 |
Беларуская дэмакратычная журналістыка пераходнага перыяду (80–90-х гг. ХХ ст.).
|
|
|
|
Другая палова 1980-ых – пачатак эпохі дэмакр-цыі, працэсы нац самавызн ва ўсіх краінах СССР. У БССР 12 рэсп газет, 6 абл. Яшчэ шмат рас газет распаўс у Бел. Крызіс сав краіны. Сав. газеты стваралі карцінку “шчаслівай будучыні і таго, што ўсё добра”. Па інерцыі ўсё тая ж прапаганда.Жур-ты падзяліліся на 2 групы: 1) за дэмакр перабудовы, сац-экан пераўтвар; 2) кансерватары. З’яўленне крытычных матэрыялаў (асабл наконт сав улады і партыйнай сістэмы), аналітыка. Выхад у свет замоўчаных тэм: рэпрэсіі (друкавалі спісы ахвяр), вафна ў Афганістане, Чарнобыльская катастрофа, Курапаты.Новыя кірункі дзейнасці рэд-цый: прамыя лініі, адкрытыя вокны, інтэрв’ю з палітыкамі. Выданні БНФ (утвор у 1988) – “Навіны”, “Вольны Мазыр”, “Раніца”, “Шлях”, “Пагоня”. Пагроза знікнення бел мовы. Зноў усё трымаецца на ЛіМе, Маладосці інш літ выданнях. 1990 – “Народная газета” (орган Вярхоўнага Савета БССР, лозунг “Дух абудзіўся ў народзе” Купала). 1 жніўня 1990 – Закон СССР “Аб друку і інш СМІ” – адмена цэнзуры і монапартыйнай сістэмы інфы. → вялікі штуршок да дэмакр-цыі. Неафіц газеты і час: “Могил ведомости”, “Добры вечар” (Мінск), “24 гадзіны” (Гродна).
38. Стварэнне і дзейнасць новых беларускіх газет і часопісаў у 90-я гг. ХХ ст.
1 жніўня 1990 – Закон СССР “Аб друку і інш СМІ”- адмена партыйнай цэнзуры і манаполіі кампартыі на стварэнне СМІ. Перыяды станаўлення бел СМІ:1) пачатак ўзнікнення дэмакр прэсы (з кан 80-ых): ствар выданні паліт партый, маладз суполак. Сав улада яшчэ імкнецца захаваць уладу над СМІ.2) 1991- 1996. Распад СССР. Вылучэнне грам-паліт выданняў “Звязда”, “СБ”, “Магіл, Мінск, Гомелькс, Гродзен праўды”, час “Бел думка”. Новыя: 1990 “Народная газета”, 1991 “Рэспубліка” (заснав Кабінет Міністраў РБ; лозунг “Не народ для ўрада, а ўрад для народа”- Каліноўскі). Новыя абл: “Магіл ведамасці”, “Народнае слова” (Віц), “Народная трыбуна” (Бр). У раёнак мяняецца заснав- калектыў рэд-цыі або раённыя Саветы. Іх тыраж паменш, але роля ў мясцов інфарм прасторы па-ранейш вялікая. Многія змянілі свае партыйныя назвы. Тыповыя назвы: со словам голас (Голас Веткаўшчыны), зара (Зара над Нёманам), край (Лепельскі край), навіны (Навіны Палесся), родны (Родны край).Захаваліся шматтыражн заводскія газеты і газеты вну. Аўтазаводзец, Металлург, Калийщик Солигорска; Універсітэт, Весці БНТУ. Большая дыферынц СМІ: для дзяцей, жанч, літ-ныя, ваен, рэкл, экал і г. д. Газеты партый: БНФ “Навіны” (рэзкая крытыка партыйнай улады). Памянш колькасці газет з Расіі. Панізіўся прафес узровень ж-таў. 30% выданняў забяспечана ж-тамі. 3) З 1996 1996- Усебеларускі рэферэндум, змены ў Канстыт 1994. 1995- “Закон аб друку і інш СМІ”, 1996- “Аб аўт праве і сумежных правах”, 1997- “Аб рэкламе”, Указ “Аб рэагаванні”. → створана прававая база. Пачала дзейніч нарамальная канкурэнцыя.1998- расійскі дэфолт → кошт паперы павял у 3-4 р, тыражы ўпалі, некат выданні спынілі існаванне. Папул рас выданні “АиФ в Бел», «КП в Бел», «Труд». З неафіц. найбольш значн. “Бел рынок”, “Бел деловая газета”.
