 |
7.19 кесте. Диабеттік нефропатия
|
|
|
|
7. 19 кесте. Диабеттік нефропатия
| Этиологиясы мен патогенезі | Созылмалы гипергликемия, шумақ ішілік жә не жү йелік артериялық гипертензия, генетикалық бейімділік |
| Эпидемиологиясы | Қ Д-1-мен сырқ аттанғ ан науқ астарда диабет манифестациясынан 5–15 жылдан кейін микроальбуминурия 6–60%-да анық талады. Қ Д-2 кезінде ДНФ европалық нә сілді науқ астардың 25%-да, ал азиялық нә сілді науқ астардың 50%-да дамиды. Қ Д-2 кезінде ДНФ-ның таралу кө рсеткіші 4–30%-ды қ ұ райды |
| Басты клиникалық кө рінісі | Ерте сатыларында болмайды. Артериялық гипертензия, нефротикалық синдром, СБЖ |
| Диагностикасы | Микроальбуминурия (тә улігіне 30–300 мг/тә у немесе 20–200 мкг/мин альбумин экскрециясы), протеинурия, шумақ тық фильтрацияның алғ ашында жоғ арылап, кейін тө мендеуі, нефротикалық синдром мен СБЖ-нің белгілері |
| Салыстырмалы диагностикасы | Бү йректің басқ а да аурулары мен СБЖ-нің басқ адай себептері |
| Емі | Қ Д компенсациясы жә не артериялық гипертензия, ААФ ингибиторлары немесе ангиотензин рецепторларының блокаторлары, микроальбуминурия сатысынан бастап ақ уызы мен тұ зы аз емдә м. СБЖ дамығ анда — гемодиализ, перитонеальды диализ, бү йрек трансплантациясы |
| Болжамы | Протеинурия кө рініс берген Қ Д-1-мен сырқ аттанғ ан науқ астардың 50%-да, Қ Д-2-мен сырқ аттанғ ан науқ астардың 10%-да 10 жыл ішінде СБЖ дамиды. Қ Д-1-мен ауырғ ан жасы 50-ден жас науқ астардың ө лім кө рсеткішінің 15%-ы ДНФ ә серінен дамығ ан созылмалы бү йрек жеткіліксіздігінен болады |
|
|
|
Бұ лар, ө з кезегінде ангиотензин-2, эндотелин секілді гуморальды факторлар, сондай-ақ шумақ тардың базальды мембраналарының электролитті қ асиеттерінің бұ зылыстары нә тижесінде дамиды. Сонымен қ атар, шумақ ішілік гипертензияның дамуына ДНФ кө рініс берген науқ астардың басым кө пшілігінде анық талатын жү йелік гипертензия себеп болады. Шумақ ішілік гипертензия базальды мембраналар мен фильтрациялық саң ылаулардың зақ ымдануына ә келеді, нә тижесінде олар арқ ылы алғ ашында ізді (микроальбуминурия), кейін кө лемді мө лшерде альбуминдер (протенинурия) ө те бастайды. Базальды мембраналардың жуандауы олардың электролитті қ асиеттерінің бұ зылуына, яғ ни бұ л фильтрациялық саң ылаулар кө лемінің ө згермеуіне қ арамастан ультрафильтратта кө п мө лшерде альбуминнің тү суіне себеп болады.
3. Генетикалық бейімділік. ДНФ-мен сырқ аттанғ ан науқ астардың туыстарында жоғ ары жиілікте артериялық гипертензия дамиды. ДНФ дамуының ААФ гені полиморфизмімен байланысы жө нінде мә ліметтер белгілі. ДНФ кезінде микроскопиялық шумақ базальды мембраналарының жуандауы, мезангий экспансиясы, ә келетін жә не ә кететін артериолалардың фиброзды ө згерістері анық талады. Клиникалық созылмалы бү йрек жеткіліксіздігіне (СБЖ) сә йкес келетін ДНФ-нің соң ғ ы сатысында алғ ашында ошақ ты (Киммельстиль-Уилсон), кейін диффузды гломерулосклероз дамиды.
Эпидемиологиясы
Қ Д-1-мен сырқ аттанғ ан науқ астарда диабет манифестациясынан 5–15 жылдан кейін микроальбуминурия 6–60 %-да анық талады. ДНФ жиі ер адамдарда жә не Қ Д-1 15 жасқ а дейін дамығ ан науқ астардың 35%-да байқ алады. Қ Д-2 кезінде ДНФ европалық нә сілді науқ астардың 25%-да, ал азиялық нә сілді науқ астардың 50%-да дамиды. Қ Д-2 кезінде ДНФ-ның таралуы кө рсеткіші 4–30%-ды қ ұ райды.
|
|
|
Клиникалық кө ріністері
ДНФ-мен жанама тү рде байланысты, салыстырмалы ерте клиникалық белгі артериялық гипертензия болып табылады. Басқ адай клиникалық белгілер кеш кө ріністерге жатады. Оларғ а нефротикалық синдром мен созылмалы бү йрек жеткіліксіздігін жатқ ызуғ а болады.
Диагностикасы
Қ Д-мен сырқ аттанғ ан науқ астарғ а ДНФ-ны анық тауғ а скрининг жү ргізу жыл сайын микроальбуинурияғ а Қ Д-1 манифестациясынан 5 жылдан кейін, ал Қ Д-2 ү шін сырқ ат анық талғ ан бойда жү ргізуге негізделеді. Сонымен қ атар, жыл сайын шумақ тық фильтрация жылдамдығ ын (ШФЖ) бағ алау мақ сатында креатинин дең гейін анық тағ ан міндетті. ШФЖ тү рлі формулалар бойынша есептеп шығ аруғ а болады, солардың ішінде мысалы, Кокрофт-Голт формуласы:
а х [(140 – жасы (жыл)) х дене массасы (кг)]
СКФ =
қ ан креатинині (мкмоль/л)
Ер адамдар ү шін: а = 1, 23 (қ алыпты ШФЖ 100 — 150 мл/мин)
Ә йелдер ү шін: а = 1, 05 (қ алыпты ШФЖ 85 — 130 мл/мин)
ДНФ-нің бастапқ ы сатыларында ШФЖ жоғ арылауы мү мкін. Микроальбуминурия Қ Д-1-дің манифестациясынан 5–15 жылдан кейін анық талады; ал Қ Д-2 кезінде 8–10% жағ дайда ол диагнозды қ ойғ анғ а дейін сырқ аттың симптомсыз ө туіне байланысты Қ Д растағ анда анық талады. Протеинурия немесе альбуминурияның даму шың ы Қ Д-1 дамығ анан 15 жә не 20 жылдан кейінгі уақ ытқ а сә йкес келеді. Протеинурия ертелі-кеш СБЖ ә келетін ДНФ-нің қ айтымсыз ү рдіс екенін кө рсетеді. Уремия айқ ын протеинурия дамығ аннан соң шамамен 7–10 жылдан кейін кө рініс береді. ШФЖ-нің протеинуриямен корреляцияланбайтынын естен шығ армағ ан жө н.
|
|
|
