 |
120-сурет. Жедел катаралды энтерит
|
|
|
|
ЭНТЕРИТ
Энтерит - аш ішектің қ абынуы. Оның ө зі жедел жә не созылмалы тү рлерге бө лінеді.
Жедел энтерит - аш ішектің жедел қ абынуы.
|
|
|
120-сурет. Жедел катаралды энтерит |
Этиологиясы. Жедел энтерит бү зылғ ан тамақ пен уланғ анда, сальмонеллез, ботулизм, стафилакокк токсиндері организмге тү скенде, улы саң ырауқ ү лақ тар, балық токсиндерінің жә не ө ртү рлі
химиялық заттар (қ орғ асын, сынап, фосфор препараттары) ә серінде тез дамиды. Бү л патология тырысқ ақ, іш сү зегі, вирустық инфек-циялардың клиникалық кө рінісі есебінде де пайда болады.
Патологиялық анатомиясы. Жедел энтеритте қ абыну катараль-ды, фибринозды, ірінде жә не некрозды тү рде ө теді. Катаралды қ абынуда ішектің щырышты қ абаты ісініп қ ызарып оның бетін сарысулы-шырыипъі, сарысулы-ірің ді экссудат жабады (120-сурет). Микроскопией қ арағ анда ішектің шырышты қ абатында лейкоцит-тер мен лимфоциттерден тү ратын сің бе кө рінеді. Эпителий ара-сында бокал тә різді жасушалар кө бейіп, десквамация қ ү былысы кү шейеді, осығ ан байланысты кейде эрозиялар пайда болады.
Фибринозды қ абыну ішектегі некрозғ а байланысты дамып, осы жерде ақ шыл-сү р тү стегі перде тү зіледі, олар кө шіп тү скенде ор-нында жара қ алады.
Ірің ді (флегмонозды) қ абынуда ішектің барлық қ абаттарына ірінді экссудат сің іп қ алады. Қ абыну ішастарғ а ө тіп кетсб перитонит дамиды.
Некрозды қ абыну іш сү зегінде, сепсисте, ауыр металдармен уланғ анда кездесіп, некроз ошақ тарыньщ орнында кейін жаралар пайда болады.
|
|
|
Жедел энтериттің жә не бір ерекшелігі ішектің ө зіндегі жә не регионалдық лимфа бездеріндегі лимфоид тінінің гиперплазиясы, бү л ө згерістер ә сіресе іш сү зегінде жақ сы кө рініп, иммундық жү йенің қ абыну ү рдісіне тікелей қ атысуының белгісі болып саналады.
Энтериттің асқ ыну тү рлеріне ішектен қ ан кету, ішек қ абырғ -асының тесіліп (перфорация) перитонит дамуы, ішек қ ызметі бү зы-лып, іш кетуі нә тижесінде организмнің сусыздануы жатады.
СОЗЫЛМАЛЫ ЭНТЕРИТ
Созылмалы энтерит жеке ауру есебінде немесе жедел энтеритгің жалғ асы ретінде дамиды.
Этиологиясы. Созылмалы энтерит кө бінесе асқ орыту жү йесінің ауруларына байланысты келіп шығ ады. Созылмалы гастрит, жара ауруында, асқ азанды алып тастаганда, ү йқ ы безінің, бауырдың, ө т жолдарының ауруларында асқ орыту ү рдісі бү зылып, толық ыды-рамағ ан заттар ішекке ө тіп оның ферментті жү йесін істен шыгара-ды. Жаз айлары шө лдеп суды кө п ішкенде, негізінен кө мірсулы заттармен тамақ танганда, ішек ферменттерінің белсенділігі тө мен-деп, дисбактериоз дамиды, соң ы қ абынумен аяқ талады. Организмнің улануына байланысты да (мысалы, уремияда), неме-
24 - 437
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
14 бө лім. Асқ орыту жү йесінің аурулары
се лямблиялар, ішек қ ү рттары, паразиттер ә серің це де созылмалы энтерит дамиды.
Патогенезі. Морфологиялық тү рғ ыдан алғ анда созылмалы энтериттің дамуын ә ртү рлі фактордың ү зақ уақ ыт зиянды ө серінен осы жердегі эпителидің қ алыпты қ алпына келуінің бү зылуымен тү сіндіруге болады. Ішек қ ызметіне аса зор кү ш тү скенде, жасу-шалардың жаң аруы жылдамдайды, бірақ регенерация талапқ а сай ө рістей алмайды. Осығ ан байланысты ішек бү рлерін толық пісіп жетілмеген эпителий қ аптайды. Олар ө з қ ызметін толық атқ ара алмай мерзімінен бү рын тү се бастайды. Сонымен қ атар дисбакте-риоз ү рдісі кү шейеді, қ оректік заттар микробтар ферменті ә серімен ьщырап жаң а улы заттар тү зіледі, олар ішек қ ызметін бү зып, қ абыну ә рі қ арай ө рістейді.
|
|
|
Патологиялық анатомиясы. Ішектеіі морфологиялық ө згерістер негізінде эпителидің қ алпына келуінің бү зылуы, дистрофия жә не қ абыну қ ү былыстары жатады. Қ абынудың алғ ашқ ы кезең інде ішек бү рлеріне лимфоидты, плазмалы жасушалардан, эозинофилді лей-коциттерден қ ү ралғ ан сің белер сің іп, олардың кө лемі ү лкейеді. Кейінірек эпителий жасушаларьшың дистрофиясына байланысты ішек бү рлері бірте-бірте қ ысқ арып, ө з пішінін жоғ алтып, кейде бү гіндей жойылып созылмалы атрофиялы энтерит дамиды. Лимфа тамырлары склерозданып лимфа фолликулалары ү лғ аяды, кейде кө птеген майда кисталар пайда болады. Созылмалы энтерит нә тижесінде ішек бездерінің шығ ару жолдары жабылып ол жерде секрет жиналып қ алады. Осығ ан байланысты кистозды энтерит дамиды. Егер қ абыну ү рдісінен кейін пейер табақ шалары мен жеке фолликулалар ісініп, ү лкейіп кетсе оны фолликулалы энтерит деп атайды.
МАЛЬАБСОРБЦИЯ СИНДРОМДАРЫ
Энтеропатиялар - ішек ферментерінің жетіспеуіне байланысты ішектегі сорылу ү рдісінің бү зылуымен (malabsorption syndrom) сипатталатын сырқ аттар. Оларғ а дисахаридгік, глютендік, липо-дистрофиялық жә не т. б. энтеропатиялар кіреді. Мысал ретінде, глютендік энтеропатия (СПРУ) мен ішек липодистрофиясын -Уиппл сырқ атын келтіруге болады.
|
|
|
