Иіс сезуін нақ ты ә тір, спирт т. б. тұ рмыста кездесетін иісті заттар арқ ылы ә р танауын бө лек, бірін жауып екіншісін жеке-жеке тексерді. Иіс сезудің гипосмия, аносмия не гиперосмия бар екенін анық тады.
Кө ру ө ткірлігін Сивцов таблицасындағ ы ә ртү рлі мө лшерлердегі таң баларды (ә ріптерді, цифраларды, балалар ү шін ойыншық фигураларды т. б. ) кө ру мү мкіндігі. Таблица ү лгі бойынша 12 қ атарғ а орналастырылғ ан. Кө ру ө ткірлігінің тө мендегенін (амблиопия) анық тады.
Кө ру аумағ ын периметр арқ ылы ә р кө з жеке-жеке зерттеледі. Периметр жарты шең бер тә різді 0-ден 180 градус дейін белгілі межелерге (шкалаларғ а) бө лінген доғ а. Зерттелуші ортасындағ ы ақ нү ктеге бір кө зін ешқ айда аудармай қ арап отырады да, доғ аның ішкі бетімен жылжып келе жатқ ан диаметрі 5 мм ақ не қ ызыл тү сті кө ре бастағ ан жері мен ә рі қ арай қ озғ алыс барысында кө рінбеген жерлері белгіленеді. Битемпоральды, биназальды, оң жақ тық не сол жақ тық гемианопсияны анық тады.
Тү рлі тү стерді ажырата алуын Рабкин полихромдық кестесі арқ ылы зерттейді. Дисхромотопсия, монохромотопсия, ахромотопсияны анық тады.
Кө здері мен қ арашық тардың ү лкен-кішілік мө лшерін жә не олардың тең дігінде анизокория, сол жақ қ а не оң жақ қ а қ ылилық бар-жоғ ын анық тады.
Қ арашық тың жарық қ а тікелей реакциясын зерттеу ү шін зерттелуші жарық жерде электр шамына не терезеге қ аратып отырғ ызды. Дә рігер алақ анымен оның кө здерін бірнеше секундқ а жауып, ә рі қ арай алма-кезек бір кө зін ашып қ арашық тардың жарық қ а ә серлескен (кішірейген) мө лшерлерін ескеріп, екінші кө зінде солай зерттеді. Миоз не мидриаз бар екенін анық тады.
Қ арашық тың сыбайлас реакциясын зерттеу ү шін дә рігер зерттелушінің бір кө зін алақ анымен жауып, жабылмағ ан кө зінің қ арашығ ының мө лшерінің ө згергендігін (ү лкейгендігін) есепке алады. Осыдан кейін жабылғ ан кө зін ашып тағ ы да алдындағ ы ашық кө здің қ арашығ ының енді кішірейген мө лшерін кө реді. Қ арашық тың сыбайлас реакциясының жойылуын анық тады.
Кө здерінің жан-жақ қ а қ озғ алуын кө здің қ озғ алысының барлық жағ ына мү мкіндігі зерттеліп шектелгендерінің бағ ыты мен мө лшерін анық тады, нистагм болса оның бағ ыты, ірі не ұ сақ бұ лқ ынуы, кө зқ арасының горизонтальдық не вертикальдық бағ ытта салдануы анық тады.
Конвергенцияны зерттеу ү шін зерттелушіні кө з алдындағ ы 40-50 см қ ашық тық тағ ы балғ ағ а қ аратады да, оны біртіндеп жаймен мұ рнының қ ырына жақ ындату кезінде кө здерінің ішке қ арай жылжуын жә не қ арашық тарының ө згергендігін бақ ылайды. Конвергенцияның ә лсізденуін анық тады.
Аккомодацияны зерттеу ү шін зерттелушінің кө зін шексіз алысқ а қ аратып, содан кейін балғ аны не басқ а затты алма-кезек ә р кө з алдына бірнеше сантиметр қ ашық тық та ұ стап, соғ ан тесіле қ арауын талап етеді. Бұ л кезде кө з бұ ршағ ы арқ ылы, алыс-жақ ынды айқ ын кө ру ү шін айнала кө лемінің (сферасының ) ө згерту уақ ытында аккомодация кезінде кө з қ арашығ ының кішірейгендігі кө рді. Аккомодацияның ә лсізденуін анық тады.
