 |
2 – бӨлім. ӨрттіҢ шыҒу жӘне таралу жолдары
|
|
|
|
Ғ имараттарда ө рттердің пайда болу себептері:
Тыйым салынғ ан жерлерде темекі шегу;
Электр қ ұ рылғ ыларының дұ рыс жұ мыс істемеуі ө ртке ә келуі мү мкін;
Электр сымдарының зақ ымдануы немесе ақ аулығ ы;
Қ ұ рылыстардың жанында ашық алау жағ у;
Қ ауіпті заттарды немесе материалдарды сақ тау қ ағ идаларын бұ зу;
Тез тұ танатын заттарды немесе отынды сақ тау қ ағ идаларын сақ тамау;
Бө лмедегі газ жабдық тарын дұ рыс пайдаланбау;
Жаң а жылдық шыршаларды безендіру ү шін тез тұ танатын материалдарды пайдалану;
Жатақ хана адамдар кө п жиналатын орын болып табылады, сондық тан ондағ ы ө рт қ ауіпсіздігі ережелерінің орындалуы ө те маң ызды.
Жатақ ханалардағ ы жанудың басым кө пшілігінің себептері отты абайсыз пайдалану, темекі шегу кезіндегі абайсыздық, электр жабдығ ының ақ аулығ ы жә не электр тұ рмыстық аспаптарды пайдалану қ ағ идаларының бұ зылуы, газ жабдығ ының ақ аулығ ы жә не оны пайдалану кезінде ө рт қ ауіпсіздігі шараларының сақ талмауы болып табылады. Тә жірибе кө рсеткендей, ө рт кө бінесе тұ рғ ындардың немқ ұ райдылығ ынан болады. Кө бінесе олар ө здері, туыстары, туыстары жә не бө лмедегі кө ршілері қ айтыс болады.
- Электр сымдарына назар аударамыз, бірінші кезекте ол бұ зушылық сыз орындалуы ү шін, сымдар техникалық нормаларғ а сә йкес келуі, бұ ралулар болмауы, электр қ алқ андарында қ олдан жасалғ ан қ ұ рылғ ылар болмауы тиіс. Тұ рғ ын ү йлерде, жатақ ханаларда жә не басқ а бө лмелерде қ олмен жылытқ ыштар болмауы керек
|
|
|
Студенттік жатақ ханаларды тексеру барысында кө птеген бұ зушылық тар анық талды. Эвакуация жолдарында едендер линолеуммен жабылғ ан немесе майлы бояумен боялғ ан. Ережеге сә йкес, егер дә лізде еденде линолеум болса, онда ол жоғ ары отқ а тө зімді болуы керек. Бұ л оғ ан арналғ ан сертификатты растауы керек.
-есіктер қ ұ лыппен емес, оң ай ашылатын қ ұ лыптау қ ұ рылғ ысымен жабылғ ан. Ө рт болғ ан жағ дайда тұ рғ ындар оны пайдалана алады.
Негізгі бұ зушылық тардың қ атарына автоматты ө рт дабылы, ескерту жү йесі жә не эвакуацияны басқ ару, алғ ашқ ы ө рт сө ндіру қ ұ ралдарының болмауы, олардың дұ рыс жұ мыс істемеуі, терезелердегі металл торлар жатады.
Кө птеген жатақ ханаларда тұ рғ ындар электр желілерін жө ндеуді мамандардың кө мегінсіз ө здері жү ргізеді. Қ ысқ а тұ йық талу салдарынан кө птеген ө рттер пайда болады. Шамалы жану кезінде оны жою мү мкін болмайды, тіпті бө лмеде алғ ашқ ы ө рт сө ндіру қ ұ ралдары – ө рт сө ндіргіштер болса да, оларды бә рі бірдей қ олдана бермейді.
Бұ зушылық тармен қ атар инженерлер жағ ымды жақ тарын да кө рді – мысалы, Башқ ұ рт мемлекеттік аграрлық университетінің жатақ ханаларының бірінде – қ осалқ ы есіктер қ ұ лыптау қ ұ рылғ ысына жабылады, ғ имаратта жеке қ ұ тқ ару қ ұ рылғ ылары (баспалдақ тар) бар, автоматты ө рт дабылы жә не эвакуацияны басқ ару жү йесі бар жә не жұ мыс істейді.
