Главная | Обратная связь | Поможем написать вашу работу!
МегаЛекции

Тывызыым дытта, тоолум дошта.




(диин, балык).

Мыйыстыг - ан эвес,

Салдыг – ашак эвес,

Сыргалыг – кадай эвес,

Кудуруктуг – аът эвес,

Адыр дуюглуг – инек эвес.

Алдын теректин адыры он ийи.

Унген бурузу уш чус алдан.

(чыл, ай, хонуктар).

Дендии куштуг, девиденчиг уннуг.

(динмирээшкин).

Ог иштинде алдын кадын ойнап-ойнап удуй берди.

(от).

Ала аъдым хыл кажаалыг.

Ак ширтек хову шыпты.

(хар).

Тии чок торгум, дизии чок чинчим.

(дээр, зв.)

Ак-Сал. Кончуг-ла чарт угаанныг толдер-дир. Кым эн кончуг улегер-домактар билир эвес, ада-иелер бе азы уруглар бе маргыжыптаалынарам.

Ай херели чылыг чок, артык сеткил ажык чок.

Агы чечээ – ажыг, артык сос – анчыг.

Дыт – човурээлиг, сос – чорулдээлиг.

Дыннаанын чулчурбас – хоп болур, корбээнин хооретпес – меге болур.

Черни час оттурар, сеткилди эжи оттурар.

Оглунга иези болушпаска эки, кызынга адазы болушпаска эки.

Шапты балды куш тодер, чалгаа кижи ажыл чылзыр.

Кургаг черге хеме чорбас. Харам кижээ эш тывылбас.

Маадыр олзе-даа, мактал ады олбес.

Оюн:Дурген-чугаалар

 

Башкарыкчы. Уругларывыс бисти кожамыктар-биле хогледир.

Кожамыктар.

 

Башкарыкчы. Шагаа хуну моорейлиг,

Адыг-чарыш маргылдаалыг,

Чадан адаал, багдан кагаал,

Адааннажып тевек тевээл.

 

Оюн «Тевек».

Тенек болбас, оолдар

Тевектен теп ойнаалынар.

Бирээ, ийи, уш че-ве!

Бир-даа катап дужурбээли.

Алдан ажыр тепкеш,

Ам-даа тууруп могавас.

Тевек теп турувуста.

Денди демниг толдер бис.

Шулбус кирип келир, чыттаныыр.

Шулбус. Кандыг кончуг чаагай чыт чувел? Кымнар мында, чуну эрттире бердилер (кордунер)? Бо дээрге кижилер шээй! Чуге мында чыглып келгени ол? Бо турар кижилерни мен шуптузун илбилепкеш Дываажан оранче алгаш чоруптайн (Ченинден шил уштуп экелгеш чажар). Чуу-даа оскерилбес. Шупту кижилер кадак, хоглуг турарлар.

 

Шулбус. Чуу болду? Оске шил ап алганым ол бе? Азы хуусаазы эртип калган ол бе?(шилин долгандыр коор). Чок, шын ап алган-дыр мен! Канчап кижилер удувааны ол?!

Башкарыкчы: Чуну мында уулгедип тур сен, Шулбус? Уругларны чуге коргуттун?

Шулбус. Канчап!? Канчаар ынчаар болдуна берди?! Силер мени коруп тур силер бе!?

Башкарыкчы: Ийэ, коруп тур бис!

Шулбус. Мен дээрге Шулбус-дыр мен, мени кым-даа корбес ужурлуг! Силерни шуптунарны удудуптар дээн кижи мен.

Башкарыкчы. Бис сени дыка эки коруп, дыннап тур бис. Кажан-даа утпа, лама башкы бисти кажан-даа камгалаар.

Шулбус. Ындыг болза-даа коор бис, кым силерни камгалаар эвес (уругларны коргудуп-ла эгелээр).

Уруглар кырган-авазын кыйгыра бээр.

Уруглар: Кырган-авай!(Кырган-авазы чедип келир).