|
|
|
39. Арганізацыя кнігавыдавецкай справы ў Беларусі (2-я палова 20 – пач 21)
На 1.01.1991 г. у Беларусі дзейнічалі 11 дзяржаўных выдавецтваў. Усяго за перыяд існавання БССР (1919–1991 гг.) імі было выдадзена 106 352 назвы кніг і брашур тыражом 1 426 164 тыс. экз.
У 1995 г. Дзяржкамітэт па справах выдавецтваў, паліграфіі і кніжнага гандлю быў перайменаваны ў Дзяржкамітэт Рэспублікі Беларусь па друку, які прадоўжыў кіраванне і кантроль за кнігавыдавецкай справай у краіне, а таксама норматворчую працу ў гэтай галіне.
На 2001 г. прадаўжалі дзейнасць 10 дзяржаўных выдавецтваў: “Беларуская навука” (з 1996 г.), “Беларуская энцыклапедыя імя П.Броўкі”, “Беларусь”, “Вышэйшая школа”, “Мастацкая літаратура”, “Народная асвета”, “Полымя”, “Універсітэцкае”, “Ураджай” і “Юнацтва”, а таксама “Беларускі Дом друку” і “Дом прэсы” (з 1996 г.). Зараз засталося 5 дзяржаўных выдавецтваў.
|
|
|
ВЫДАВЕЦТВЫ БЕЛАРУСІ:
Издательство "Аверсэв"
19 мая 1994 года. Основное направление нашей издательской деятельности — учебно-методическая литература.
Издательство "Беларусь"
Основано в январе 1921 г. как Государственное издательство БССР (на базе созданного в ноябре 1920 г. Белорусского отделения Государственного издательства РСФСР). Название "Беларусь" присвоено в 1963 г.
В 1980 г. было награждено орденом Дружбы народов.
Выпускает около ста наименований в год различных видов изданий: официальных, научных, научно-популярных, учебных, справочных, литературно-художественных, производственно-практических, рекламных. Среди них книги по истории, краеведению, культуре, искусству, архитектуре, музыке, медицине, экономике и другим отраслям знаний.
Одно из приоритетных направлений - выпуск альбомов по изобразительному искусству, фотоальбомов об уникальной природе Беларуси, ее городах, которые славятся своей историей и архитектурным наследием.
Издательский дом "Белорусская наука"
Республиканское унитарное предприятие "Издательский дом "Беларуская навука" основано в 1924 году как редакционно-издательский отдел Института белорусской культуры. С 1929 года находится в составе Академии наук (с 1932 года - издательство АН БССР, с 1963 года - издательство "Навука і тэхніка", с 1996 года - издательство "Беларуская навука"), в феврале 2005 года реорганизовано в Издательский дом "Беларуская навука". Основная сфера деятельности предприятия - издание научной, научно-методической, научно-популярной, справочной и другой литературы, выпуск научных журналов и газеты, учредителем которых является Национальная академия наук Беларуси, а также полиграфические услуги.
Издательство "Белорусская энциклопедия им. П. Бровки"
Издательство было создано в январе 1967 как главная редакция Белоруской Советской Энциклопедии Академии наук БССР на правах научно-исследовательского института, которое с 1975 года входит в систему Госкомиздата БССР.
|
|
|
Издательство специализируется на выпуске универсальных, региональных и отраслевых энциклопедий, различного рода справочников и словарей, учебной, детской и научно-популярной литературы. Кроме того, выпускаются элитные издания, книги-фотоальбомы представительского класса.