Бө лмеде электр сымдары тозуы, розеткалар зақ ымдалғ ан болса. Бө лмеден шық қ ан кезде электр қ ұ ралдарын (теледидар, радио, жарық шамдары) розеткадан сө ндіруді ұ мытпау керек.
|
|
|
Негізінен ө рт сү йемелденеді ашық жануымен. Ө рттің негізгі қ ауіпті факторлары:
- ашық от, (жалын, ұ шқ ын);
- жылу ағ ыны;
- жоғ ары температура;
- жанатын ө німдердің уыттылығ ы;
- оттегінің тө мен концентрациясы;
- тү тін, тү тіннің кө рінуінің тө мендеуі.
Ө рттің шығ удың негізгі факторлары:
* отты абайсыз қ олдану (НОСО);
* электротехника;
* электр қ ұ рылғ ыларын орнату жә не пайдалану ережелерін бұ зу;
* ө ртеу
ғ имарат ү шін жә не неғ ұ рлым ө рт қ ауіпті ү й-жайлар ү шін ө рт қ ауіпсіздігі шаралары туралы нұ сқ аулық тың міндетті тү рде болуы;
жатақ хана персоналы ө рт қ ауіпсіздігі шараларына оқ ытудан ө ткеннен кейін жұ мысқ а жіберіледі;
ө рт кү зетін шақ ыру ү шін телефон нө мірі бар тақ тайшалар ілінуі тиіс;
ғ имараттың ә р қ абатында ө рт болғ ан жағ дайда адамдарды эвакуациялау жоспарларының болуы міндетті;
қ ызмет кө рсетуші персоналдың тә улік бойы кезекшілігі ұ йымдастырылуы тиіс;
кү ндізгі жә не тү нгі уақ ытта ө рт шық қ ан жағ дайда қ ызмет кө рсетуші персоналдың іс-қ имыл тә ртібі туралы Нұ сқ аулық ә зірленуі тиіс;
электр фонарьларының (ә рбір кезекшіге кемінде 1 фонарь, сондай-ақ ә рбір 50 тұ рғ ынғ а 1 фонарь), тыныс алу жә не адамның кө ру органдарын жанудың уытты ө німдерінен жеке қ орғ ау қ ұ ралдарының болуы қ амтамасыз етілуге тиіс;
кү н сайын жатақ хананың тү нгі уақ ытында ғ имараттағ ы адамдардың саны туралы жақ ын жердегі ө рт сө ндіру бө лімшесіне адамдардың (науқ астардың )саны туралы ақ парат берілуі тиіс.;
ә р жарты жыл сайын практикалық жаттығ улар ө ткізілуі керек;
жатақ хана ғ имараттарында темекі шегуге тыйым салынады;
қ абырғ алар немесе жабындар арқ ылы коммуникациялар мен электр ө ткізгіштердің ө тетін жерлері жанбайтын материалдармен бітелуі тиіс;
|
|
|
шатырларда, жертө лелерде жә не цоколь қ абаттарында тез тұ танатын жә не жанғ ыш сұ йық тық тарды, оқ -дә рілерді, жарылғ ыш заттарды, пиротехникалық бұ йымдарды, жанғ ыш газдары бар баллондарды, аэрозоль орамындағ ы тауарларды, целлулоидты жә не басқ а да ө рт-жарылыс қ ауіпті заттар мен материалдарды сақ тауғ а жә не қ олдануғ а тыйым салынады;
ө ндірістік учаскелерді, шеберханаларды ұ йымдастыру ү шін, сондай-ақ ө німді, жабдық ты, жиһ азды жә не басқ а заттарды сақ тау ү шін шатырларды, техникалық қ абаттарды, желдеткіш камераларды жә не басқ а да техникалық ү й-жайларды пайдалануғ а тыйым салынады;
лифт холлдарында қ оймалар, дү ң гіршектер, дү кеншелер жә не басқ а да осындай ү й-жайларды орналастыруғ а тыйым салынады;
қ абаттық дә ліздерден, холлдардан, фойеден, тамбурлардан жә не саты торларынан эвакуациялық шығ у жолдары есіктерінің тө семдерін, басқ а да есіктерді алуғ а тыйым салынады;
ғ имарат ү й-жайларының жоспарын ө згертуге тыйым салынады;
ү й-жайларды жанғ ыш заттарды қ олдана отырып жинауғ а тыйым салынады;
тү тінденбейтін саты торларына апаратын балкондарды, Лоджиялар мен галереяларды шынылауғ а, сондай-ақ саты торлары мен қ абат-қ абат дә ліздерінде қ ойма жә не басқ а да қ осалқ ы ү й-жайлар орнатуғ а, сондай-ақ саты баспалдақ тарының астында жә не баспалдақ алаң дарында заттарды, жиһ аздар мен басқ а да жанғ ыш материалдарды сақ тауғ а тыйым салынады.
