 |
1 Технологиялық бөлім
|
|
|
|
Мазмұ ны
Кіріспе. 8
1 Технологиялық бө лім. 9
1. 1 Электр энергетикада заманауи ақ параттық технологияларды қ олдану. 9
1. 2 Телеақ параттық жү йелер. 12
2 Конструкторлық бө лім. 16
2. 1 ID Spec Large бағ дарламасының бө лімдері 16
2. 1. 1 Бағ дарлама жобасының сипаттамалары. 17
2. 1. 2 Бағ дарлама интерфейсі. 20
2. 2 Нысанның сызбасымен жұ мыс. 23
2. 2. 1 Сызбаны импорттау. 23
2. 2. 2 Масштаб баптаулары. 24
2. 2. 3 Сымдарды ө ткізу жә не тө бенің биіктігін анық тау. 24
2. 2. 4 Жү ктемелердің мө лшерін анық тау. 25
2. 2. 5 Бірнеше қ абаттан тұ ратын нысана жұ мыс істегендегі ерекшеліктер. 26
2. 3 Жобаны жобалау. 27
2. 3. 1 Жү ктемелерді есептеу. 27
2. 3. 2 Қ уат сомасы кестесі. 32
2. 3. 3 Жү ктемелерді сипаттамаларына қ арай сұ рыптау. 32
2. 3. 4 Кө рсетілген қ ондырғ ыларды сұ рыптау. 33
2. 3. 5 Бірсызық ты сұ лба жасау. 34
2. 3. 6 Аудандар бойынша бө лінген жү ктемелерді жасау. 37
2. 4 Қ ондырғ ыны таң дау жә не есептеу. 40
2. 5 Қ ондырғ ының энерготиімділік анализі 43
2. 6 Қ ұ жаттаманы дайындау бө лімі 48
3 Ө міртіршілік қ ауіпсіздігі бө лімі 50
3. 1 Жұ мыс орнындағ ы техникалық қ ондырғ ыларды пайдалануда ең бек жағ дайын талдау. 50
3. 2 Электр қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету шаралары.. 54
3. 3 Ө рттен қ орғ ану шаралары.. 55
3. 4 Жерге қ осу қ ұ рылғ ысына есеп жү ргізу. 58
3. 5 Ө рт сө ндірігіш ұ нтақ қ ондырғ ысына есеп жү ргізу. 60
4 Экономикалық бө лім. 62
4. 1 Бағ дарламалық қ амтаманың ө ң делуінің ең бек ө німділігінің есептелуі 62
4. 2 Бaғ дaрлaмaлық ө нiмнiң ө зiндiк қ ұ нын eсeптeу. 63
|
|
|
4. 3 Бaғ дaрлaмaушының eң бeк aқ ы шығ ынын eсeптeу. 65
4. 4 Тeхникaмeн қ aмтaмaсыздaндыруғ a кeткeн шығ ын eсeптeмeсi 66
4. 5 Энeргия шығ ындaрын eсeптeу. 68
4. 6 Смeтaлық қ ұ нның кaлькуляциясы.. 68
4. 7 Бaғ дaрлaмaлық ө нiмнiң қ ұ ны.. 69
Қ ысқ артулар тізбесі 72
Ә дебиеттер тізімі 73
Кіріспе
Ақ параттық технологиялардың рө лі ә сiресе экономиканың стратегиялық салаларының бiрi болып табылатын энергетикада маң ызды. Ө йткені ө ндiрiстекездесетін процестердің кү рделiлігі артқ ан сайын, олавтоматтандыруғ а ө ткiр керексiнедi. Осы саланың дамуының электр энергетикамамандарының ойынша барлық электроэнергетиялық процестердi тиiмдi жұ мысістеуі байланысты қ азiргi уақ ытта бірқ атар маң ызды сұ рақ тарбар.
Электр энергиясын ө ндіруші компанияларының ең озық технологияларды пайдалануы, процестер мен жабдық тардың тұ рақ тылығ ын қ амтамасыз етуге жә не генераторлық кө рсеткіштерін жақ сартуғ а, арттыруғ а мү мкіндік береді.
Бү гінгі таң да, бірсызық ты сұ лбаларды парақ та қ олмен сызу ә дісін кез келген білікті электр қ олданбайды. Оны арнайы компьютердегі бағ дарламалық пакеті арқ ылы қ ұ рылыстағ ы электр сымдар желісінің жобасын қ ұ растыруың ғ айлы жә не ә лдеқ айда оң ай. Алдыда, біз сізге компьютерде ғ имараттар мен қ ұ рылыстардың бірсызық ты сұ лбасын жасау ү шін ең қ арапайым бағ дарламаның шолуын кө рсетіп береміз.
Ақ параттық технологиялар уақ ыт ү немдеу, ең бек ө німділігін арттыру, басқ ару процесін оң тайландыру болып табылады. Қ азіргі кезде ө кінішке орай заманауи бағ дарламалық сауаты жоқ, бірақ тә жірибелі инженер мамандар, не ЖОО-дағ ы техникалық білім алып жү рген студенттердің автоматтандыру саласындағ ы жаң а ө те тиімді бағ дарламалық кешендерінен бейхабар екендігі рас. Кө п бағ дарламалық кешендер қ олдануғ а кү рделі, игерілуіне кө п уақ ыт алады. Алайда қ арастырылатын мә селесіне, бағ ытына қ арай кейбір бағ дарламалық кешендер, жұ мыс процесін білетін тұ лғ алар ү шін игеруге ө те оң ай. Сондай бағ дарламалық кешендердің бірі электр жабдық тау саласында қ олданылатын ID Spec Large бағ дарламасы.
|
|
|
ID-Spec - бұ л алдын ала жобалау сатысында ө німділігін арттыру жә не дизайн шешім растау ү шін кө мектесетін жаң а бағ дарламалық кешен. Бұ л бағ дарламалық кешен бірсызық ты сұ лбалардың басты жә не қ осалқ ы тарату сипаттамаларын таң дауда жә не оларды жү зеге асыру мен қ ұ рылғ ыларды олардың сипаттамалрына қ арай таң дау жү ргізуге кө мектеседі. ID-Spec автоматты бірың ғ ай бірсызық ты сұ лбаларын жә не оның себептері мен қ ұ рылғ ының техникалық сипаттарына тізімін қ оса алғ анда тиісті жобалау қ ұ жаттарын дайындайды.
Бұ л дипломдық жұ мыста «Электроэнергетика», «Аспап жасау», «Автоматизация жә не Басқ ару» мамандық тарының студенттеріне арналғ ан ID Spec Large бардарламалық ортасында жұ мыс жасауғ а арналғ ан ә дістемелік нұ сқ ауын қ ұ растырамыз. Яғ ни осы бағ дарламаның ерекшеліктері, тиімділігі жә не мү мкіндіктері жайлы айтылады.
1 Технологиялық бө лім
1. 1 Электр энергетикада заманауи ақ параттық технологияларды қ олдану
Электроэнергетика бұ л тұ тынушыларды энергиямен қ амтамасыз ететін экономиканың маң ызды салаларының бірі. Яғ ни электроэнергетика заманауи дамығ ан мемлекеттердің экономиканың басымдық кө рсететін салаларының, ө з азаматтарының ө мір сү ру жағ дайларына, олардың бірі оның сенімді жә не тиімді жұ мыс істеуіне байланысты болып табылады. Бірың ғ ай энергетикалық жү йесі жаң а қ ұ рылымы аясында тұ тынушыларды электр қ уатымен қ амтуда сапа мен беріктікті сақ тап қ алу ү шін ол белгілі бір функциялар мен міндеттерін олардың ә рқ айсысы нарық тық субъектілер мен жү зеге асыру арасындағ ы ақ парат алмасу нақ ты операциялық ұ йымдастыруды талап етеді. Сонымен қ атар, жаһ андық энергетикалық жү йесінде кейінірек еуропалық енгізу жә не болашағ ы электр энергетикасы саласындағ ы іс жү зінде барлық автоматты жә не автоматтандырылғ ан басқ ару сапасы мен тиімділігін арттыру тә уелді болып табылады. Сонымен қ атар еуропалық ал кейінірек жаһ андық энергетикалық жү йесіне енуі электроэнергетикадағ ы авт оматты жә не автоматтандырылғ ан барлық жү йелердің іс жү зіндегі сапасымен тиімділігінің артуына байланысты.
|
|
|
Осылайша, осы нарық ты қ алыптастыру кезең інің ерте сатысында жә не оның қ атысушыларының ө сіп келе жатқ ан ақ параттық қ ажеттіліктерін қ анағ аттандыру қ абілетті бағ дарламалық кешенінің ү демелі дамуын қ амтамасыз ету ү шін қ ажет. Бү гінде ол соң ғ ы компьютерлік жә не ақ параттық технологияларды пайдалану, бақ ылау жү йелері жү зінде барлық дең гейлерде озық жабдық тарды енгізу мү мкін емес екені анық.
Қ азақ станда бү гін толық қ анды бә секеге қ абілетті кө терме нарығ ын жә не электр энергиясының бө лшек сауда нарық тарын қ ұ руғ а бағ ытталғ ан осы саладағ ы ауқ ымды реформалары жү зеге асырылуда. Атап айтқ анда, электр энергиясын беру жә не тарату, сондай-ақ жү йелік операторлар, сауда-саттық жү йесінің ә кімшілерінің, федералды жә не аймақ тық желілер, оның ішінде қ осалқ ы компания салалары, осы нарық тардағ ы инфрақ ұ рылымын қ ұ ру, кә сіпорындарды бө луді қ амтамасыз етеді [1].
|
|
|
Еліміздің электр энергиясының барлық жү йесі Бақ ылау жә не технологиялық басқ арудың ә ртү рлі қ ұ ралдарын пайдалана отырып, бірың ғ ай орталық тандырылғ ан басқ аруы бар аралас энергия жү йелеріне біріктірілген. Негізінен электр энергетикасы саласына ақ параттық технологияларды енгізу ең алдымен ақ паратты жинау, ө ң деу жә не кө рсету проестерінің автоматтандырылуымен байланысты. Дамығ ан шетел мемлекеттерінің электроэнергетикасында қ олданылатын жү йелерінің дең гейіне жақ ын ө здерінің сапалы белгілері бойынша электроэнергетикалық кә сә порындар шетелдік компьютерлермен ақ параттық технологияларының қ ол жетімді болуы жобалау жә не бағ дарламалық қ амтамасыз ету процестерінің барлығ ына басқ а қ ырынан бақ ылауғ а мү мкіндік береді.
Электроэнергетикадағ ы басқ арудың заманауи талаптарының қ абылданғ ан міндеттеріне сә йкес мынандай басқ аруды қ амтамасыз ететін ақ параттық технологиялар бар.
Тіркеу топтарын жү ргізу, тапсыру қ ұ жаттарының кескіндерін қ ұ растыру, тіркеу қ ұ жаттарына шолу жасау. Бақ ыланатын орында орнатылғ ан қ ұ рылғ ылар ү шін арналғ ан оқ иғ алар тізіміне шолужасау. Жү йенің бө лек бө лшектерін тексеруден ө ткізу.
Жү йе баптауындағ ы барлық ө згерістер уақ ыт ө туіне жә не ө згерткен адамғ а байланысты жү йенің серверінде тіркеледі.
Бұ л жү йе жү йенің барлық бө лімінде ортақ уақ ытты қ аматамасыз етеді. Жү йе уақ ытын баптауды Барлық бақ ыланатын орындарда бір уақ ыттамұ ндай мү мкіндігі бар барлық санауыштар ү шінқ олмен жә не автоматты реттеу мү мкіндігімен қ амтамасыз етілген.
Келең сіз жағ дайлар туындағ ан кезде диспетчер алдына уақ ыты, орны, тү рімен себебі кө рсетілген келtң сізжағ дай туралы толық ақ парат хаттамада кө рсетіледі. Бақ ыланатын оын дең гейінде контроллермен тә уелсіз блоктар ө зін ө зі тексеруден ө ткізеді. жарамсыздық болғ ан жағ дайда журнала кате нө мірі жазылады.
Алдың ғ ы қ атардағ ы компаниялардың жә не нарық тағ ы жағ дайындағ ы жү йелік оператордың ең маң ызды міндеттерінің бірі ол қ уаттың ө туінің жә не жиілігінің тү зетілуін қ амтамасыз ету болы табылады. Сонымен қ атар электр станцияларының мұ ндай тү зетуге қ атысуы жү йелік қ ызмет кө рсету жә не сол уақ ытта оның электр жү йелеріне қ осылуындағ ы маң ызды жағ дай ретінде қ арастырылады.
|
|
|
Жиілік пен активті қ уатты реттеу жү йесінде компьютерлік технологияларды қ олдану басқ а техникамен жетпеген жетістіктерге жеткізді. Жаң а жү йе энергожү йедегіжиілік пен активті қ уатты реттеуінің нақ тылығ ымен белсенділігін кә дімгідей арттырады. Жү йенің басты ерекшелігі, ол нақ ты бір нысанды тү рлендіретін ерекшеліктерін(қ ондырғ ы ресурстары, негізгі сипаттамалары, тиімділігі, жағ ымсыз жұ мыс аймақ тары, технологиялық шектеулер жә не басқ алар) ескере отырып электр станцияларының генераторларындағ ы жү ктемені тарату бойынша оптимизациялық міндеттерді шешу. Осындай шешімдерді қ олдану, электр станцияларындағ ы қ ымбат қ ондырғ ыларының тозуын азайту ү шін бағ ытталғ ан.