Издательство "Вышэйшая школа"
Республиканское унитарное предприятие «Издательство "Вышэйшая школа"» – одно из крупнейших в Беларуси. Более 50 лет на книжном рынке Беларуси и государств-участников Содружества независимых государств. Учредитель предприятия – Министерство информации Республики Беларусь.
Объем годового выпуска – около 150 наименований, тираж – более 900 тысяч экземпляров.
Виды изданий по целевому назначению: учебные, справочные, производственно-практические, научные, научно-популярные, для досуга.
Издательство "Літаратура і мастацтва"
Редакционно-издательское учреждение «Литература и искусство» создано в 2002 году. Учредитель —Министерство информации Республики Беларусь. РИУ “Литература и искусство” выпускает литературно-художественные и общественно-политические журналы «Полымя», «Маладосць», «Нёман», «Бярозка», альманах «Вожык», газету «Літаратура і мастацтва”. Директор РИУ — Алесь Карлюкевич.
Книжный профиль РИУ «Литература и искусство» достаточно широкий: художественная и документальная литература, историческая, производственная, учебная, для детей среднего и младшего возраста.
Издательство "Мастацкая літаратура"
Издательство «Мастацкая літаратура» было образовано в 1972 году на основе редакций художественной и детской литературы издательства «Беларусь».
«Мастацкая літаратура» издает оригинальные произведения белорусских писателей, Собрания сочинений, избранные произведения, книги по литературоведению и критике, лучшие произведения зарубежных писателей, литературу для детей и подростков, литературное наследие, научно-популярную, публицистическую литературу, художественные и звуковые электронные издания, литературно-художественные издания серии «Библиотека школьника», учебно-методическую литературу.
|
|
|
Издательство "Народная асвета"
Издательство «Народная асвета» создано в апреле 1951 года как специализированное предприятие по выпуску учебной литературы. Оно является лидером среди издательств, выпускающих учебную и учебно-методическую литературу. Основная его деятельность направлена на выполнение государственного заказа Министерства образования Республики Беларусь по изданию учебников и учебных пособий для традиционной и реформируемой школы. Кроме того, издательство выпускает социально значимую литературу по заказу Министерства информации Республики Беларусь.
40. Сучасная сістэма перыядычных выданняў Рэспублікі Беларусь.
На 1 красавіка 2011:
| Тып выдання | Усяго | Дзяржаўных | Недзяржаўных |
| Газеты | |||
| Часопісы | |||
| Бюлетэні | |||
| Каталогі | - | ||
| Альманахі | - | ||
| Усяго | |||
| Радыёпраграмы | |||
| Тэлепраграмы | |||
| Усяго | |||
| Інфармацыйныя агенствы |
Пресса издаётся на белорусском, русском, немецком, английском, украинском, польском и других языках. Из республиканского бюджета через Министерство информации выделяются финансовые субсидии редакциям детских, молодёжных, литературно-художественных и культурологических, образовательных, специализированных и ряда общественно-политических изданий.
Тэндэнцыі:
1) пераход мясцовых СМІ на самафінанс; 2)меншая палітызаванасць; 3) рост колькасці СМІ; 4) павеліч. колькасці прафес ж-таў (зараз ≈35% работнікаў СМІ не маюць журн адукацыі). У Віц, Гродна, Гом – у вну ужо ёсць спец-ць жур-т. РБ: больш тысячы газет, больш 400 часопісаў (для кожнага ўзросту, прафесіі, сац. групы і г. д.). 5) стварэнне медыяхолдынгаў (напр, Полымя + Маладосць +ЛіМ); 6) выданні нац меншасцяў (палякі – “Магазін польскі”, мусульмане- “Байрам”, яўрэі- “Авіў”, “Берега”, украінцы- “Украінец у Беларусі”); 7) рэліг выданні (“Преображение”, “Верую”, “Праваслаўе”); 8) 7 інф агенцтваў (найбуйн – БелТА), больш 25 рэкламных арг-цый (яны напрамую звязаныя са СМІ!) + інтэрнэт (інтэрнэт-версіі газет, зараз нават раёнак, аператыўнасць, усё большы распаўсюд, бла-бла-бла).
|
|
|
