығ ан байланысты жергілікті тінде тромбокиназаның пайда болуымен тікелей байланысты.

3) Фибропластикалық эндокардит қ абынудың продуктивті компонентінің басым болуымен, жү рек қ ақ пақ шаларының фиб-роздануымен сипатталады. Бү л ө згеріс-тер жоғ арыдағ ы эндокардиттердің екі тү рінің нә тижесі есебінде де дамуы мү мкін.

4) Қ айталама суйелді эндокардит. Эндокардиттің бү л тү рі ревматизмнің созылмалы, қ айталамалы сырқ ат екендігін дө лелдейді. Ревматизмнің ә рбір шабуылынан кейінгі жү рек қ ақ пақ шаларындағ ы морфологиялық ө згерістер: дө некер тін дезорганизаци-ясы, жедел қ абыну, олардың бір-біріне жабысып қ алуына, пішінсізденуіне, тыртық танып қ алың цауына соқ тырады, осығ ан байланысты жү рек ақ аулары дамиды (103-сурет). Кейде осы жерге Са 103-сурет. Қ айталама тү здары шө гіп қ алып, қ ақ пақ шалар сү йелді эндокардит қ алындап қ атып қ алады.         сол жү рекше

Жү рек ақ аулары кобінесе екі жар-         тромбозы

⇐ Предыдущая106107108109110111112113114115Следующая ⇒

Поделиться:

Воспользуйтесь поиском по сайту: