 |
Эпидемиологиясы. Клиникалық көрінісі. Диагностикасы. Салыстырмалы диагностикасы. Болжамы. 7.8.3. Диабеттік нефропатия
|
|
|
|
Эпидемиологиясы
Ең бекке жарамды халық ішінде соқ ырлық қ а ә келетін басты себеп. Қ Д-мен сырқ аттанғ ан науқ астарда соқ ырлық тың даму қ аупі жалпы популяциямен салыстырғ анда 10–20 есе жоғ ары. Қ Д-1 тү рінде 5 жылдан кейін — науқ астардың 8%-да, 30 жылдан кейін — 98%-да анық талады. Қ Д-2 диагностикалау барысынла науқ астардың 20–40%-да, ал 15 жылдан кейін — 85%-да кө рініс береді. Қ Д-1 кезінде салыстырмалы тү рде жиі пролиферативті ретинопатия, ал Қ Д-2 — макулопатия (75 % макулопатия жағ дайларында) анық талады.
Клиникалық кө рінісі
Жалпылай қ абылданғ ан жіктемеге сай ДР-ның 3 сатысын ажыратады (7. 18 кесте).
Диагностикасы
Торлы қ абық ты суретке тү сірумен сипатталатын тікелей офтальмоскопиямен офтальмологиялық тексеру Қ Д-1-мен сырқ аттанғ ан науқ астардың барлығ ына дерлік сырқ аттың манифестациясынан 3–5 жылдан кейін, ал Қ Д-2-мен сырқ аттанғ ан науқ астарғ а анық талғ аннан бастап тағ айындалады. Мұ ндай зерттеуді жыл сайын қ айталап отыру қ ажет.
7. 18 кесте. Диабеттік ретинопатияның жіктемесі
| ДР сатылары | Тә н ө згерістер |
| Пролиферативті емес | Торлы қ абық тағ ы микроаневризмалар, қ ан қ ұ йылулар, ісіну, экссудативті ошақ тар. Қ ан қ ұ йылулар ү лкен емес нү кте, штрихтар немесе дө ң гелек формалы дақ тар тү рінде кө з тү бі ортасында немесе торлы қ абық тың терең қ абаттарында ірі кө ктамырлар бойында орналасады. Қ атты жә не жұ мсақ экссудаттар кө з тү бінің орталығ ында орналасып, сарғ ыш немесе ақ шыл тү ске ие болады. Бұ л сатының басты элементі макулярлы аймақ та жә не ірі қ антамырлар бойында орналасатын торлы қ абық тың ісінуі болып табылады (7. 11 а сурет) |
| Препролиферативті | Кө ктамырлық аномалиялар: тә спі тә різді, иректелген, екі еселенген жә не кө лемі ө згерген қ антамырлар. Кө п мө лшерде қ атты жә не «мақ талы» экссудаттар. Интраретинальді микроқ антамырлық аномалиялар, кө птеген ірі ретинальді геморрагиялар (қ ан қ ұ йылулар) (сурет 7. 11 б) |
| Пролиферативті | Кө ру жү йкесі дискісінің жә не торлы қ абық тың басқ а бө лімдерінің неоваскуляризациясы, шыны тә різді денеге қ ан қ ұ йылу, преретинальді қ ан қ ұ йылу аймақ тарында фиброзды тіннің тү зілуі. Жаң а тү зілген қ антамырлар ө те жің ішке жә не нә зік, сондық тан жиі қ ан қ ұ йылулар дамиды. Витреоретинальді тракциялар торлы қ абық тың сыдырылуына ә келеді. Нұ рлы қ абық та дамығ ан жаң а қ антамырлар (рубеоз) жиі екіншілік глаукоманың дамуына себеп болады (7. 11 в сурет) |
Салыстырмалы диагностикасы
|
|
|
Қ Д-мен сырқ аттанғ ан науқ астарда дамитын басқ а да кө з аурулары.
