 |
Салыстырмалы диагностикасы. Болжамы. 7.8.4. Диабеттік нейропатия. 7.20 кесте. Диабеттік нейропатия. Этиологиясы мен патогенезі
|
|
|
|
Салыстырмалы диагностикасы
Қ Д анық талғ ан науқ астарда протеинурия мен бү йрек жеткіліксіздігіне ә келетін басқ адай себептер. Басым жағ дайда ДНФ артериялық гипертензиямен, диабеттік ретинопатиямен немесе нейропатиямен ұ штасып келеді, егер олар қ атар дамымағ ан жағ дайда салыстырмалы диагностиканы мұ қ ият жү ргізу қ ажет. Қ Д-1 кезінде 10% жағ дайда жә не Қ Д-2 кезінде 30% жағ дайда протеинурия ДНФ-мен байланыссыз дамиды.
Емі
ДНФ-нің біріншілік жә не екіншілік профилактикасының басты шарттары Қ Д-нің компенсациясы мен жү йелік артериялық қ ысымды қ алыпты жағ дайда ұ стау болып табылады. Сонымен қ атар, ДНФ-нің біріншілік профилактикасы тағ амда ақ уызды шектеуді білдіреді — тә уліктік калораждың 35%-ы.
Микральбуминурия жә не протеинурия сатысында науқ астарғ а ААФ ингибиторлары немесе ангиотензин рецепторларының блокаторлары міндетті тү рде тағ айындалады. Қ осымша дамығ ан артериялық гипертензия кезінде науқ астарғ а аталғ ан дә рілік заттар гипотензивті мө лшерде тағ айындалады, қ ажет болғ ан жағ дайда басқ а гипотензивті дә рілермен бірге беріледі. Қ алыпты артериялық қ ысым кезінде аталғ ан дә рілер гипотонияғ а ә келмейтін мө лшерде тағ айындалады. ААФ ингибиторлары да (Қ Д-1 жә не Қ Д-2 кезінде), ангиотензин рецепторларының блокаторлары да (Қ Д-2 кезінде) микроальбуминурияның протеинурияғ а айналуына жол бермейді. Бірқ атар жағ дайда кө рсетілген терапия барысында, басқ а кө рсеткіштер бойынша да диабет компенсациясына қ ол жеткізілсе микроальбуминурия жойылады. Сонымен қ атар, микроальбуминурия сатысында ақ уыздарды тө мендету қ ажет, яғ ни тә уліктік калораждың 10% дейін жә не тұ зды тә улігіне тек 3 граммнан артық қ абылдамау керек.
|
|
|
СБЖ сатысында қ ант дең гейін тө мендететін терапияны коррекциялау қ ажет. Қ Д-2-мен сырқ аттанғ ан науқ астарды инсулинді терапияғ а кө шіру қ ажет, себебі Қ ДТД-дің кумуляциясы ауыр гипогликемияның даму қ аупін тудыруы мү мкін. Қ Д-1-мен сырқ аттанғ ан науқ астардың басым кө пшілігінде инсулинге деген қ ажеттілік тө мендейді, себебі бү йрек инсулиннің метаболизмі жү ретін басты ағ залардың бірі болып табылады. Қ ан сарысуында креатинин мө лшері 500 мкмоль/л –дан асқ анда науқ асты экстракорпоральды (гемодиализ, перитонеальды диализ) немесе хирургиялық (бү йрек трансплантациясы) секілді емдеу жолдары жө нінде сұ рақ қ ою қ ажет. Бү йрек трансплантациясы креатинин дең гейі 600–700 мкмоль/л жә не шумақ тық фильтрация жылдамдығ ы 25 мл/мин болғ анда, гемодиализ — 1000–1200 мкмоль/л жә не 10 мл/мин кем болғ анда тағ айындалады.
Болжамы
Протеинурия кө рініс берген Қ Д-1-мен сырқ аттанғ ан науқ астардың 50%-да, Қ Д-2-мен сырқ аттанғ ан науқ астардың 10%-да 10 жыл ішінде СБЖ дамиды. Қ Д-1-мен ауырғ ан жасы 50-ден жас науқ астардың ө лім кө рсеткішінің 15%-ы ДНФ ә серінен дамығ ан созылмалы бү йрек жеткіліксіздігінен болады.