Егер апатты жағ дайғ а қ арсы автоматикана қ арастыратын болсақ, онда тұ тынушылардың жақ сы энергоқ амтамасыз етілуі тікелей жоғ ары вольттіэлектр желісінапатты жағ дайсыз қ олдануғ а байланысты. Белгілі болғ андай, жү йелік апатты жағ дайларэлектр желісі қ ондырғ ыларына зақ ым келуіне жә не тұ тынушыларды ө шіру, ө зінің артынан энергожү йесінің ү лкен зардаптарына ә келіп соғ уы ә бден мү мкін. Электр желісінің барлық пайдалану ережелеріне сә йкес автоматты жү йелерсіз апатты жағ дайдан сақ тауды басқ аруғ а тыйым салынады. Бірақ та қ азіргі уақ ыттағ ы энергожү йелерінің кө бісі алдың ғ ы ғ асырдың 60-70 жылдар элементтерінің базасы негізінде жасалғ ан ескі жү йелерімен қ амтамасыз етіліп тұ р. Осындай қ ондырғ ылардың физикалық тозуы жә не қ осалқ ы бө лшектердің жоқ тығ ы ол проблеманың тек бір бө лігі. Қ ұ рылғ ылардың шектелген мү мкіндіктері комлекстің қ олданылуын қ иындатады, ал қ атаң логика апатты жағ дайдан сақ тауды басқ ару алгоритмін тиімді қ ұ руғ а мү мкіндік бермейді [2].
Бірың ғ ай энергетикалық жү йесінің жаң а қ ұ рылымында тұ тынушыларын электрмен жабдық тау сапасы мен сенімділігін қ орғ ау нарық субъектілерінен жә не белгілі бір нақ ты функциялар мен міндеттерін олардың ә рқ айсысы орындау арасында ақ парат алмасу нақ ты операциялық ұ йымды талап етеді.
Осылайша, нарық ты қ алыптастырудың ерте сатысында оның қ атысушыларының ө сіп келе жатқ ан бағ дарламалық қ амтамасыз етудің ү демелі дамуын қ анағ аттандыра алатын қ абілетті ақ параттық жә не техникалық қ ажеттіліктерінің ерте дамуын қ амтамасыз етукерек.
Бү гінде оны соң ғ ы компьютерлік жә не ақ параттық технологияларды пайдаланусыз, бақ ылау жә не диспетчерлік жү йелерінің барлық дең гейлеріне озық жабдық тарды енгізу мү мкін емес екені анық. Инжинирингтік компаниялар, ө ндірушілер мен жеткізушілердің кө пшілігі ү шін электр энергетикасының реформалануы - олардың бизнесін кең ейтуге, ө з ө німдерінің бә секеге қ абілеттілігін арттыруғ а, жинақ талғ ан тә жірибесін жә не шығ армашылық ә леуетін жү зеге асыруғ а нақ ты мү мкіндік. Ал мұ нда кө п жаң а сын-қ атерлеріне, ө ндірушілердің ұ тқ ырлығ ы бойынша ө здерін бейімдеу жә не ө згеріп жатқ ан нарық тық жағ дайларғ а ө з ө німдерін бейімдеу қ абілетіне байланысты болады. Нарық қ а жаң а ө німді босату уақ ыты маң ызды фактор болып келеді. Ә зірлеушінің дұ рыс таң дағ ан стратегиясы, ө з ресурстарын дұ рыс бағ алауғ а жә не оларғ а билік ету қ абілеті - бұ л нарық тағ ы ө німдерінің жә не компанияның табысты болуының алғ ышарттарыболып табылады. «RTSoft» компаниясы алғ ашқ ылардың бірі болып электр энергиясы ү шін мамандандырылғ ан бағ дарламалық қ амтамасыз ету жә не аппараттық кешенін салу ү шін, ө неркә сіптік пайдалану ү шін, ашық бағ дарламалық -техникалық комплекс технологиясын пайдалана бастады.
Ә лемнің жетекші ғ ылыми ұ йымдармен ынтымақ тастық та жұ мыс тә жірибесі 10 жылдан астам уақ ыт бойында диспетчерлік жә не энергетикалық нысандарды технологиялық басқ ару жү йелерін қ ұ ру ү шін бірқ атар шешімдерді ә зірледі.
|
|
|