Емі
Диабеттік ретинопатияның басқ а да асқ ынуларды емдегендей басты емдеу қ ағ идасы Қ Д-нің оң тайлы компенсациясы болып табылады. Диабеттік ретинопатины емдеудің жә не соқ ырлық тың алдын алудың ең ә серлі ә дісі- лазерлі фотокоагуляция. Лазерлі фотокоагуляцияның басты мақ саты гемофтальм, торлы қ абық тың тракционды сылынуы, нұ рлы қ абық тың рубеозы жә не екіншілік глоукома секілді асқ ынуларғ а ә келетін жаң а тү зілген қ антамырлардың функциясын жою болып табылады.
|
|
|
7. 11 сурет. Диабеттік ретинопатия:
а) пролиферативті емес; б) препролиферативті; в) пролиферативті
| 7. 11 сурет Ретинальные геморрагии-ретинальды геморрагиялар Твердые экссудат. очаг- қ атты экссудативті ошақ тар Формирование мягких экссудатив. очагов- жұ мсақ экссудативті ошақ тардың қ алыптасуы Извитость сосудов- қ антамырлардың иректелуі Мягкий экссудатив. очаг- жұ мсақ экссудативті ошақ тар Ретинальные геморрагии- ретинальды геморрагиялар Папиллярно новообразованные сосуды в области диска зрительного нерва- кө ру жү йкесінің дискісі маң ындағ ы папиллярлы жаң а тамырлар Рост новообразованных сосудов- жаң а тү зілген тамырлардың ө суі Вены неравномергого калибра- біркелкі емес калибрлі веналар |
Болжамы
Қ Д-мен сырқ аттанғ ан науқ астардың 2%-да соқ ырлық дамиды. ДР байланысты соқ ырлық тың жаң а жағ дайлар жиілігі жылына 100000 халық қ а 3, 3 жағ дайды қ ұ райды. Қ Д-1 кезінде HbA1c дейгейінің 7, 0 % тү суі ДР даму қ аупін 75%-ғ а жә не оның ү демелі даму қ аупін 60%-ғ а тө мендетеді. Қ Д-2 кезінде НbA1c дең гейінің 1%-ғ а тө мендеуі ДР даму қ аупін 20%-ғ а азайтады.
7. 8. 3. Диабеттік нефропатия
Диабеттік нефропатия (ДНФ) Қ Д-мен сырқ аттанғ ан науқ астарда несеп инфекциялары, жү рек жеткіліксіздігі жә не басқ а да бү йрек аурулары болмағ ан жағ дайда альбуминурия (тә улігіне 300 мг альбумин немесе протеинурия тә улігіне 0, 5 г ақ уыз) жә не/немесе бү йректің фильтрациялық қ ызметінің тө мендеуімен анық талады. Микроальбуминурия альбумин экскрециясы 30–300 мг/тә у немесе 20–200 мкг/мин болуымен анық талады.
Этиологиясы мен патогенезі
ДНФ дамуына ә келетін басты тү ркілеріне Қ Д ұ зақ тығ ы, созылмалы гипергликемия, артериялық гипертензия, дислипидемия, ата-анасындағ ы бү йрек аурулары жатады. ДНФ кезінде ең алдымен бү йректің шумақ тық аппараты зақ ымданады.
1. Гипергликемия нә тижесінде шумақ тардың зақ ымдалуына ә келетін механизмдердің бірі, глюкозаның полиолдық метаболизм жолымен белсенуі арқ ылы сорбитолдың аккумуляциясы жә не гликирленудің қ алдық ты ө німдері болып табылады.
|
|
|
2. Гемодинамикалық бұ зылыстар, соның ішінде шумақ ішілік артериялық гипертензия (бү йрек шумақ тарында қ ан қ ысымның жоғ арылауы) ДНФ патогенезінің дамуында маң ызды тармақ болып табылады.
Шумақ ішілік гипертензияның себебі артериола тонусының бұ зылысы болып табылады: ә келетін артериоланың кең ейіп, шығ аратын артериоланың тарылуы.
|
|
|