Қ ұ рал жабдық тарды дұ рыс қ олданды
Ү ш тармақ ты нервті зерттеу
№
Іс-ә рекет алгоритмі
Ү ш тармақ ты нервтің бетке шық қ ан нү ктелерін (f. supra-infraorbitalis жә не f. mentalis) пальпациялау арқ ылы, олардың ауыртып жә не ауыртпайтындығ ын анық тады. Ү ш тармақ ты нервтің невралгиясы кезінде бір жақ ты беттің ауырсынуы.
Тө менгі жақ тың қ озғ алысын шайнату арқ ылы тексерді.
Шайнау бұ лшық еттерінің тонусы мен трофикасын анық тау массетер мен самай бұ лшық еттерін пальпациялау кезінде, жақ тарының тістенген уақ ытында, сол бұ лшық еттердің қ атайғ андығ ына кө ң іл бө леді.
Тө менгі жақ рефлексін зерттеу ү шін, зерттелушінің сә л ашылғ ан аузының иегіне неврологиялық балғ амен жоғ арыдан тө мен қ арай немесе зерттелушінің саусағ ы иегіне тірелген тырнақ тық фалангасын алма-кезек балғ амен зерттейді немесе шпательді тө менгі жағ ының (оң жә не сол) ит тістеріне тақ ап, оларды да балғ амен зерттейді. Қ алыпты кезде жауаптары тө менгі жақ тың кө терілуі байқ алады.
Беттегі беткей сезімді нервтің тармақ тары бойынша тексеру.
Беткей сезімнің жанасуын мақ та, қ ылқ алам т. б. арқ ылы беттің екі жағ ына жанасып салыстыру арқ ылы анық талады. Ә рбір жанасуғ а «сездім» деп жауап беруі керек, жанасуды сезбесе ол ү ндемейді.
Ауырту сезімі ү шкір заттар арқ ылы тү йреуіштің ұ шы, арнайы неврологиялық инелер, тіс шұ қ итын ағ аш жаң қ асы т. б. арқ ылы зерттеледі. Ә рбір тиілген ұ шты заттың «ө ткір» не «тұ йық -ө ткір емес» деп жауап береді немес ө ткірлеу, тұ йық тау деуі де мү мкін. Ө ткір заттарды сезбесе ү ндемейді. Кейде ө ткір сезілген жерді «кө рсетің із» деп те пысық талады.
Температуралық сезімін зерттеу ү шін екі пробирка не басқ а заттар қ олданылады, бірі жылы 40º дең гейінде, екіншісі 18-20º дең гейде болу керек. Бетіне ә рбір жанасқ анда ол «салқ ын» не «жылы» деп жауап беріп отырады.
Беттегі беткей сезімді Зельдер зонасы бойынша тексеруде 3 жақ ша тә різді зонаны, 1-мұ рыннан айнала, 2- бет айналасы жә не 3-қ ұ лақ айналасына дейін ауырту, температура жә не жанасуды тексеріп шығ ады.
Беттегі меншікті сезімді тексеру зерттеу ү шін дә рігер саусағ ымен зерттелушінің бетін басып-қ ысады. Қ алыпты кезде ол жанасып қ ысқ андығ ын сезеді де «басып тұ р», «қ ысты» деп айтып отырады.
Кинестетикалық сезімін зерттеу ү шін дә рігер бет терісін саусақ тарымен жоғ ары-тө мен жә не оң -сол жақ тарына ығ ыстырады. Қ алыпты кезде ол бағ ытын дұ рыс анық тайды.
Вибрациялық сезімін дірілдеген камертон арқ ылы бет, жақ сү йектеріне тақ ап анық тайды.
Ү ш тармақ ты нервтің невралгиясы кезіндегі
субъективті шағ ымдарын сұ растырды:
- бетте бір жақ ты ұ стама тә різді ауырсыну болуын.
- жуыну, сө йлеу немесе шайнау кезінде ұ стама тә різді бетте ауырсыну болуын.