 |
этикалық және эстетикалық принциптер;
|
|
|
|
экономиканың жағ дайы, саясаттың ө згеруі, ә леуметтік мә дениет, ғ ылыми-техникалық прогресс, технология, топтық мү дделер, халық аралық орта;
мақ саты, персоналы, міндеттері, қ ұ рылымы, технологиясы, ұ йымдық мә дениеті;
жоспарлар, болжамдар, ұ йымдық қ ұ рылым, мотивация, бақ ылау;
серіктестер, қ ызметкерлер, ә леуметтік-психологиялық жағ дайлар.
Ежелгі грек ойшылы Аристотель «Никомахей этикасы» деген ең бегінде басқ арудың қ андай принциптерін негіздеді:
этикалық жә не эстетикалық принциптер;
ұ йымдастырушылық;
корпоративтік;
моральдық принциптер;
арнайы принциптер.
«Жеке мү дденің генералғ а бағ ынуы» қ ағ идасының мә нін қ алай тү сіндіруге болады:
ұ йым ә рқ ашан тек ұ йым басшыларының жеке мү ддесін ескеруі керек;
бір қ ызметкердің мү ддесі жалпы ұ йымның мү дделерінен басым болуы керек;
жеке басшылардың мү ддесі жұ мысшылардың жеке топтарының мү дделерінен басым болуы керек;
ұ йымда бір қ ызметкердің немесе топтың мү ддесі жалпы ұ йымның мү дделерінен басым болмауы керек;
ұ жым мү ддесінен ұ йымның мү ддесі басым болмауы керек.
Басқ ару принципі ретінде тә ртіп нені қ амтамасыз етеді:
барлық қ ызметкерлердің берілген тапсырмаларды орындауы;
кә сіпорын ә кімшілігі мен оның персоналының жасалғ ан ұ жымдық шарт пен келісім-шартты анық сақ тауы;
менеджерлердің берілген тапсырмаларды орындауы;
басқ ару аппараты қ ызметкерлерінің жү ктелген тапсырмаларды орындауы;
|
|
|
қ ызметкерлерді басқ ару аппаратына толық бағ ындыру.
Қ азіргі заманғ ы басқ ару принциптері нені кө рсетуі керек:
басқ арудың негізгі заң дылық тары;
жү йеде қ ұ рылатын негізгі байланыстар;
жү йеде қ алыптасатын негізгі қ атынастар;
жү йеде дамитын негізгі қ асиеттер, байланыстар жә не басқ ару қ атынастары;
басқ аруда мақ саттың міндетті болуы.
Кез келген жү йені басқ арудың негізі неде:
Басқ арудың нарық тық жағ дайын кө рсететін принциптер;
басқ ару ә дістері;
басқ ару функциялары;
қ аржы ресурстары;
басқ ару объектісі.
Отандық жә не шетелдік менеджмент сарапшыларының пікірі бойынша ұ йымды басқ ару тә жірибесі қ ай жерде қ алыптасты:
шумерияда, македонияда, римде, киев русінде;
киев русінде;
римде жә не шумерияда;
шумер мен македонияда;
ресей империясында.
Ә сер етуші факторлардың арақ атынасына байланысты оң тайлы шешім қ абылдауды талап ететін тә сіл дегеніміз не:
ситуациялық тә сіл;
жү йелік тә сіл;
процесстік тә сіл;
мінез-қ ұ лық тә сілі;
қ азіргі кө зқ арас.
Егер менеджмент барлық процестер мен қ ұ былыстарды оларды қ ұ райтын элементтерде жоқ жаң а сапалар мен функцияларғ а ие біртұ тас жү йе ретінде қ арастыратын тә сіл:
мінез-қ ұ лық тә сілі.
процесстік тә сіл;
ситуациялық тә сіл;
жү йелік тә сіл;
қ азіргі кө зқ арас.
