 |
2l6. Перинаталды патология. Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия. 21 бөлім. Балалар аурулары 591. Іпала туылҒан нӘресте
|
|
|
|
2L6. ПЕРИНАТАЛДЫ ПАТОЛОГИЯ
Перинаталды кезең - сө збе-сө з " туылу айналасындағ ы кезең " жү ктіліктің 22-аптасынан (154-кү ннен) басталып туганнан кейінгі бірінші аптамен аяқ талады.
Туылган баланың (нә рестенің ) жалпы халін бағ алаганда оның жатырдагы (гестациялық ) жасын есепке алу қ ажет. 22-ші аптағ а дейін туылғ ан нә ресте тү сік (аборт) деп есептеледі.
Жатырда 22 аптадан кө бірек дамыган, массасы 500 гр, бойы 25 см жә не одан артыгырақ, бірақ та ө з алдына бірде-бір дем алмаган нә ресте ө л\ туылган бала деп есептеледі. Тіріліктің басқ а белгілері (жү ректің соғ уы, кіндік қ ан тамырларының пульсациясы жә не т. б. ) есепке алынбайды. Тірі туылган бала деп бір рет болса да оз алдына дем алган баланы айтады. Перинаталды ө лім антенатальды, ин-
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
21 бө лім. Балалар аурулары 591
тернаталды жә не постнаталды деп ү шке бө лінеді. Іштегі баланың жү ктіліктің 22 аптасынан толғ ақ басталғ анғ а дейінгі аралық та ө луі антенаталды ө лімге жатады. Іштегі баланың туылу кезіндегі ө лімін ынтранаталды ө лім деп атайды. Туылғ аннан кейінгі бір аптаның ішіндегі ө лген нә рестелердің постнаталды шімді қ ү райды. Оның кө рсеткіштері нә рестелер санының осы кезең це туылғ ан мың ба-лағ а ара қ атынасымен ө лшенеді (промилимен). Жақ сы дамығ ан елдерде (Жапония жә не т. б. ) бү л кө рсеткіштер 5-6, Ресейде - 14, 6, Украң нада - 12, 0, Қ азақ стаң да (2002) 15, 6. Қ азақ стан Денсаулық министрлігінің мә ліметтеріне қ арағ анда (1991) республикада жыл сайьш 35 мың нан астам сырқ ат, 18 мың шала, 4 мың ғ а тарта ө лі сә би дү ниеге келеді.
|
|
|
Перинаталды ө лімнің себептеріне: нә рестенің жө не жаң а туы-лғ ан баланың асфиксиясы (25%), ү зақ уақ ыт, қ иналып туылу (20%), кіндіктің жә не бала жолдасының ө згерістері (16%), ананың ауру-лары жә не жү кгілікке байланысты токсикоз (14%), ө ртү рлі туа пайда болғ ан кемістіктер (10%), шала туылу жә не ө з мерзімінен ө тіп туылу (5, 6%), нә рестенің жә не жаң а туылғ ан бала ө кпесінің қ абы-нуы (3, 8%), сә билердің гемолиздік ауруы (3, 5%), сә би аурулары (0, 9%) жө не ә ртү рлі жарақ аттар (0, 9%) жатады.
ІПАЛА ТУЫЛҒ АН НӘ РЕСТЕ
Шала туылган нә ресте деп жү ктілік 22-ші жө не 38 апталары аралығ ында (259 кү нге дейін) туғ ан, массасы 500 грамнан 2500 грамғ а дейін, бойы 25 см-ден 47 см-ге дейін болғ ан нә рестені ай-тады. Шала туылудың негізгі себептеріне жү кті ө йелдің тү рмыс жағ дайы, тамақ тануы, жасы, ананың ө зінің аурулары, жатырдың (205-сурет), жамбас сү йектерінің ісіктері немесе жү кгілікке байланысты дамитын сырқ аттар, ү рық тың хромосомалық ауытқ улары, баланың жатыр ішінде дү рыс орналаспауы, бала жолдасының ө з орнында болмауы, қ анның резус факторы бойынша сә йкес келмеуі жә не т. б. жатады.
Шала туылғ ан нә рестенің морфологиялық белгілеріне: бетінде, иық тарында, арқ асында ү зын тү ктердің (lanugo) болуы; тері ас-тывдағ ы майдың жоқ болуы, осығ ан байланысты терінің ә жімденіп, кә рі кісілердің терісіне ү қ сап қ алуы; қ ү лақ шеміршегінің жү мсақ -тығ ы; қ ол-аяқ тырнақ тарының тырнақ шетіне дейін жетпеуі; ү л балалардың енінің тө менге, ү мағ а тү спеуі, ал қ ыз балалардың жыныстық саң ылауының толық жабылмай қ алуы жө не т. б. кіреді. Шала туылғ ан нә рестелердің ү зын сү йектерінің эпифизінде сү йек-тену ядросы болмайды. Мерзімінде туылғ ан баланың сан сү йегінің тө менгі эпифизінде осы ядроның (Беклер ядросы) кө лденең і 5-7
|
|
|
205-сурет. Алып фибромиомадағ ы жү ктілік
мм жетеді. Ө лі туылғ ан нә рестелердің 30%-ьш, перинаталды ө лімінің 40%-ын, неонаталды ө лімінің 55%-дан кобірегі осы шала туылғ ан нә рестелер қ ү райды. Шала туылғ ан нә рестелер ө лімінің тікелей себептеріне: асфиксия, ө кпе ателектаздары, гиалинді мембрана-лар, бас ішіндегі туылуғ а байланысты жарақ аттар, пневмония, туа пайда болғ ан кемістіктер, жатыр ішінде дамығ ан инфекциялар жә не т. б. кіреді.
Кейде мерзімінде туылғ ан нә рестенің массасы қ алыпты кө рсеткіштерден темен болуы мү мкін, сол ү шін шала туылуды анық тауда нә рестенің массасын ғ ана есепке алу дү рыс емес.
МЕРЗІМІВДЕ ТУЫЛҒ АН НӘ РЕСТЕ
Мерзімінде туылган нә ресте деп жү ктілікгің 38-ші - 41-ші ап-тасында туылғ ан, ең аз салмағ ы 2500 грамм болатын нә рестені айтады. Олардың теріасты май қ абаты жеткілікті дамығ ан, терісі жү мсақ, қ ү лақ шеміршектері серпімді, тырнақ тары қ атты, ү л ба-лалардың ені ү мағ а тү скен. Дауысы кү шті, бү лшық еттерінің тону-сы жә не физиологиялық рефлекстері жақ сы жетілген. Ә з мерзімінен ө тіп туылган нә рестелерге жү ктілікгің 42 аптасынан бастап, яғ ни 288 кү ннен кейін туылғ ан нә рестелер кіреді. Олар туылғ ан
592
|
|
|
