Отрицательная и вопросительная формы

1. Başım ağrıyor. Ders çalışamıyorum. - У меня болит голова. Я не могу заниматься.
2. Dün akşam elektrikler gitti. Ödevlerimi biteremedim. - Вчера вечером отключили электричество. Я не смог закончить домашнее задание.
3. Hafta sonu yağmur yağacak. Biz pikniğe gidemeyeceğiz. - В конце недели пойдет дождь. Мы не сможем пойти на пикник.

Упражнение 14.2. Ответьте на вопросы, используя аффиксы настоящего-будущего времени.

1. Hangi hayvan uçabilir?
2. Hangi hayvan yüzebilir?
3. Hangi hayvan konuşabilir?
4. Hangi hayvan hızlı koşabilir?
5. Hangi hayvan fare yakalayabilir?

Упражнение 14.3. Дайте отрицательный ответ в форме возможности/невозможности (настоящее будущее время и настоящее время данного момента).

1. Ressam, bu resmi çizebilir.
2. Öğleden sonra eve gidebilirsiniz
3. Türkçeyi öğrenebiliyor musunuz?
4. Akşamları kitap okuyabiliyor musun?
5. Maaşınızı ayın sonunda alabilirsiniz.
6. Bu dar yoldan kamyon geçebilir mi?

Упражнение 14.4. Напишите предложения, используя глаголы, данные в скобках, в форме возможности / невозможности (настоящее-будущее время).

1. Ahmet çok güzel İngilizce (konuşmak).
2. Can, Çin yemekleri (yapmak).
3. Ben üç büyük pasta (yemek).
4. Sen Türkçe (konuşmak).
5. O, araba (kullanmak).
6. Sibel şarkı (söylemek).
7. Biz Türkçe (öğrenmek).
8. Siz cevap (vermek).
9. İskender araba (tamir etmek).
10. Tiyatrocular rol (yapmak).
11. Ben futbol (oynamak).
12. Oya keman (çalmak).
13. O sana yardım (etmek).

Упражнение 14.5. Напишите предложения в форме возможности / невозможности (настоящее-будущее время)

1. Hafta sonu Uludağ’a çıkacağım.
2. Yaz tatilinde Palandöken’e gideceğiz.
3. Salih’e para vermeyeceğim.
4. Gelecek yıl araba alacağım.
5. Üniversiteyi bitirince doktor olacağım.
6. Ayşe ‘nin doğum günü için bluz alacağım.
8. Упражнение 14.6. Выберите из правой колонки подходящее по смыслу продолжение фразы.

Упражнение 14.7. Ответьте на вопросы в форме возможности/невозможности (прошедшее категорическое время).

1. Dün gökkuşağının resmini çekebildin mi?
2. Çiğdem koşu yarışmasında birinci olabildi mi?
3. Zeynep, saçlarını kestirebildi mi?
4. Ekram babasının arabasını alabildi mi?
5. Ressam Bora yeni tablosunu biterebildi mi?
6. Gazetedeki ödüllü bulmacayı çözebildi mi?
7. Suna rolünü iyi yapabildi mi?
8. Kardeşine hediye alabildin mi?
9. Şahin ehliyet alabildi mi?
10. Dün sirke gidebildin mi?

Упражнение 14.8. Задайте вопрос в форме возможности/невозможности (прошедшее категорическое время).

1. Hayır, sorunun cevabını bilemedi.
2. Hayır, Esra ve Cenk evlenemediler.
3. Hayır, ben güzel caz çalamam.
4. Hayır, konferansi dinleyemedim.
5. Hayır, trene yetişemedim.

Упражнение 14.9. Выполните упражнение по образцу.

Sen / futbol oynamak / basketbol oynamak
Sen futbol oynayabilir misin? Hayır, oynayamam, fakat basketbol oynayabilirim.

1. sen / koşmak / yürümek
   
2. sen / ütü yapmak / düğme dikmek
   
3. o / yemek yapmak / yemek yemek
   
4. o / Türkçe konuşmak / Türkçe yazmak
   
5. siz / resim yapmak / şarkı söylemek
   
6. siz / yemek yemek / çay içmek
   
7. onlar / kitap okumak / gazete okumak
   
8. onlar / araba tamir etmek / bisiklet tamir etmek
   

Словообразовательный аффикс -la-, -le-

Аффикс -la-, -le- в турецком языке глаголообразующим, т.е., присоединяясь к именам существительным, прилагательным, реже к числительным, образует глаголы:

Temiz-le-mek - чистить
Kötü-le-mek - ухудшать, портить
Hazır-la-mak - готовить
Su-la-mak - поливать
Pis-le-mek - загрязнять
Şişman-la-mak - толстеть
Zayıf-la-mak - худеть
Ütü-le-mek - гладить (утюгом)
Kilit-le-mek - запирать (на замок)
Zehir-le-mek - отравлять
Karşı-la-mak - встречать
Kuru-la-mak - сушить
Tekrar-la-mak - повторять
Göz-le-mek - ждать, ожидать, выжидать
Yol-la-mak - посылать, отправлять
Tuz-la-mak – солить

İş-le-mek - работать, функционировать
Etki-le-mek - влиять

Упражнение 14.10. Присоедините словообразовательный аффикс -la-, -le- к словам, стоящим в скобках.

1. Mustafa, babasını Ankara’ya (yol).
2. Tank odasını (temiz).
3. Nazmeye Teyze, gömleklerini yarın (ütü).
4. Babam bu yıl çok (şişman).
5. Annem, tabakları (kuru).

Упражнение 14.11. Прочитайте текст и ответьте на вопросы.

Nasrettin Носа

Bir gece Nasrettin Hoca’nın evine hırsız girmiş. Hoca, hırsızın eve girdiğini görmüş , hemen dolaba saklanmış. Hırsız, Nasrettin Hoca’nın evinde çalacak bir şey bulamamış. Gözüne bir dolap çarpmış . Belki içinde pahalı şeyler vardır diye dolabın kapağını açmış. Dolabı açtığı zaman karşısında Hoca’yı görmüş. Çok şaşırmış. «Aman Hocam siz burada mıydınız?» diye sormuş. Hoca «Evet buradaydım». Evde hiç bir şey yok, o yüzden utandım, buraya saklandım diye cevap vermiş.

1. Nasrettin Носа, dolaba niçin saklanmış?
   
2. Hırsız dolabı niçin açmış?
   
3. Hırsız, dolabı açınca niçin şaşırmış?
   
4. Hoca, hırsıza ne demiş?
   

ТЕМА: Извините, где банк?
Affedersiniz banka nerede?