Кырган-авазы: Чуу болду, чуге алгыржып тур силер? Аа, Шулбус. Уругларны чуге коргудуп тур сен, Шулбус? Уругларымнын кайызын-даа сенээ бербес мен.

 

Оюн «Аскак-Кадай».

 

Кырган-ава. Моон чуге чорбайн тур сен, Шулбус. Дуза дилээр болзувусса эки-дир уруглар (уруглар хамны кыйгырар).

Хам кирип келир.

Хам танцылап хамнаар, Шулбус ол- бээр халып тургаш дезип уне бээр.

Хам. Экии, Шагаа-биле! Хенертен ындыг таварылгалар болбазы-биле залды артыжап алыылынар.

Оршээ хайыракан! Эрги чылды удеп, Чаа чылды уткуп тур мен.

Азаларым, дээрлерим, Авыралдыг оран тандым! Чаа-чалбак чагдатпа,

Чаннык-халап дужурбе, Чаагай кежиктен хайырла, Чайнын чаъстыындан,

Кыштын чымчаан хайырла! Аарыгдан астырып тур, Човуландан дестирип тур,

Оршээ хайыракан!

Хам. Шагаа найыр аъш-чемин чоогладым, четтирдим. База каттап Шагаа-биле! Байырлыг!

Эрги чыл эжиктен унду Чаа чыл эжиктен кирди.

Эки чуве ээлзин, Бак чуве барзын!

Хана-думаа оршээзин, Хай-бачыт чайлазын,

Хыраа-донат душпезин, Каан-халыын болбазын,

Кат чимис элбек болзун! Аал-чурт амыр-менди турзун,

мыр-тайбын, доктаап турзун

Курай, курай!

Артыш. Арыг агаар ораны боор Арга-эзим аяннарын Ава бойдус арыг кылдыр Артыжап каан, айдызап каан. Шагдан тура чонувустун Сагып келген чанчылы-дыр – Аарыг-аржык, аза-буктан Артыш-биле арыгланыр. Авыралдыг унуш Айдыс чыттыг артыш Аарыг-аржык, хирден Арыглаптар куштуг. Бачыт хайны ырадырда, Багай душту чайладырда Артыжывыс кыпсып алгаш, Артыжанып чалбарыыр бис. Чаагай чытка шаптаттыргаш, Сагыш сеткил улам сергээр, Сузуглелин оскунмаза,Сулде кезээ бедик болур.  
Уруглар:

 

 

Песня «Шагаа ыры».

Кырган-ава (тос-карактыг) залды долгандыр сутту чажар.

Узун аксын аазаткан, Арны бажы адыйган, Азыг дижи шаарарган. Чалым хаяны чара дайнап Чарт соокту чара хемирип, Барган чери тывылбас Баскан изи козулбес Чылан чылы моорлап келди… Оршээ, оршээ!  
Айнын чаазы Хунум эртези Эрги чылды удеп тур мен, Чаа чылды уткуп тур мен. Бура дег чыл эрти, Бодаган дег чыл келди. Чылдын бажы кирди, Чылан бажы туледи. Узун кудуруун шывыктап,    
Кырган-ава.

 

 

Башкарыкчы. Чаа Чыл Шагаа уезинде эн-не хундуткелдиг белектер ак оннуг деп санаар турган. Ылангыя ак кадактар.

Башкарыкчы. Хундулуг келген аалчылар база уруглар, шагаавыстын байырлалын тончулеп тур. Бугудеге аас-кежикти, кадыкшылды кузедивис!!!

Чаа Чыл-биле! Шага-биле! Байырлыг менди-чаагай!

Муниципальное бюджетное учреждение дополнительного образования детей подростковый клуб «Салгал»

Сценарий

«Шагаа байырлалы»

Разработала методист дополнительного

Образования Ондар Ю.В.

Ч.

