 |
Эпидемиологиясы. Клиникалық көрінісі. Диагностикасы. Салыстырмалы диагностикасы. Болжамы
|
|
|
|
Эпидемиологиясы
Қ Д-1-мен сырқ аттанғ ан, қ арқ ынды инсулинотерапияны қ абылдайтын науқ астарда жең іл, тез тосқ ауылданатын гипогликемия аптасына бірнеше рет дамуы мү мкін жә не олар ә детте салыстырмалы тү рде зиянсыз. Қ арқ ынды инсулинотерапиядағ ы бір науқ асқ а жылына ауыр гипогликемияның бір жағ дайы тиесілі. Кө птеген жағ дайларда гипогликемия тү нгі кезде дамиды. Қ Д-2-мен сырқ аттанғ ан инсулин қ абылдайтын науқ астардың 20 %-да жә не сульфонилмочевина дә рілерін қ абылдайтын науқ астардың 6 %-да 10 жылда аз дегенде бір рет ауыр гипогликемия эпизоды кө рініс береді.
Клиникалық кө рінісі
Басты екі симптомдар тобын ажыратады: адренергиялық - симпатикалық жү йке жү йесінің белсенуі жә не бү йрек ү сті безінен адреналин бө лінуімен байланысты; нейрогликопениялық - басты энергетикалық субстраттың тапшылығ ы кө рінісінде орталық жү йке жү йесі қ ызметінің бұ зылуымен байланысты. Адренергиялық симптомдарғ а жатады: тахикардия, мидриаз; мазасыздық, ашушаң дық; қ алтырау, суық тер, парестезия; лоқ су, қ атты ашығ у, гиперсаливация; диарея, жиі кіші дә ретке бару. Нейрогликопениялық симптомдар: астения, концентрацияның бұ зылуы, бастың ауруы, қ орқ ыныш сезімі, естің бұ зылуы, дезориентация, ә рекеттің бұ зылуы, естің ауытқ уы, қ ұ рысулар, ө тпелі салдану, кома. Симптомдардың даму реттілігі мен олардың кө рініс беру айқ ындылығ ы гипогликемияның ауырлығ ына тә уелді болмауы да мү мкін. Тек адренергиялық немесе нейрогликопениялық симптомдар кө рініс беруі мү мкін. Бірақ, бірқ атар жағ дайларда нормогликемияның қ алпына келуіне жә не емнің жү ргізіліп жатуына қ арамастан, кейбір науқ астар бірнеше сағ аттар немесе тә уліктер бойы ступор жә не коматозды жағ дайда болады. Ұ зақ гипогликемия немесе оның жиі эпизодтары ОЖЖ-де қ айтымсыз ө згерістердің дамуына жол ашады (улкен ми қ ытыстарында), ол тұ рақ ты ақ ыл кемістігіне ә келетін делирий мен галлюцинаторлы-параноидты эпизодтардан эпилепсия ұ стамалары секілді кө рініс беруі мү мкін.
|
|
|
Гипергликемияны науқ астар субъективті тү рде жең іл гипогликемияғ а қ арағ анда жақ сы кө тереді. Сондық тан кө птеген науқ астар қ орқ ыныш сезімінен гликемияны жоғ ары дең гейде ұ стағ анды жө н кө реді, бірақ бұ л сырқ аттың декомпенсация жағ дайына сай келетінін естен шығ армағ ан дұ рыс. Осы стереотипті бұ зу дә рігерлер мен оқ ытатындар ү шін айтарлық тай қ иындық тар тудырады.
Диагностикасы
Қ Д-мен сырқ аттанғ ан науқ аста гипогликемияның клиникалық кө рінісі мен қ ан қ ұ рамында глюкозаның тө мен дең гейін зертханалық ә діспен анық тау (ә детте, глюкометр кө мегімен).