жертө ле жә не цоколь қ абаттарының терезе ойық тарының шұ ң қ ырларын қ оқ ыстан жә не басқ а да заттардан тазарту ұ йымдастырылуы тиіс;
эвакуациялық шығ у есіктеріндегі тиектер олардың ішінен кілтсіз еркін ашылу мү мкіндігін қ амтамасыз етуі тиіс;
тұ рмыстық электр аспаптарын ү й-жайларда токтан ажыратпай қ алдыруғ а, ақ аулы электр ү тіктерді, электр плиталарын, электр шә йнектерін жә не басқ а да электр қ ыздырғ ыш аспаптарын пайдалануғ а, сондай-ақ стандартты емес (қ олдан жасалғ ан) электр қ ыздырғ ыш аспаптарын қ олдануғ а тыйым салынады;
|
|
|
оқ шаулаудың кө рінетін бұ зылулары бар электр сымдары мен кә білдерді пайдалануғ а, розеткаларды, ажыратқ ыштарды, зақ ымдалғ ан басқ а да электр орнату бұ йымдарын пайдалануғ а тыйым салынады;
электр шамдары мен шырақ тарды қ ағ азбен, матамен жә не басқ а да жанғ ыш материалдармен орауғ а, сондай-ақ шырақ тың конструкциясында кө зделген қ алпақ тары (шашыратқ ыштары) алынғ ан шырақ тарды пайдалануғ а тыйым салынады;
ө рт крандары ө рт жең дерімен, қ ол ө рт оқ пандарымен жә не вентильдермен жабдық талуы тиіс жә не жылына бір рет ө рт жең дерін домалату жү ргізілуі тиіс;
автоматты ө рт сө ндіру қ ондырғ ылары, ө рт дабылы, тү тінге қ арсы қ орғ ау жә не адамдарды ө рт туралы хабардар ету жү йелері тұ рақ ты жұ мыс істеуі жә не тоқ сан сайын тексерілуі тиіс;
эвакуациялау жолдарында есіктерді ө здігінен жабуғ а арналғ ан қ ұ рылғ ылар жарамды кү йде болуы тиіс;
ғ имараттың ө ртке қ арсы қ орғ ау жү йелеріне техникалық қ ызмет кө рсету ұ йымдастырылуы тиіс;
жатақ хана қ атты материалдар мен электр қ ондырғ ыларын сө ндіруге арналғ ан жарамды ө рт сө ндіргіштердің қ ажетті санымен қ амтамасыз етілуі тиіс.
Тыйым салынады:
эвакуациялау жолдарында табалдырық тарды орналастыру,
сырғ ымалы жә не Кө теру-тү сіру есіктері мен қ ақ паларын оларды ішінен қ олмен ашу жә не ашық кү йінде бұ ғ аттау мү мкіндігінсіз орнату,
айналмалы есіктер мен турникеттер, сондай-ақ эвакуациялаудың ө зге (қ айталанатын) жолдары болмағ ан кезде не кө рсетілген қ ұ рылғ ыларды ашық кү йінде қ олмен ашуғ а жә не бұ ғ аттауғ а мү мкіндік беретін техникалық шешімдер болмағ ан кезде адамдарды еркін эвакуациялауғ а кедергі келтіретін басқ а да қ ұ рылғ ылар;
эвакуациялау жолдары мен шығ у жолдарын (оның ішінде ө ту жолдарын, дә ліздерді, тамбурларды, галереяларды, лифт холлдарын, баспалдақ алаң дарын, баспалдақ марштарын, есіктерді, эвакуациялық люктерді) ә ртү рлі материалдармен, бұ йымдармен, жабдық тармен, ө ндірістік қ алдық тармен, қ оқ ыспен жә не басқ а да заттармен ү ймелеуге, сондай-ақ эвакуациялық шығ у есіктерін бұ ғ аттауғ а;
|
|
|
саты торларының, дә ліздердің, холлдардың жә не тамбурлардың ө здігінен жабылатын есіктерін ашық кү йде бекіту (егер осы мақ саттар ү шін ө рт кезінде автоматты тү рде іске қ осылатын қ ұ рылғ ылар пайдаланылмаса), сондай-ақ оларды алып тастау;
тү тінденбейтін саты торларындағ ы ауа аймақ тарының жалюздерін жабуғ а немесе ө ткелдерін шынылауғ а тыйым салынады;
арматураланғ ан шыныны есіктер мен фрамугалардың шынылануындағ ы кә дімгі шынығ а ауыстыру;
есіктердің ашылу бағ ытын ө згерту.
