Иууæндæсæм сæр

Иууæ ндæ сæ м сæ р

Ферапонт дзоныгъæ й рахызт. Уыдис ын тынг тыхст хуыз, фæ лæ архайдта ныфсджын æ мæ хъæ ддыхæ й. Æ лдары бардзырд æ ххæ ст кæ нынмæ бавнæ лдта æ нæ фæ стæ мæ фæ кæ сгæ йæ. Чысыл раздæ р, хъæ мп цы бæ ндæ нæ й баст уыд, уый райста æ мæ йын йæ иу кæ рон хъæ ды уæ ллаг хайыл уыгардгондыл бафидар кодта, иннæ кæ роныл дыууæ къухæ й ныххæ цыд æ мæ хъæ дыл дзыхъмæ хизыныл фæ ци.

Сганарелы тæ ссаг богъ-богъ фæ сабыр, æ мæ райхъуыст йе ’мыр хъуыр-хъуыр, цыма сырд йе ’мбалæ н адæ мы æ нæ хатырдзинады тыххæ й йæ хъæ стытæ кодта, уый хуызæ н. Уалынмæ æ мыр хъуыр-хъуыр дæ р банцад æ мæ йæ бæ сты ралæ ууыд æ гуыппæ гдзинад.

— Храпошкæ йы хъæ быстæ кæ ны, стæ ры йæ, — ныхъхъæ р кодта, дзыхъхъы был чи лæ ууыд, уыдонæ й иу.

Дзоныгъты чи бадт, уыцы адæ мæ й иутæ æ хсызгонæ н сулæ фыдысты, иннæ тæ сæ хи нынцъылдтæ кодтой.

Бирæ тæ арсæ н тæ ригъæ ды бацыдысты, нал сæ фæ ндыди йæ мæ лæ тæ н æ вдисæ нтæ уæ вын. Уæ дмæ, цы хабæ рттыл дзырдæ уы, уыдон фескъуыдта æ ндæ р, ноджы зæ рдæ агайгæ дæ р ныв.

Дзыхъхъæ й сзынди Храпошкæ, къæ бæ лдзыг тымбыл хъусджын худ йæ сæ рыл, афтæ мæ й. Дæ лæ мæ куыд хызт, уæ лæ мæ хизгæ йæ дæ р уыцы мадзалæ й пайда кодта, ома бæ ндæ ны кæ рон йæ химæ ивазгæ йæ йæ къæ хтæ хъæ дыл æ вæ рдта, афтæ мæ й. Æ рмæ ст Ферапонт иунæ г нæ уыд: йæ фæ стæ йæ дзæ мбытæ лæ ппуйы уæ хсчытыл æ вæ рдæ й фæ уæ лбыл Сганарель. Арс, кæ й зæ гъын æ й хъæ уы, йæ чемы нæ уыд. Арт ын уый нæ бакодта, æ нæ хатырдзинад ын цас зæ рдæ рыст æ рхаста. Цæ мæ дæ р гæ сгæ зæ рдыл лæ ууын кодта къарол Лиры. Йе ’рфгуыты бын æ рттывтой туг æ мæ мæ стæ й дзаг тызмæ г цæ стытæ. Лиры хуызæ н йæ сæ р уыд пыхцыл, ранæ й-рæ тты йыл зынди арыды фæ дтæ, ныххæ цыдысты йыл хъæ мпыхæ лттæ. Уыцы æ намонд кадджын худхæ ссæ джы хуызæ н Сганарелмæ дæ р разынд худ. Чи зоны, Ферапонты бирæ кæ й уарзта, уый тыххæ й, чи зоны, æ нæ нхъæ лæ джы, фæ лæ арс йæ дæ лармы фидар нылхъывта, Храпошкæ йын кæ й радта æ мæ йæ æ нæ бары дзыхъмæ кæ имæ ныппæ рста, уыцы худ. Арс йæ хæ лары лæ варæ й нæ фæ хицæ н æ мæ ныр, Храпошкæ йы хъæ бысы уæ вгæ йæ йæ зæ рдæ чысыл цæ уылдæ р куы фæ лæ ууыд, уæ д худ йæ дæ лармæ й саубыны æ нцъылдтæ й райста æ мæ йæ йæ сæ рыл æ ркодта...

