 |
3.Лақтыруға қарсы жабдықтардың конструктивтік параметрлерінің оның жұмыс
|
|
|
|
3. Лақ тыруғ а қ арсы жабдық тардың конструктивтік параметрлерінің оның жұ мыс
Ұ ң ғ ы сағ асын саң ылаусыздандыру ү шін плашкалы, ә мбебап жә не айналмалы превенторларды қ олданады.
Плашкалы превенторларда бұ рғ ылау жә не шегендеу қ ұ бырлары бар ұ ң ғ ы сағ асын саң ылаусыздандыру ү шін қ ұ бырлық плашкалар жә не ұ ң ғ ыда қ ұ бырлар болмағ анда тұ йық плашкалар қ олданады. Қ ажет болғ ан жағ дайда қ ұ бырларды кесетін арнайы плашкалары болады.
Егер плашка дең гейінде бағ ыттаушы қ ұ быр, бұ рғ ылау қ ұ лпы, муфта жә не диаметрлері мен геометриялық формалары орнатылғ ан плашкаларғ а сә йкес келмейтін қ ұ бырлар тізбегінің басқ а да бө лшектері орналасқ анда плашкалы превенторлар саң ылаусыздық ты қ амтамасыз ете алмайды. Жабық превентор жағ дайында тізбектің баяу қ озғ алуына жол беріледі, ал бұ рғ ылау тізбегінің айналуы, кө теріліп жә не тү сірілуі мү мкін емес.
Ә мбебап превенторлар кең мү мкіндіктерге ие. Ә мбебап превенторлар бұ рғ ыланатын мұ най жә не газ ұ ң ғ ылар сағ асын саң ылаусыздандыру, бұ рғ ылау тізбегін бұ ру жә не қ ұ бырларды муфталарымен қ оса тарту ү шін қ олданылады
Ә мбебап превенторлар тығ ыздалатын заттың диаметрі мен геометриялық формасына тә уелсіз ұ ң ғ ы сағ асын саң ылаусыздандыра алады.
Айналмалы превенторлар ұ ң ғ ы сағ асы мен бұ рғ ылау тізбегі арасындағ ы сақ иналық саң ылауды герметизациялауғ а жә не сағ а саң ылаусыздандырылғ ан кезде бұ рғ ылау тізбегін кө теріп-тү сіру, айналдыру мү мкіндігімен қ амтамасыз етуге арналғ ан. ЛҚ Ж қ ұ рамында айналмалы превентор роторлық бұ рғ ылауда, ұ ң ғ ыны кері жууда қ олданылады.
|
|
|
№6 билет
1. Мұ найгаз салалық сортаментті болаттардың классификациясы. Болат (сталь). Болат деп қ ұ рамында 2, 14%-ке дейін кө міртегі болатын темір (Fe) мен кө міртегінің (C) қ орытпасын айтады. Болаттар басқ а материалдармен салыстырғ анда жоғ ары беріктік пен пластикалық тық қ а ие, сонымен қ атар термикалық, химика-термикалық жә не механикалық ө ң деуге жақ сы. Болаттар бір қ атар белгілері, яғ ни химикалық қ ұ рамы, металдың сапасы, қ ызметті, структура-фазалық қ ұ рамы бойынша классификацияланады.
Болаттың химикалық қ ұ рамы кө міртегі жә не легирлеуші қ оспалар элементтері қ осындысының шоғ ырлану (кө міртегіден басқ а) мө лшері бойынша регламенттенеді.
Кө міртегінің мө лшері бойынша:
- тө мен кө міртекті болаттарғ а – кө міртектің мө лшері 0, 025%-тен 0, 25%-ке дейін;
- орта кө міртекті болаттарғ а – кө міртектің мө лшері 0, 25%-тен 0, 55%-ке дейін;
- жоғ ары кө міртекті болаттарғ а – кө міртектің мө лшері 0, 55%-тен астам ажыратады.
Кө міртекті болаттарда арнайы енгізілген легирлеуші элементтердің болмауы жә не механикалық қ асиеттері негізінде кө міртегінің мө лшеріне байланысты. Оның шоғ ырлануының ө суімен болаттың беріктік қ асиетті артта тү суімен бір уақ ытта пластикалық қ асиетін жоғ алтады жә не тұ тқ ырлығ ы тө мендейді.
Қ азіргі кезең де ө неркә сіпте пайдаланылатын болаттардың механикалық, физикалық, жә не химикалық қ асиеттерін кең інен кешенді жасауда болаттардың структурасы мен қ асиеттін ө згертуде оғ ан ә р тү рлі легирлеуші элементтерді қ осу арқ асында болуы мү мкін.
|
|
|
Легирлеуші элементтердің қ осынды қ ұ рамы бойыша болаттарды:
- тө мен легирленгенге – легирлеуші элементтер 2, 5 %-ке дейін;
- орта легирленгенге – легирлеуші элементтер 2, 5 %-тен 10 %-ке дейін;
- жоғ ары легирленгенге – легирлеуші элементтер 10 %-тен астам бө леді.
Егер легирлеуші компонеттер темірге қ арағ анда кө п жә не темірдің қ ұ рамы 50%-тен кем болса, онда болаттарды қ орытпа деп атайды (жаропрочные, корризионно-стойкие и т. п. ).
Болатты сапасы бойынша классификациялау негізінде зиянды қ оспалардың бар болуы жә не қ ұ рамы жатады. Зиянды қ оспаларғ а кү кірт (сера), фосфор (фосфор) жә не оттегі (кислород) кіреді.
Зиянды қ оспалар шектік мү кіндік мө лшері бойынша болаттарды:
- жай сапалы болатқ а;
- сапалығ а;
- жоғ ары сапалығ а;
- аса жоғ ары сапалығ а ажыратады.
Қ ызметті бойынша болаттарды мына топтарғ а бө леді:
- жай сапалы;
- конструкциялық (конструкционный);
- аспаптық (инструментальный);
- ерекше қ асиетті болаттар
2. Бұ рғ ылау сораптары кинематикасы. Бұ рғ ылау сораптары жуу сұ йығ ын бұ рғ ылау қ ұ бырлар тізбегі арқ ылы ұ ң ғ ығ а қ ашауды суыту жә не бұ рғ ыланғ ан жыныстарды шығ ару ү шін, қ ашауды айналдыру ү шін қ озғ алтқ ышқ а қ осымша энергия береді. Бұ рғ ылау терең дігінің артуымен бұ рғ ылау сораптарының қ уаты да артады. Екіжақ ты ә рекетті екі поршенді сораптар кең таралғ ан, қ азір олардың орнына біржақ ты ә рекетті ү ш поршенді сораптар қ олданылады. Бұ рылау сораптарына қ ойылатын негізгі талаптар:
- сораптың берілісі ұ ң ғ ыны тиімді жуумен қ амтамасыз ететіндей шекте реттелген болуы керек;
- сораптың қ уаты ұ ң ғ ыны жә не тү пкі гидравликалық қ озғ алтқ ыштың жетегін жууғ а жеткілікті болуы керек;
|
|
|
- жуу сұ йығ ының сораптан шығ у жылдамдығ ы бұ рғ ылауда қ иындық тар тудыратын, қ осымша энергетикалық шығ ындар мен қ ажу салдарынан бұ зылатын инерционды кү штер мен қ ысым бү лкілін жою ү шін тепе-тең дікті ұ стауы керек;
- сораптар қ ұ рамында абразивті майлары бар тоттануғ а бейім ә ртү рлі тығ ыздық тағ ы жуу ерітінділерімен жұ мыс істеуге жабдық талғ ан болуы керек;