Салыстырмалы диагностикасы
Естен тануғ а ә келетін басқ а да себептермен. Егер Қ Д-мен сырқ аттанғ ан науқ астың естен тану себебі белгісіз болып, гликемия дең гейін экспресс-талдау арқ ылы анық тау мү мкін болмаса, науқ асқ а глюкоза енгізу тағ айындалады. Кейде, Қ Д-мен сырқ аттанғ ан науқ астарда жиі гипогликемияның туындау себебін анық тау керек болады. Жиі бұ л адекватты емес қ ант дең гейін тү сіретін препараттарды қ абылдаудан немесе ө з сырқ аты жө нінде науқ ас білімінің таяздығ ынан дамиды. Қ ант дең гейін тү сіретін терапияғ а қ ажеттілікті тө мендетуден, тіпті оны толығ ымен тоқ татуғ а ә келетін («жоғ алғ ан Қ Д») бірқ атар аурулардың бар екенін естен шығ армағ ан дұ рыс: бү йрекү сті безі жеткіліксіздігі, гипотиреоз, бү йрек жә не бауыр жеткіліксіздігі, қ атерлі ісіктер.
|
|
|
Емі
Жең іл гипогликемияны емдеу ү шін науқ ас ө зі қ ұ рамында 1–2 нан бірлігі бар кө мірсуды (10–20 г глюкоза) қ абылдаса жеткілікті. Осындай глюкоза мө лшері 200 мл тә тті жеміс шырындарында да бар. Шырындар гипогликемияны тез басады, себебі сұ йық кү йде глюкоза тезірек сің еді. Егер кө мірсуларды қ абылдауғ а қ арамастан симптоматика ө ршей берсе, глюкозаны кө ктамырғ а, ал глюкагонды бұ лшық етке енгізу қ ажет. Естен танумен сипатталатын ауыр гликемияда осылай емделеді. Бұ л кезде науқ асқ а кө ктамыр ішіне шамамен 50 мл 40 % ерітіндісін салады. Глюкоза енгізуді ұ стама басылып, гликемия дең гейі қ алыптасқ анғ а дейін жалғ астырады, ә детте оның мө лшері кө п жағ дайда 100 мл-ден аспайды. Глюкагон (зауыттан шприцке толы дайын кү йінде шығ арылады) бұ лшық етке немесе тері астына енгізіледі. Оны енгізгеннен бірнеше минуттан кейін, глюкагонның гликогенолизді қ алыптастыруын индукциялау қ асиетіне байланысты гликемия дең гейі қ алпына келеді. Бірақ, инсулин дең гейі қ анда ө те жоғ ары болғ анда, глюкагон ә серсіз. Глюкагонның ағ задан жартылай шығ ару уақ ыты инсулинмен салыстырғ анда қ ысқ а. Алкоголизм жә не бауыр аурулары кезінде гликоген синтезі бұ зылады, сондық тан глюкагонды енгізу ә серсіз болуы мү мкін. Глюкагон енгізудің жанама ә сері аспирация қ аупін жоғ арылататын қ ұ су болуы мү мкін. Науқ астардың жақ ындары да глюкагон енгізу техникасын мең гергені дұ рыс.
Болжамы
Арнайы оқ ытылғ ан науқ астарда сырқ аттың жақ сы компенсациясы кө рінісінде жең іл гипогликемияның кө рініс беруі қ ауіпсіз. Жиі дамитын гипогликемия Қ Д нашар компенсациясының айғ ағ ы; мұ ндай науқ астарда тә уліктің басқ а уақ ыттарынада айқ ын гипергликемия мен гликирленген гемоглобиннің жоғ ары мө лшеі анық талады. Қ Д кеш асқ ынулары егде науқ астарда миокард инфаркті, инсульт, қ асаң қ абық қ а қ ан қ ұ йылу секілді қ антамырлық асқ ынуларды ү стемелеуі мү мкін. Адекватты емдеу барысында есі тез қ айта орнына келген, ұ зақ тығ ы 30 мин созылғ ан гипогликемия ешқ андай асқ ынулар мен қ алдық ты кө ріністерге ие болмайды.
|
|
|
|
|
|