Уыцы ныв фенгæ йæ, бирæ тæ сæ мидбылты бахудтысты, иннæ тæ н та, арсмæ кæ сгæ йæ, сæ зæ рдæ йы тугтæ ныккалдысты æ мæ сæ цæ стæ нгас æ ндæ рæ рдæ м азылдтой, уымæ н æ мæ зыдтой, арсы фæ стаг минуттæ кæ й ралæ ууыдысты.

Дыууадæ сæ м сæ р

Уыцы рæ стæ г куыйтæ сагъуыдысты, нынниудтой æ мæ сæ уромæ г уромын нал фæ рæ зта. Суанг ма ехсæ й дæ р нал тарстысты. Къæ былатæ æ мæ зæ ронд цъулбертæ Сганарелы ауынгæ йæ сæ фæ стаг къæ хтыл слæ угæ йæ, фæ сус хъæ лæ стæ й ниудтой, хъуыст се ’нахуыр хуыр-хуыр, гæ рз хъуырцæ гтæ сæ хурх кодтой. Уыцы рæ стæ г Храпошæ дугъ радта хъæ дбынмæ йе ’мбæ хсæ н бынатмæ. Сганарель та иунæ гæ й баззад. Йæ къах хъæ дмæ баст бæ ндæ ныл стыхст æ мæ иудадзыгдæ р архайдта уымæ й фервæ зыныл, æ вæ ццæ гæ н, сырды зæ рды уыд бæ ндæ нæ й феуæ гъд уæ вын æ мæ йе ’мбалы аййафын, фæ лæ, кæ д цыфæ нды зондджын уыди, уæ ддæ р арс арс у æ мæ ахстæ й фервæ зыны бæ сты бæ ндæ н йæ къахыл тынгдæ р стыхта.

Хъуыддагæ й ницы уайы, уый куы бамбæ рста, уæ д йæ къах уыцы иу риуыгъд ракодта, æ нхъæ л уыди, бæ ндæ н аскъуындзæ н æ мæ йæ къах феуæ гъд уыдзæ н, зæ гъгæ, фæ лæ уый фидар разынд æ мæ нæ аскъуыд, æ рмæ ст хъæ д фæ хъил æ мæ æ мраст слæ ууыд. Арс æ м фæ стæ мæ куы ракаст, уыцы тæ ккæ уысм куыйты æ рдонгæ й фæ хицæ н дыууæ цъулберы æ мæ йыл сæ хи ныццавтой. Иу ын дзы цæ сты фæ ныкъулдмæ йе рагъы нуæ ртты йæ цыргъ дæ ндæ гтæ ныссагъта.

Сганарель, бæ ндæ нимæ архайгæ йæ, афтæ адзæ гъæ л, æ мæ, цы ’рцыди, уымæ н ницы бамбæ рста. Мæ сты уыйас не сси, гадзрахатдзинад æ й дисы цас бафтыдта. Фæ лæ дзы уысмы бæ рц фæ стæ дæ р цъулбер йе ссыртæ ноджы арфдæ р ауадзынмæ куы хъавыд, уæ д æ й йæ дзæ мбыйæ йæ тых, йæ бонæ й æ рцавта, стæ й йæ, йæ гуыбын фаст, афтæ мæ й дардмæ фехста. Тугхъулон миты йæ хуылфыдзаумæ ттæ æ ркалдысты. Уыцы уысм йæ дзæ мбыты бын ныцъцъист кодта иннæ куыдзы дæ р. Фæ лæ æ ппæ ты тæ ссагдæ р æ мæ æ нæ нхъæ лæ джыдæ р хабар уыди хъæ димæ баст. Сганарель йæ тых, йæ бонæ й йæ дзæ мбыйæ цъулберы куы ныццавта, уæ д уыцы риуыгъдæ й бæ ндæ нмæ фидар баст хъæ д дæ р йæ «къахыл» алæ ууын кодта, йæ мидбынат цъилау азылд æ мæ, йæ фæ ндагыл, иу æ мæ дыууæ нæ, фæ лæ цы куыйты æ рдонг фæ ци, уый кæ рдгæ ацыд. Иутæ н ма дзы сæ гæ ндзæ хтæ тилгæ сæ хъыллист уæ ддæ р райхъуыст, фæ лæ иннæ ты уый бон дæ р нал фæ ци; куыд акъуыбылецц кодтой, афтæ дæ ргъæ й баззадысты.