- жуу ерітіндісімен жанасатын тораптары мен бө лшектерінің ұ зақ мерзімділігі жеткілікті жә не істен шық қ ан жағ дайда оң ай жә не тез ауыстыру мү мкіндігіне ие болуы керек;
- ірі габаритті тораптары мен бө лшектері жө ндеу жә не техникалық қ ызмет кө рсету кезінде сенімді қ арпуғ а жә не орын ауыстыруғ а арналғ ан жабдық тармен жабдық талғ ан болуы керек;
- жетекті бө лігінің тораптары мен бө лшектері жуу ерітіндісінен қ орғ алғ ан болуы жә не тексеру мен техникалық қ ызмет кө рсетуге қ олайлы болуы керек;
- сораптар жинақ ты кү йде алыс жә не жақ ын қ ашық тық тарғ а тасымалдауғ а мү мкіндік беруі керек;
- сорап конструкциясы сорапты агрегаттың қ озғ алтқ ышының оң жә не сол жағ ына орналасу мү мкіндігіне ие болуы керек;
- сораптардың сенімділігі мен ұ зақ мерзімділігі олардың экономдығ ы мен пайдалану қ ауіпсіздігімен сә йкес болуы керек. Бұ рғ ылау сорабы рамада орнатылғ ан гидравликалық жә не жетектік блоктардан тұ рады. Жетектік блок станинада отырғ ызылғ ан трансмиссиялық, тү птік біліктен жә не шатундық механизмнен тұ рады. Трансмиссиялық білік айналдыру моментін сораптың тү птік білігіне беру ү шін арналғ ан жә не ұ штары сораптың жетегінде таң далғ ан беріліске байланысты сыналы-белбеулі шкив немесе шынжырлы дө ң гелекті орнатуғ а арналғ ан шығ ару білігі-тістегеріш тү рінде орындалғ ан. Бұ рғ ылау сораптарының гидравликалық блоктары тұ рық тық жә не ауыстырмалы бө лшектерден тұ рады. Корпустық бө лшектерге гидроқ ораптар жә не олардың қ ақ пақ тары, қ абылдау жә не айдау коллекторлары, ал ауыстырылатынғ а цилиндрлік тө лкелер мен поршендер, клапан тә релкесі мен ершігі, жылжымалы жә не жылжымайтын тығ ыздауыштары жатады.
|
|
|
3. Ұ ң ғ ыларды бағ ыттап жә не кө лденең бұ рғ ылауғ а қ олданылатын машиналар мен жабдық тар. Бұ рғ ылау қ ондырғ ысы - бұ л бұ рғ ылау орнында жинақ талғ ан жә не бұ рғ ылау аспабының кө мегімен технологиялық операцияларды ө здігінен орындауды қ амтамасыз ететін бұ рғ ылау машиналарының механизмдерінің жә не жабдық тардың кешені. МЕСТ 16293-82 СЭВ ұ сынуы бойынша бұ рғ ылау қ ондырғ ысының 11 класы енгізілген, олардың негізгі параметрлері болып ілмектегі рұ қ сат етілген жү ктеме жә не бұ рғ ылау терең дігінің шартты диапозоны табылады. Бұ рғ ылау қ ашауы – тау жыныстарының жарылуын жә не ұ ң ғ ыманың тү бі мен қ абырғ аларын бұ рғ ылау кезінде қ ұ рауды қ амтамасыз ететін қ ұ рал. Ұ ң ғ ы тү бінде тау жыныстарын бұ зу сипаттамаларына байланысты бұ рғ ы ұ штары мен қ ашаулары: шарошкалы, қ алақ шалы, алмазды бұ рғ ылау қ ашаулары жә не ИСМ қ ашаулары болып бө лінеді. Шарошкалы қ ашаулар кең інен таралғ ан. МЕСТ 20692-75 бойынша шарошкалы қ ашаулар ү ш тү рде жасалады: біршарошкалы, екішарошкалы, ү шшарошкалы.
|
|
|
