Æхсæзæм сæр

Æ хсæ зæ м сæ р

Храпонæ н Сганарелы тæ ригъæ дæ й йæ зæ рдæ йы тугтæ тагъдысты, фæ лæ йын баххуыс кæ нын йæ бон ницæ мæ й уыд. Ноджыдæ р ма йæ зæ гъын: ацы хабæ рттæ кæ м æ рцыдысты, уым хатыр никуы æ мæ никæ мæ н уыд. Йæ хи цæ сты чи бафтыдта, уыцы Сганарелы дæ р йæ фыдракæ ндзинæ дты тыххæ й дзуапп раттын хъуыд æ вирхъау мæ лæ тæ й.

Мæ мады хойы лæ гмæ -иу Цыппурсы бæ рæ гбон кæ ддæ риддæ р æ рцыдис бирæ уазджытæ. Арсыл куыйты сардауыны бон дæ р уæ дмæ æ рхастой. Уæ дæ уазджытæ сихор бахæ рыны фæ стæ сæ хи цæ уыл аирхæ фстаиккой!?

Арсы амарыны тыххæ й бардзырд лæ вæ рд куы ’рцыд, уыцы рæ стæ г Храпон та Сганарелы дзыхъмæ фæ цæ йкодта.

Æ вдæ м сæ р

Æ рсыты-иу дзыхъхъы ныппæ рстой æ нцонæ й. Дзыхъхъы сæ р-иу цæ хгæ рмæ хъилтæ сæ вæ рдтой, уыдоныл-иу бамбæ рзтой уистæ, стæ й-иу сыл мит ныккалдтой. Арсæ н-иу цы къæ ппæ г æ рцæ ттæ кодтой, ууыл никуы фæ дызæ рдыг. Коммæ гæ с сырды-иу дзыхъхъы былмæ бахуыдтой æ мæ -иу æ й дарддæ р цæ уын кодтой. Уый-иу иу кæ нæ дыууæ къахдзæ фы фæ стæ арф дзыхъхъы ныххауд æ мæ -иу ын уырдыгæ й схизæ н ницыуал хуызы уыд. Æ нхъæ лмæ -иу каст, цалынмæ йæ марынмæ ракодтаиккой, уæ дмæ. Уыцы бон-иу дзыхъхъы тымбыл хъæ д ауагътой, арс-иу ууыл хæ рдмæ схызти æ мæ -иу ыл куыйты сардыдтой. Кæ д-иу сырд йæ уавæ р бамбæ рста æ мæ -иу хæ рдмæ хизын нæ куымдта, уæ д-иу æ й, йæ кæ рон æ фсæ нбырынкъджын рæ хойæ нтæ кæ мæ н уыд, ахæ м хъилтæ й джыбы-джыбы кодтой, хъæ мпы гуцъула-иу ссыгътой æ мæ -иу æ й дзыхъхъы ныппæ рстой, хус гилдзытæ й-иу цуанон топпытæ æ мæ дамбацатæ й æ хсын райдыдтой.

Храпон Сганарелы ахуыдта, уæ лдæ р амынд мадзалмæ гæ сгæ йæ уæ рмы ныппæ рста æ мæ фæ стæ мæ раздæ хт уыцы æ нкъардхуызæ й. Сырд йæ фæ стæ куыд разæ нгардæ й цыд, уистыл бауайгæ йæ дзыхъхъы куыд аныгъуылд æ мæ бынæ й йæ раззаг къæ хтыл æ рхуысгæ йæ кæ уæ гау куыд ныууынæ ргъыдта, уыдæ ттæ, хъыгагæ н, йæ хойæ н радзырдта.

Сганарелы удхайраг хъæ рзынмæ хъусын йæ бон нæ уыд æ мæ дзыхъхъæ й лидзæ гау кæ й ракодта, уыдæ ттæ дæ р Аннæ йæ нæ басусæ г кодта.

— Табу Хуыцауæ н, — бафтыдта ма йæ ныхасмæ, — мыййаг, лидзынвæ нд куы скæ на, уæ д йæ амарын æ ндæ рты кæ й бахъæ удзæ н. Ахæ м бардзырд мæ нæ н лæ вæ рд куы ’рцыдаид, уæ д мæ хæ дæ г цыфæ нды хъизæ мæ рттæ бавзарыныл дæ р сразы уыдаин, фæ лæ йæ м хæ цæ нгарз нæ райстаин.

