 |
Ж.Ахметов. Патологиялық анатомия
|
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
24 бө лім. Патоморфоз жә не емдеу патологиясы
ның зақ ымдануы басым; 2) ішектік; 3) токсемиялық; 4) милық (церебралдық ) тү рлерін ажыратады.
Аурудың қ ан жасау агзаларының зақ ымдануы басым турінің да- муы бағ аналық жасушалардың жойылуымен, осығ ан байланысты жетілген жасушалар пайда болуының бә сендеуімен тү сіндіріледі. Бұ л кезде сү йек майындағ ы (кемікгегі) жасушалар орнын май ба-сады, қ ан элементтерінің бө рі дерлік жойылып (панмиелофтиз), ол жерде тек ретикулярлық жасушалар ғ ана қ алады.
Сеуле ауруының ішектік турі грам — теріс бактериялардың (ішектің байырғ ы микрофлорасының ) кү йреуі нө тижесінде эндотоксиннің қ анғ а кө п мө лшерде тү суіне байланысты. Ішек эпителиінің зақ ымдануы, осы жерде некроз ошақ тарының, ойық жаралардың пайда болуына соқ тырады. Осындай ө згерістер ауыз қ уысында (шіріктік немесе гангреналық стоматит, глоссит, некроз-дық баспа) асқ азанда, тоқ ішекте де байқ алады.
Аурудың улық ә сері басым токсемиялық турі кө бінесе сә уле ауруына терінің кү юі, осы аймақ тан гистиогендік улардың қ анғ а сорылуы кү шейгенде кездеседі. Осы жағ дайда су-тү з жө не бело-кты заттар алмасуы тез арада бү зылып бү йрек қ ызметінің жедел жетіспеушілігі дамиды. Оғ ан циркуляторлық (қ ан айналымының бү зылуына байланысты) гипоксия қ осылады.
Иондаушы сә уле дозасы 100 Грейге дейін жеткенде нерв орта-лық тарьшың тікелей зақ ымдануы байқ алады. Мида ісіну белгілері, нерв жасушаларында дистрофиялық жө не некробиоздық ө згерістер дамып, тьшыс алу жә не қ ан айналу жү йесі ө з қ ызметін тоқ татады.
|
|
|
Сө уле ауруынан ө лген адамды ашып кө ргенде ең алдымен қ ан қ уйылу белгілері байқ алады. Қ ан қ ү йылу ошақ тары теріде, кө здің, асқ азанның, ішектің шырышты қ абық тарында, ө кпеде, жү ректе жө не олардың ү лпершектерінде, ми қ абық тары мен тінінде кө рінеді. Ауыз қ уысында, бадамша бездерде, асқ азан-ішекте, кең ірдек пен бронхтарда қ ан қ ү йылу ошақ тары некрозданып фибринді қ абық -пен қ апталады, осы жерлерде кейіншелік ойық жаралар пайда бо-лады. Миокардта, бауырда, бү йректерде дистрофиялық ө згерістер басым болады. Сү йек майы қ ызыл, сү йық. Микроскоппен кара-ганда бү л жерде қ ан жасаушы тіннің бү тіндей жойылғ аны байка-лады. Лимфа тү йініндегі лимфоциттер де жойылады.
Сө уле ауруына тә н қ абынудың ерекшелігі - сің белер қ ү ра-мында лейкоциттердің болмауы. Мысалы, пневмония лейкоцитсіз пневмония тү рінде дамиды. Некроз ошақ тарында пролиферация қ ү былысы да жеткілікті емес.
Аталық безде сперматогонилер, біріншілік жә не екіншілік спер-матоциттер бү тіндей жойылганы кө рінеді. Аналық безде дамып
жатқ ан жү мыртқ а жасушаларының ядролары ө згеріп жойыла бас-тайды.
Ө лім себептері. Сырқ ат сө уле ауруының алгашқ ы кү ндерінде мидың тікелей зақ ымдануына байланысты дамыган шоктан, қ ан жасау жү йесінің бү тіндей істен шыгуынан, кейбір ағ заларга қ ан қ ү йылу немесе ішке қ ан кету нә тижесінде, токсемиядан, кейінірек ө ртү рлі инфекциялық асқ ынулардан (сепсис) ө леді.
|
|
|
Сә уле ауруының созылмалы тү рі иондаушы радиацияның аз мө лшерінің ү зақ уақ ыт эсер етуі нө тижесінде дамиды. Ол кө пке дейін белгісіз ө теді. Себебі альтерация (жасушалардың жойылуы) қ ү былысымен бір қ атарда регенерацияда жү ріп жатады.
Бірте-бірте қ ан жасау жү йесінің зақ ымдануы апластикалық анемия, лейко- жә не тромбоцитопения тү рінде кө ріне бастайды. Анемияның одан ә рі дамуы паренхималы ағ залардың дистрофия-лык ө згерістеріне, шырышты қ абық тарғ а қ ан қ ү йылуына, нерв жасушаларыньщ ишемиялық ө згерістеріне соқ тырады. Сонымен қ атар қ ан жасау жү йесіндегі регенерация кү былысының бү зылуы лейкоз дамуына себеп болуы мү мкін.
24 бө лім. ПАТОМОРФОЗ ЖӘ НЕ ЕМДЕУ ПАТОЛОГИЯСЫ
Қ оршағ ан орта факторларының, адамдардың ә леуметтік-тү рмы-стық жағ дайларының ө згерістері: қ оршағ ан ортаның ластану дә режесінің артуы, қ арттар санының кө беюі, жаң а дә рі-дө рмектердің, медициналық аппараттардың пайда болуы, медицина ғ ылымдарының жетістіктері, аурулардьщ аддын алу, егу ша-ралары, аурулардың жалпы панорамасын немесе жеке аурулардың клиникалық жө не морфологиялық кө ріністерінің ө згеруіне соқ ты-рады. Міне осы аурулар ө згергіштігін патоморфоз деп атайды.
Патоморфоздың екі тү рін ажыратады: 1) табиғ и немесе кез-дейсоқ (идиопатиялық, себебі белгісіз), 2) емдеуге байланысты (терапевтік) патоморфоз.
Табиги патоморфоз аурулардың сыртқ ы себептерінің ө згеруіне, тү рмыстық жағ дайлардың жақ саруына байланысты. Адамдардың орташа жасының ө суі, кә рі кісілер санының артуы жү рек-қ ан та-мыр ауруларьшың, онкологиялық, психикалық аурулардың ө лім себебі ретінде алдың ғ ы қ атарғ а шығ уына алып келді. Табиғ и пато-морфоздың айқ ьш кө рінісіне туберкулез ауруының патоморфозы мысал бола алады. Патшалық Ресейде туберкулезді " ақ оба" деп аталғ ан, ол аурулар ө лімінің себебі есебінде бірінші орнында тү рғ ан,
|
|
|