Кә сіпорын болашағ ын кө ре білу, оның экономикадағ ы жә не елдің қ оғ амдық -экономикалық қ ұ рылымындағ ы орны мен рө лі, сонымен қ атар осы жаң а жағ дайдың негізгі жолдары мен қ ол жеткізу қ ұ ралдарын анық тау:
|
|
|
тактикалық жоспарлау
стратегиялык жоспарлау
маркетингтік жоспарлау
ұ зақ мерзімді жоспарлау
қ ысқ а мерзімді жоспарлау
1 жылдан 3 жылғ а дейінгі кезең ге даму жоспары, бұ л -:
стратегиялық жоспарлау
ұ зақ мерзімді жоспарлау
орта мерзімді жоспарлау
қ ысқ а мерзімді жоспарлау
тактикалық жоспарлау
Алдағ ы 3-5 жылғ а даму жоспары бұ л -:
стратегиялық жоспарлау
ұ зақ мерзімді жоспарлау
орта мерзімді жоспарлау
қ ысқ а мерзімді жоспарлау
тактикалық жоспарлау
Негізгі қ орлар амортизациясы бұ л -:
негізгі қ орлардың тозуы
негізгі қ орлардың қ ұ нын ө ндірілетін ө німнің ө зіндік қ ұ нына жатқ ызу процесі
негізгі қ орларды қ алпына келтіру
негізгі қ орларды ұ стау шығ ыны
негізгі қ орлардың табиғ и тозуы
Ғ ылыми-техникалық прогреспен шартталғ ан негізгі ө ндірістік қ орлардың тозуы:
табиғ и
моральдық
техникалық
экономикалық
физикалық
Жеке ө німдерді сату рентабельділігі мыналарғ а байланысты:
сатылғ ан ө нім қ ұ рылымы
бағ а жә не ө зіндік қ ұ н дең гейі
екі фактор
дайын ө нім
пайда
Негізгі корларды (цех, корпус) сатып алу, қ ұ ру нә тижесінде оларды кә сіпорынның балансына тіркеген кезде олар былай бағ аланады:
қ алпына келтіру қ ұ ны бойынша
толық бастапқ ы қ ұ ны бойынша
қ алдық қ ұ ны бойынша
аралас қ ұ ны бойынша
меншікті қ ұ ны бойынша
Негізгі ө ндірістік қ орларды пайдалану дең гейі нені сипаттайды?
рентабельділік, пайда
қ ор қ айтарымдылығ ы, қ ор сыйымдылығ ы
ауыстыру коэффициента
жұ мысшылар ең бегінің ө німділігі
материал сыйымдылығ ы
Негізгі қ орлардың қ олдану дә режесіне байланысты алғ ашқ ы қ алпын жоғ алтуы қ алай аталады?
табиғ и тозу
моральдық тозу
амортизация
техникалық тозу
физикалық тозу
|
|
|
Айналым қ орлары, бұ л -:
ең бек қ ұ ралдары, ө ндіріс қ ұ ралдары
ең бек заттары
шарушылық
техникалық заттар
кө лік қ ұ ралдары
Ө ндірістік қ орлардағ ы айналым қ ұ ралдарын нормалау ү шін кө рсеткіштердің қ айсысы қ ажет екендігін анық таң ыз. Егер айналым қ ұ ралдарын нормалау ү шін мынадай кө рсеткіштер қ олданылса:
материалдың тә уліктік шығ ыны
дайын ө німнің тә уліктік шығ ыны
негізгі материал бірлігінің бағ асы
ө нім бірлігінің орташа бағ асы
жанама шығ ындар
Айналым қ ұ ралдарының айналым кезең і мынаны сипаттайды:
қ ордағ ы жә не аяқ талмағ ан ө ндірісте ө ндірістік айналым қ орларының болу уақ ыты
айналым қ ұ ралдарын сатып алу, ө ндіріс сатыларының болу уақ ыты
айналым қ ұ ралдары қ озғ алысының орташа жылдамдығ ы
толық айналыс жасалатын кү ндер саны
ө нім кө лемі
Кә сіпорынның ө ндірістік айналым қ ұ ралдары қ ұ рамына материалдық -заттай элементтер кіреді:
шикізат, материалдар, жартылай фабрикаттар, сатып алу бұ йымдары, қ осалқ ы бө лшектер, отын, аяқ талмағ ан ө ндіріс, болашаң кезең шығ ындарының ө ндірістік қ орлары
|
|
|