Æ стæ м сæ р

Уыцы хабæ рттæ махæ н радзырдта Аннæ, мах та сæ радзырдтам хъомылгæ нæ г Кольбергæ н, Кольберг та сæ мæ мады хойы лæ гæ н радзырдта йæ зæ рдæ балхæ ныны тыххæ й. Уый йæ м байхъуыста æ мæ загъта: «Молодец, Храпошкæ », стæ й йæ армытъæ пæ нтæ æ ртæ хатты кæ рæ дзиуыл æ рцавта. Уый та амыдта, мæ мады хойы лæ г, дыууадæ сæ м азы францаг уацайрæ гтæ й йæ м камердинерæ й цы зæ ронд лæ г куыста, — Устин Петры фырт, — уымæ фæ дзурын. Устин Петры фырт, Жюстин дæ р æ й хуыдтой, уайтагъд фæ зынд. Йæ уæ лæ уыд æ взист цæ ппузырджын сиренхуыз сыгъдæ г фрак. Мæ мады хойы лæ г ын бардзырд радта, цæ мæ й райсом Сганарелы марджытæ й снысан кæ ной, йæ иу æ хст дæ р кæ мæ н нæ мæ нг кодта, уыцы æ ппæ ты рæ стдзæ виндæ р цуанон Флегонты æ мæ Храпошкæ йы. Мæ мады хойы лæ джы, æ вæ ццæ гæ н, бафæ ндыд тæ нзæ рдæ лæ ппуйы æ нкъарæ нтыл йæ хи аирхæ фсын. Сганарелы куы нæ фехса кæ нæ йæ барæ й куы фæ ивгъуыйа, уæ д, кæ й зæ гъын æ й хъæ уы, фаг æ фхæ рд баййафдзæ н, Сганарель та никуыдæ м аирвæ здзæ н! Дзæ гъæ л гæ рах чи никуы фæ кæ ны, уыцы Флегонты нæ мыг æ й æ нæ мæ нг æ рфæ лдахдзæ н.

Устин йæ сæ рæ й акуывта æ мæ бардзырд æ ххæ ст кæ нынмæ ацыд. Мах, сабитæ та, бамбæ рстам, цыдæ р фыдбылыз кæ й сарæ зтам æ мæ тарстыстæ м, исты æ вирхъау бæ ллæ х куы ’рцæ уа, уымæ й. Цыппурсы хæ рзад æ хсæ вæ р дæ р нæ нал æ ндæ вта. Тæ ригъæ д кодтам Сганарелæ н дæ р æ мæ Ферапонтæ н дæ р. Уæ вгæ дзы кæ мæ н тынгдæ р тæ ригъæ д кодтам, уый нæ хæ дæ г дæ р нæ зыдтам. Мах дыууæ йæ дæ р, ома ме ’мгар æ мхæ рæ фыртимæ нæ сынтæ джыты рафт-бафт кодтам. Дыууæ йæ дæ р бафынæ й стæ м æ рæ гмæ, уыдтам фыдфынтæ, куы-иу нæ иуы хъæ р райхъуыст, куы — нæ иннæ йы: нæ цæ стытыл уад арс. Сывæ ллонгæ с нæ куы сабыр кодта, арсæ й мауал тæ рсут, уымæ н æ мæ йæ дзыхъхъы ныппæ рстой æ мæ йæ райсом марынмæ акæ ндзысты, зæ гъгæ, уæ д ноджы тынгдæ р катайы бацыдыстæ м.

Сывæ ллонгæ сы ма, Сганарелы тыххæ й скувæ н ис æ ви нæ й, уымæ й дæ р бафарстон. Зæ ронд усы бон ахæ м фарстæ н дзуапп раттын нæ уыд, æ рмæ ст мын загъта, сауджыны ахæ м хъуыддæ гтæ й никуы бафарстон, фæ лæ, дам, арсы дæ р Хуыцау сфæ лдыста, уый дæ р, дам, Ноимæ науы ленк кодта.

Науы ленк кæ ныны кой куы фехъуыстон, уæ д мæ м афтæ фæ каст, цыма Хуыцауы æ нæ кæ рон фæ лмæ нзæ рдæ дзинад канд адæ ммæ нæ хауы, фæ лæ, зæ ххыл цыдæ риддæ р йе сфæ лдыстæ й ис, уыдонмæ се ’ппæ тмæ дæ р æ мæ, мæ мæ сабийы зонд гыццыл сынтæ джы раз мæ зонгуытыл æ рхауын кодта æ мæ Хуыцауæ й куырдтон, цæ мæ й мæ м мæ ницæ йаг курдиаты тыххæ й ма фæ хæ рам уа æ мæ Сганарелæ н ныххатыр кæ на.