7. 8. 4. Диабеттік нейропатия
Диабеттік нейропатия (ДНЕ) дегеніміз жү йке жү йесінің зақ ымдануы нә тижесінде дамитын синдромдардың ұ штасуы. ДНЕ жү йке жү йесінің бө лімдерінің зақ ымдануына (сенсомоторлы, автономды) мен таралуына жә не ауырлық дә режесіне қ арай жіктеледі (7. 20 кесте).
|
|
|
I. Сенсомоторлы нейропатия:
— симметриялық;
— фокальды (мононейропатия) немесе полифокальді (краниальді, проксимальды моторлы, кеуде жә не аяқ -қ ол мононейропатиясы).
II. Автономды (вегетативті) нейропатия:
— кардиоваскулярлы (ортостатикалық гипотензия, жү рек денервациясы синдромы);
— гастроинтестинальды (асқ азан атониясы, ө т жолдарының дискинезиясы, диабеттік энтеропатия);
— урогенитальды (бү йрек жә не жыныс жү йесі қ ызметтерінің бұ зылуы);
— науқ аста гипогликемияны тү сініп білу қ абілетінің бұ зылуы;
— кө з қ арашығ ы қ ызметінің бұ зылуы;
— тер бездері қ ызметінің бұ зылуы (дистальды ангидроз, тағ ам қ абылдау барысында дамитын гипергидроз).
7. 20 кесте. Диабеттік нейропатия
| Этиологиясы мен патогенезі | Глюкоза метаболизмінің полиолды жолының белсенуі, жү йке жү йесі жасушаларының мембраналық жә не цитоплазмалық ақ уыздарының гликолизденуі; микроангиопатия vasa nervorum |
| Эпидемиологиясы | Қ Д-нің екі тү рінде де таралу жиілігі шамамен 30%. |
| Басты клиникалық кө ріністері | Сенсомоторлы нейропатия: парестезия, сезімталдылық тың тө мендеуі, аяқ тың ауруы, «мазасыз аяқ синдромы». Вегетативті нейропатия: тыныштық тахикардиясы, ортостатикалық гипотония, гастропарез, нейрогенді қ уық, эректильды дисфункция |
| Диагностикасы | Сезімталдық тың ә р тү рлерін бағ алау (ең алдымен, табанның ), вегетативті нейропатияның диагностикалау мақ сатында функциональды сынақ тар (ортостатикалық, Вальсальва) |
| Салыстырмалы диагностикасы | Басқ а генезді нейропатия. Автономды нейропатияның басқ а генезді органды патологиямен салыстырмалы диагностикалау қ ажет |
| Емі | Қ ант дең гейін тө мендететін терапияны оң тайландыру, аяқ кү тімі, нейротропты дә рілер, симптоматикалық терапия |
| Болжамы | Ерте сатысында тұ рақ ты Қ Д-тің эугликемиялық компенсациясы сақ талғ анда ү рдіс қ айтымды |
|
|
|
Этиологиясы мен патогенезі
Диабеттік нейропатия (ДНЕ) басты себебі- гипергликемия. Оның патогенезінің бірнеше механизмдерін қ арастыруғ а болады:
• глюкоза метаболизмінің полиолдық жол арқ ылы белсенуі нә тижесінде жү йке жасушаларында сорбитол, фруктоза жиналып, миоинозитол мен глутатион мө лшері тө мендейді. Бұ л ө з кезегінде, бос радикалдар ү рдісін белсендіріп, азот тотығ ы дең гейін азайтады;
• жү йке жү йесінің мембраналық жә не цитоплазмалық ақ уыздарының энзимдік емес гликолизденуі;
• микроангиопатия vasa nеrvorum капиллярлы қ анайналымның тө мендеуіне жә не жү йке гипоксиясына ә келеді.
|
|
|
