 |
22. 2. Ауыз ҚуысыныҢ шырышты ҚабыҒыныҢ жӘне аҒзаларыныҢ Қабынуы
|
|
|
|
22. 2. АУЫЗ Қ УЫСЫНЫҢ ШЫРЫШТЫ Қ АБЫҒ ЫНЫҢ ЖӘ НЕ АҒ ЗАЛАРЫНЫҢ Қ АБЫНУЫ
Ауыз қ уысының шырышты қ абығ ының қ абьшуы стоматит деп аталады. Стоматиттер жергілікті-біріншілік, немесе басқ а ауру-ларғ а байланысты дамитьш екіншілік, қ абыну тү рің де жиі кездесетін патология. Кө бінесе стоматиттер вирустық, бактериялық, токси-ко-аллергиялық инфекцияларда, кейбір иммунопатологиялық ү рдістерде, асқ орыту, қ ан жасау жү йелерінің сырқ аттарында дамиды.
Тілдің шырышты қ абығ ының жеке қ абынуы глоссит деп, еріннің шырышты қ абығ ының қ абынуы хейлит, ал қ ызыл иектің қ абынуы гингивит деп аталады (215-сурет).
|
ш |
--------------------------------------- __ Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
|
MM |
|
к |
[< tf
»W -- - А-Ч a«* -* > '
215-сурет. Гингивит
Ауыз қ уысы шырышты қ абығ ының сырқ аттарының жіктелуі (Е. В. Боровский, Н. Ф. Данилевский, 1981):
I. Шырышты қ абық тың жарақ ат ө серінен (механикалық, хи-миялық, физикалық ) зақ ымдануы: жарақ атты эрозиялар, жаралар, лейкоплакия, радиоактивті сә улелер, химиялық заттар ә серінде зақ ымдану.
22 болім. Тіс-жақ жү йесі жә не ауыз қ уысы...
II. Инфекциялық аурулар: 1) вирустық (грипп, куызылшат. б. );
2) жаралы-некрозды Венсан стоматиты; 3) бактериялық инфекция-
лар (скарлатина, стрептококкк қ оздыратьш стоматит, пиогенді гра
нулема, шанкр тә різді пиодермия, туберкулез жә не т. б. ); 4) жыныс-
тық қ атынас арқ ылы пайда болғ ан сырқ аттар (мерез, гө нореялық
стоматит); 5) микоздар (кандиоз, актиномикоз т. б. ).
|
|
|
III. Аллергиялық ү рдістер (Квинке ісінуі, аллергиялық стоматит, хейлит, гингивит, глоссит, кө п пішінді экссудативті эритема, созылмалы афтозды стоматит).
IV. Дә рі-дө рмекпен зақ ымдану жә не улану (сынаптың, вис-муттың ә сері т. б. ).
V. Эндокринді, асқ орыту, жү рек-қ ан тамыр, қ ан тү зуші, нерв жү йелерінің сырқ аттарында, ревматизмдік ауруларда, гипоавита-миноз жағ дайларында ауыз қ уысының шырышты қ абатында бола-тын ө згерістер.
VI. Ауыз қ уысының шырышты қ абатында дерматоздарғ а тә н
ө згерістер.
VII. Тілдің туа пайда болтан ақ аулары ^ә не жү ре пайда болғ ан
сырқ аттарды(қ атпарлы, ромб тә різді, қ ара тү сті, тү кті, жолақ ты тіл).
VIII. Хейлиттер (гранулярлы, эксфолиативті макрохейлит,
еріннің созылмалы жарылуы).
IX. Ісікалды ө згерістер (лейкоплакия, Боуэн сырқ аты, абразивті
ісікалды Манганотти хейлиті жә не т. б. ).
СТОМАТИТТЕР
Қ абынудың негізгі морфологиялық ө згерістеріне қ арап стоматиттердің ү ш тү рін ажыратады: 1) альтеративті; 2) экссудативті;
3) пролиферативті.
Клиникалық -морфологиялық кө ріністері бойынша стоматит-тер катаральды, афтозды, жаралы тү рлерге бө лінеді.
Афтозды стоматит (aphtae — грек. — майда беткей жара) шырышты қ абатта майда беткей жаралар болумен сипатталады. Жараның ү сті жү қ а фибрин қ абық шамен жабылып, кү ң гірт тү сті болып кө рінеді. Ал, фибрин қ абық шасы сылынып тү скен соң, жаралар жан-жақ тан кө бейіп, ө скен эпителий жасушаларымен жабылып, орны бітіп, еш бір із қ алдырмай жазылады. Сонымен, афтозды стоматит толық регенерация жолымен жазылып бітеді.
Афтозды стоматит токсико-аллергиялық, аллергиялық сырқ -аттардың, вирусты инфекциялардың, асқ орыту жү йесінің, ревматизмдік аурулар кө ріністерінің бірі болып табылады.
|
|
|
Жаралы стоматит шырышты қ абық та кө лемі ә ртү рлі, баста-пқ ы кезде қ оң ыр-қ ызыл, кейіннен сү рғ ылт-сары некроз ошақ та-
 |
|
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия |
216-сурет. Афтозды стоматит. Грануляциялық тін
рымен сипатталады. Некроз ошақ тарының айналасы ісініп, жиегі қ ызарып (гиперемия) кө рінеді. Некрозданғ ан тіндер астында — грануляцияланғ ан жара пайда болады (216-сурет). Бү л жаралар-дың, афтозды стоматитпен салыстырғ анда жазылуы қ иындау, со-зылмалы тү рге ө тіп, кө бінесе жараның орньша талшық ты дә некер тін ө сіп тыртық танып қ алады, сирек жағ дайларда эпителизация жолымен бітеді.
Жаралы стоматит гангренозды стоматитпен асқ ынуы мү мкін.
Соң ғ ы уақ ытта ө те жиі кездесетін сырқ ат вирустық стома-титтер. Бү лар кө бінесе экссудативті тү рде ө теді. Сыртқ ы кө ріністе серозды экссудатқ а толғ ан майда везиқ улалар (ү шық тар) байқ ала-ды. Микроскопией қ арағ анда экссудаттың қ ү рамында некрозғ а ү шырағ ан, ыдырағ ан эпителий жасушалары, лейкоциттер, фибрин кө рінеді.
СИАЛОАДЕНИТ
Сиалоаденит — сілекей бездерінің қ абынуы. Олар ө з алдына жеке дамығ ан біріншілік сиалоаденит жә не басқ а ауруларғ а байла-нысты дамығ ан — екіншілік сиалоаденит тү рінде кездеседі.
Этиологиясына байланысты сиалоадениттер бактериалық, ви-рустық, микогенді жә не асептикалық тү рлерге бө лінеді.
|
|
|