 

 

Ведущая:Айнын чаазы, хуннун эртени-биле, арат-чонум аалчылар! Здравствуйте, уважаемые гости! С праздником вас Шагаа! В этот праздник мы не только отмечаем Новый год по лунному календарю, но и вспоминаем о нашей крепкой связи между собой, снова понимаем о том, кто мы есть, какие у нас корни. Этот праздник поддерживает в нас истинно тувинский дух, напоминает о народных ценностях: об уважении старших, о крепости семей, о любви к детям, о чести, достоинстве, ответственности, о дружбе с другими народами, Неслучайно поэтому праздник Шагаа в многонациональной Туве стал интернациональным, объединяющим разные народы и культуры.

Приветствуем вас на праздничном концерте, посвященный празднованию Шагаа!

Ребенок:

Шагнын соолгу эргилдези чыккылама кышты солуур

Чырык чаагай частын бажы шагаа айы чаа чыл келди!

Ребенок:

Шагаа дээрге тыва чоннун чаагай сузук байыры-дыр

Айнын чаазын хуннун эртенин алгап йорээн байыры-дыр!

Ребенок:

Чедип келген Шагаавыс, Сеткилдерни оортту

Аялгалар, танцы-сам, ала чайгаар куттулду

Четтинчинер, уруглар, сергек-хоглуг ырлажыыл!

(Хор «Шагаа»)

Ведущий: Празднование Шагаа можно было сравнить с чистым звоном колокольчика, который давал настрой всем последующим событиям наступающего года. И поэтому в этот день очень много веселились, играли, пели, а также танцевали!

Всех кто любит веселиться, и смеяться, и резвиться

Приглашаем мы сейчас всех на танец вальс

(Вальс «Мой город – Кызыл) и после танца дети садятся.

Ведущий: А теперь примите поздравления от настоящих мастеров своего дела - музыкантов-оркестрантов!

Посмотрите, музыканты - настоящие таланты

Инструменты разберут, и оркестр все начнут!

(Игра на музыкальных инструментах. Композиция «Дээн-дээн»)

(Исполняется т.н.п. «Аа, шуу-декей оо!»)

Ведущая:

Мы и пели и плясали

И оркестр показали!

А теперь пришла пора

Поиграть всем нам, друзья!

Хоровод вас приглашаем

Игру «Юрту» начинаем!

(Проводится игра «Юрта – круглый дом»)

Ведущая: Лошадь – священное животное у тувинцев. Она – верный друг человека. И поэтому в устном народном творчестве, а также в произведениях современных авторов так часто встречается образ этого животного. Встречайте, Максимова Софья. Стихотворение «Жеребенок»

Танец «Наездники» - группа «Ьерезка»

Тувинская народная песня «Аъдым» в исполнении детей группы «Челээш»

Ведущая: Ни один праздник не обходится без скачки лошадей, где важен не только быстрота и выносливость скакуна, но и ловкость наездника. В честь праздника Шагаа мы тоже устроим соревнование «Скачка лошадей».

(проводится игра «Скачка лошадей»)

Ведущая: А сейчас прозвучит песенка в исполнении очаровательных девочек и она посвящена весне, ведь Шагаа – начало пробуждения природы и праздник встречи весны. Встречайте, девочки группы «Вишенка», с веселой песенкой «Хунчугежим хунне-ле»

(Песня «Хунчугежим хунне-ле»)

Ведущая:

Как умеем танцевать, надо всем нам показать!

И танец нежный и звенящий хотим сейчас вам станцевать!

(Танец девочек «Весенняя нежность»)

Ведущая: А вы знаете, что одной из важнейших, зрелищных составляющих праздника в старину были состязания силачей в перетягивании каната, поднимании тяжелых камней – кодурер-даш. Сегодня мы будем соревноваться в перетягивании каната, и посмотрим, чья команда сильнее? (Проводится соревнование «Перетягивание каната»)

Ведущая: А теперь продолжим праздник:

Поделиться:





Воспользуйтесь поиском по сайту:



©2015 - 2024 megalektsii.ru Все авторские права принадлежат авторам лекционных материалов. Обратная связь с нами...