Инженерлік коммуникациялар мен электр сымдарын тө сейтін барлық орындарды жанбайтын материалдардың кө мегімен жабу қ ажет.
Шатырлы жә не цокольды қ абаттарда жатақ ханадағ ы ө рт қ ауіпсіздігі ережелері қ оймаларды жабдық тауғ а, сондай-ақ жанғ ыш сұ йық тық тарды, заттар мен материалдарды орналастыруғ а жә не қ олдануғ а, ашық отты, пиротехникалық қ ұ рылғ ыларды, сұ йытылғ ан жә не сығ ылғ ан жанғ ыш газдары бар баллондарды пайдалануғ а тыйым салады. Сондай-ақ жоғ арыда аталғ ан ү й-жайларда жиһ азды сақ тауғ а, шеберханалар мен акт залдарын ұ йымдастыруғ а болмайды.
Эвакуациялық шығ у жолдары мен оларғ а келу жолдары тә улік бойы бос жә не қ олжетімді болуы тиіс. Ү шінші ли тарапынан қ ұ қ ық қ а қ айшы ә рекеттерден қ орғ ау ү шін эвакуациялық шығ у есіктерінің ішінен пластик немесе металл жең іл жойылатын пломбалардың кө мегімен пломбалауғ а, сондай-ақ ысырмаларғ а жабуғ а жол беріледі.
Тү тінденбейтін саты торларына апаратын балкондарды шынылауғ а, жабуғ а жә не бө где заттармен қ оршауғ а тыйым салынады.
Тұ рғ ын бө лмелерде электр плиталарын, электр шә йнектерін, жылытқ ыштарды, сымы зақ ымдалғ ан ұ зартқ ыштарды пайдалануғ а тыйым салу қ ажет, ол ү шін арнайы бө лме-ас ү й жабдық талады. Жатақ ханадағ ы ө рт қ ауіпсіздігі жалпы осы Ереженің орындалуына байланысты. Тұ рғ ындарғ а арналғ ан нұ сқ аулық осы талаптарды қ амтуы керек. Сондай-ақ, ү йде жасалғ ан тұ рмыстық техника мен оқ шауланғ ан қ ұ рылғ ылар тыйым салынғ ан, бұ л ө рттен басқ а электр жарақ атына ә келуі мү мкін.
Ү йде жасалғ ан жылытқ ыш-ө рт қ ауіпсіздігі ережелерін ө рескел бұ зу
Жатақ ханағ а қ ызмет кө рсететін қ ызметкерлердің штатында электрик болуы керек, ол электр сымдарының қ ұ рамын ү немі қ адағ алап отыруғ а, оны уақ тылы жө ндеуге жә не бө лмелердегі розеткалардың кү йін тексеруге міндетті.
Жатақ ханалардың, қ онақ ү йлердің, кемпингтердің ө рт қ ауіпсіздігі жө ніндегі Нұ сқ аулық басшылық ты ғ имараттарды ө рт сө ндіру қ ұ ралдарымен жабдық тауды міндеттейді. Ә рбір қ абатта ө рт оқ панына қ осылғ ан жарамды ө рт жең дері бар ө рт шкафтары болуы тиіс. Сонымен қ атар, ә р бө лмеде кемінде 4 кг ұ нтақ ты ө рт сө ндіргішті орналастыру керек, сонымен қ атар кең істіктің тү тінін анық тау жә не ө рт туралы ескерту жү йесін жабдық тау қ ажет. Егер жатақ ханада шет мемлекеттердің азаматтары тұ ратын болса, онда сө йлеу ө рт дабылы кө п тілді режимде жұ мыс істеуі керек.
|
|
|
