 |
Долу болгаш долу эвес домактар
|
|
|
|
1. Чаңгыс составтыг бѳдүүн домактар дугайында ниити билиг. Ат домактары. Тодаргай арынныг домак. Тодаргай эвес арынныг домак. Арын чок домактар. Чаңгыс составтыг бѳдүүн домактарның сѳзүглел тургузарынга ужур-дузазы.
Долу болгаш долу эвес домактар дугайында билиг.
2. Чаңгыс болгаш ийи составтыг, долу болгаш долу эвес домактарны ылгаары. Синтаксистиг синонимнер болур чаңгыс составтыг болгаш ийи составтыг бѳдүүн домактарны ажыглап, солуштурары; чүвелерниң, байдалдың, пейзажтың чурумалын кѳргүзерде, ат домактарын ажыглаары. Долу болгаш долу эвес домактарны киирбишаан, диалог тургузары.
Домактарныӊ нарынчыттынар аргалары
1.Домактарныӊ нарынчыттынар аргаларыныӊ дугайында билиг.
Домактың чаңгыс аймак кежигүннер-биле нарынчыттынары, оларга бижик демдектери. Каттыштырар аялга (интонация), болгаш, база, биле дээн чижектиг чагырыштырбас эвилелдер-биле каттышкан чаңгыс аймак кежигүннер. Чаңгыс аймак кежигүннерлиг домактарга түңнекчи сѳстер болгаш оларга бижик демдектери. Чаңгыс аймак болгаш чаңгыс аймак эвес тодарадылгалар, оларга бижик демдектери.
Домактың тускайлаан кежигүннер-биле нарынчыттынары, оларга бижик демдектери. Тускайлаан кежигүннерлиг домактарның, тускайлаашкынның ужур-утказы.
Домактың делгереӊгей кежигүннер-биле (причастиелиг, деепричастиелиг база деӊнелгелиг бөлүглелдер-биле) нарынчыттынары, оларга бижик демдектери.
Домактың делгереӊгей болгаш делгереӊгей эвес адалгалар-биле нарынчыттынары, оларга бижик демдектери, интонацияның ужур-дузазы.
|
|
|
Домактың киирилде сөстер болгаш киирилде домактар-биле нарынчыттынары, оларга бижик демдектери, интонацияның ужур-дузазы.
Нарынчыттынган домактарның морфолог-синтаксистиг сайгарылгазы.
2.Бѳдүүн домактың чаңгыс аймак кежигүннер, тускайлаан кежигүннер, делгереӊгей кежигүннер (причастиелиг, деепричастиелиг база деӊнелгелиг бөлүглелдер), адалгалар, киирилде сөстер болгаш киирилде домактар-биле нарынчыттынганын тодарадыры.
Чаңгыс аймак кежигүннерниң үн аяны болгаш эвилелдер дузазы-биле каттыжырын аңгылап билири. Тускайлаашкынның ужур-утказын билири. Тускайлаан кежигүннерлиг домактарны чечен чогаалдан тывары. Нарынчыттынган домактарны аас болгаш бижимел чугаага ажыглаары, оларга бижик демдектерин болгаш үн аянын сагыыры.
Нарынчыттынган домактарның морфолог-синтаксистиг сайгарылгазын кылыры.
7 класска чыл дургузунда ѳѳренген чүүлдеринге катаптаашкын.
Чугаа сайзырадылгазы
КЛАСС (68 шак)
Киирилде тема
Чугаа сайзырадылгазы
1. Бүгү делегейниң тѳрээн дылдар болгаш тыва дыл хүнүнүң дугайында.
2. Бүгү делегейниң тѳрээн дылдар хүнүн кажан, каяа, чүге доктаатканын; тыва дыл хүнүнүң ужур-дузазын үнелээри. Чон бүрүзүнге тѳрээн дылдың ужур-дузазын медереп билири.
7 класска ѳѳренген чүүлдерни катаптаары
Чугаа сайзырадылгазы
1. Дузалал чугаа кезектери болгаш аян сѳстери. Сөс каттыжыышкыны болгаш оларның холбаалары. Бѳдүүн домак болгаш ооң нарынчыттынар аргалары. Сѳзүглел.
2. Дузалал чугаа кезектериниң морфологтуг сайгарылгазын кылыры. Бѳдүүн домактың долу морфолог-синтаксистиг сайгарылгазын кылыры, бижик демдектерин сагыыры. Сѳзүглелден нарынчыттынган бѳдүүн домактарны, домактан сѳс каттыжыышкыннарын тып, оларның холбааларын тодарадыры.
|
|
|
Ɵске кижиниң чугаазын дамчыдар аргалар. Чугаа сайзырадылгазы
1. Ɵске кижиниң чугаазын дамчыдар аргалар дугайында.
Дорт болгаш доора чугаа дугайында билиг. Дорт чугааның мурнунда болгаш соонда авторнуң сѳстери. Дорт чугааның иштинде авторнуң сѳстери. Дорт чугаалыг домактарга бижик демдектери.
Цитата. Цитата ажыглаанда, бижик демдектери.
Дорт чугаалыг домактарның болгаш цитаталарның сѳзүглел тургузарынга ужур-дузазы.
2. Дорт болгаш доора чугаалыг домактарга бижик демдектерин сагыыры. Дорт чугааны авторнуң сѳстеринден аялга дузазы-биле ылгалдыр чугаалаары. Ɵске кижиниң чугаазын дорт чугаа-биле, доора чугаа-биле дамчыдары. Дорт чугааны дораа чугаа кылдыр ѳскертири. Цитаталарны чугаага ажыглаары.
П унктуация.
1. Пунктуация дугайында билиг. Бижик демдектери болгаш оларның ужур-утказы. Медээ, айтырыг, кыйгырыг, алгы домактарынга бижик демдектери. Нарынчыттынган домактарга бижик демдектери. Биче секти, ийи секти, бүдүн чартык секти ажыглаары. Тире болгаш дефисти ылгаары. Кавычканы ажыглаары.
2. Бижимел чугаага пунктуастыг нормаларны сагыыры. Тыва дылдың орфографтыг словарын ажыглаары.
Синтаксис. Пунктуация. Чугаа культуразы. Чугаа сайзырадылгазы
Нарын домак
1. Нарын домак дугайында билиг.Нарын домактың хевирлери: чагырышпаан болгаш чагырышкан. Нарын домакта бѳдүүн домактарның каттыжар аргалары: кожумактар, эвилелдер болгаш эвилелзиг сѳстер, эдеринчилер болгаш дузалал аттар, артынчылар, үн аяны.
2. Нарын домакта бѳдүүн домактарның чугула кежигүннерин тып, кызыгаарын айтыры, каттыжар аргаларын тодарадыры. Нарын домактың хевирлерин ылгаары. Нарын домактың иштинде бѳдүүн домактар аразынга бижик демдектерин сагыыры.
Чагырышпаан нарын домак.
1. Чагырышпаан нарын домактар дугайында билиг, оларга бижик демдектери. Чагырышпаан нарын домактарның янзылары: эвилелдер чок чагырышпаан нарын домак, эвилелдерлиг чагырышпаан нарын домак.
Чагырышпаан нарын домактарга бижик демдектери.
Чагырышпаан нарын домактың морфолог-синтаксистиг сайгарылгазы.
2. Чагырышпаан нарын домактарны чугаага ажыглаары, оларның шын номчууру. Чагырышпаан нарын домактарга бижик демдектерин сагыыры. Чагырышпаан нарын домактың морфолог-синтаксистиг сайгарылгазын кылыры.
|
|
|
