 |
Прынцыпы выкладання літаратуры
|
|
|
|
Прынцыпы выкладання літаратуры
РОД ЛІТАРАТУРНАГА ТВОРА
| ЛІРЫКА | ЭПАС | ДРАМА | |
| Мэта | Паказ асобы ў акаляючым свеце праз перажыванні і роздумы. | Паказ асобы аб'ектыўна ва ўзаемаадносінах з людзьмі, падзеямі, прыродай, у асяроддзі прадметаў (інтэр'ер). | Паказ асобы ў дзеянні, у канфліктах, сутычках з іншымі асобамі і абставінамі. |
| Прадмет | Унутраны свет чалавека ва ўсёй яго складанасці, перажыванні, пачуцці, думкі асобы ў руху, зменах, развіцці. | Аб’ектыўная, матэрыяльная рэчаіснасць, жыццё, розныя характары, побыт, прырода, матэрыаяльны і духоўны свет, зямныя з’явы. | Аб’ектыўная рэчаіснасць ва ўспрыманні дзеючых асоб. |
| Змест | Жыццё падаецца праз перажыванні чалавека, навакольны свет адыгрывае ролю стымула для роздумаў і перажыванняў. Суб’ектыўны ўнутраны свет, духоўнае жыццё паэта, чалавецтва, лірычнага героя. Характэрныя пачуцці, думкі, станы душы чалавека. | Адзінства рэчаіснасці і яго творчага перасатварэння (абставіны і характары). Дэталёвы паказ жыцця чалавека, падзей з яго ўдзелам, узаемаадносінаў з грамадствам, прыродай, навакольным светам; цэласныя, аб’ёмныя карціны рэчаіснасці. | Аналагічны эпічнаму, але не такі цэласны, бо слоўны тэкст, дзеянне дапаўняецца пантамімай (гульня актораў) і выяўленчым мастацтвам (дэкарацыі). |
| Функцыя мовы | На першым плане пераноснае (ці іншасказальнае) значэнне слова. Вершаваная мова як форма больш эмацыянальнага і выразнага выказвання пачуццяў, перажыванняў. Значная роля рытарычных фігур, сродкаў паэтычнага сінтаксісу. | Часцей за ўсё прадметнае значэнне слова. Апісальна-апавядальная (пераважна) структура тэксту. празаічная форма мовы (у рэдкіх выпадках – вершаваная). Падпарадкаванасць сродкаў і прыёмаў пісьма задачы раскрыцця характараў у пэўных абставінах. | Дыялогавасць і маналогавасць мастацкай мовы, падпарадкаванасць апісальна-апавядальнай стыхіі дзеянню, волі, характарам актораў. Сцэнічны варыянт мовы, устаноўка на вымаўленае слова. |
РОД І ЖАНР ЛІТАРАТУРНАГА ТВОРА
|
|
|
| Роды | Лірыка | Эпас | Драма | |||||
| Жанры | фальк-лорны | літара-турны | фальк-лорны | літара-турны | фальклор-ны | літара-турны | ||
| Песні: каляндарна- абрадавыя, сямейна-абрадавыя, лірычныя, гістарыч-ныя, жартоўныя, калыханкі. | Лірычная паэма, ода, песня, балада, элегія, лірычны верш, гімн, эпіграма. | Міф, паданне, казка, легенда, прытча, прыказка, прыкмета, павер’е, загадка. | Казка, легенда, паданне, жыціе, летапіс, апавядан-не, аповесць, навела, нарыс, эсэ, эпічная паэма, раман*, фельетон. | Батлейка, школьная драма, інтэрме-дыя. | П’еса-казка, камедыя, драма, трагедыя, фарс, вадэвіль. | |||
| Ключа-выя паняцці для аналіза мастац-кага твора | Лірычны твор. Лірычны герой і аўтар. Рытм і інтанацыя ў літаратурных творах. Рытм і інтанацыя. Паралелізм. Адухаўленне. Вобраз-перажыванне. Рыфма. Страфа. Вершаваныя памеры. Сродкі паэтычнага сінтаксісу. Мастацкія тропы. | Эпічны твор. Герой эпічнага твора. Мастацкі вобраз. Персанаж. Аўтар-апавядальнік і інш. Кампазіцыя, пейзаж, апісанне. Партрэт, эпізод, сцэна. Сюжэт (экспазіцыя, завязка, развіццё дзеяння, кульмінацыя, развязка, эпілог). | Драматычны твор. Дзеянне і канфлікт у п’есах. Дзейная асоба. Кампазіцыя драматычнага твора. Маналог. Дыялог. Рэпліка. Рэмарка. Грэчаская трагедыя. Драма і сродкі стварэння характару ў ёй. | |||||
| Жанра-выя разна-віднасці (тыпа-логія па змесце) | Лірыка: грамадзянская, пейзажная, інтымная, філасофская,
публіцыстычная, павучальна-дыдактычная, сатырычная. | Эпас (раманы і аповесці): сямейна-бытавы, сацыяльна-псіхалагічны, гістарычны, філасофскі, дакументальны, любоўны, прыгодніцкі, лірычны, фантастычны. | Драма: сетыментальная, сямейна-бытавая, сацыяльна-псіхалагічная, гістарычная, філасофская. | |||||
|
|
|
