 |
Сенімділікті анықтаудың негізгі түсініктері мен анықтамалары
|
|
|
|
Сенімділікті анық таудың негізгі тү сініктері мен анық тамалары
Ө неркә сіп ө німін тұ тынушылар ү шін ең бастысы бұ л, жабдық сапасының оғ ан берілген кө рсеткіштерді қ амтамасыз ете отырып қ алыпты жә не ұ зақ мерзімді жұ мыс істей алуы тұ рғ ысынан қ арағ андығ ы қ ұ ндылығ ы. Жабдық тың мұ ндайкө рсеткішібұ лоның сенімділігі мен ұ зақ мерзімділігі. Бұ рғ ылаужабдық тың сенімділігі – белгіліжұ мысқ апайдаланужағ дайындаберілгенуақ ытаралығ ынданемесеталапетілгенө німдішығ арудағ ы, ө зіндікжұ мысқ апайдаланукө рсеткіштерінорнатылғ анаралық тасақ тайотырыпберілгенфункциясынорындауқ асиеті. Бұ рғ ылаужабдық тың сенімділігіоның істеншығ усыздығ ымен, жө ндеужарамдылығ ымен, сондай-ақ бө лшектері мен тү йіндерінің ұ зақ мерзімділігіменсипатталады.
Сенімділіканық таукезінде тек қ алпынакелтіруү шінжө ндеулерталапетілетінжарамсыздық тарескеріледі. Жұ мыспараметрлерінтиімдідең гейдеұ стаптұ ратынбұ рғ ылаужабдық тыжасапдайындау, сенімдіжабдық екендігінбілдірмейді. Сенімділіктібағ алаудың бастыкритерийі, бұ лоның тиімдіжұ мысынсипаттаушыкө рсеткіштері.
Сенімділіктің негізгіанық тамалары:
- жұ мысқ абілеттілігі – оның берілгенпараметрлеріннормативті-техникалық қ ұ жаттарменорнатылғ аншектесақ тайотырыпө зіндікфункциясынорындайалужағ дайы;
- жұ мысқ абілетсіздігі – бұ лбұ рғ ылаужабдық тың ө зіндікфункциясынорындауқ абілеттілігінсипаттайтынбірпараметрі;
|
|
|
- техникалық қ ұ жаттар мен орнатылғ анталаптарғ асайкелмеуінсипаттаушікү ші;
- істеншығ усыздығ ы – бұ рғ ылаужабдық тың ү здіксізжұ мысқ абілеттілігінбіршамауақ ытаралығ ынданемесебіршамаө німділіктесақ тайалуқ асиеті;
- істеншығ у – бұ рғ ылаужабдық тың жұ мысқ абілеттілігінбұ зылуынсипаттайтынуақ иғ а;
- шектікү йі – бұ лобъектаның, онанә ріқ арапайымжұ мысқ апайдаланылуық алпынакелмейтіндейқ ауіпсіздіктехникасының бұ зылуының, берілгенпараметрлердің орнатылғ аншектеншығ ыпкетуінің, процесс тиімділігінің мү мкіншектентө мендепкетуінің салдарынантоқ татылукездегікү йі.
Техникалық ресурсы – объектаның жұ мысыбасталғ аннан не болмасаоның кү рделіжө нделуіненкейінгіқ айтақ алпынакелтірілгененбастапшектікжағ дайыорыналғ анғ адейінгіжұ мыскө лемі.
Ұ зақ мерзімділігі – объектаның қ абылданылғ антехникалық қ ызметкө рсетужә нежө ндеужү йесіндегішектікжағ дайының қ алыптасқ анынадейінгіжұ мысқ абілеттігінсақ тайалуқ асиеті.
Жө нделінуші объект – бұ лобъектаның жарамдылығ ы мен жұ мысқ абілеттілігіістеншығ утуғ анжағ дайдажө ндеуменқ алпынакелтірілуі.
Жө нделінбейтін объект – бұ лжарамдылығ ы мен жұ мысқ абілеттілігі, олістеншық қ анжағ дайдажө ндеулеркө мегіменқ алпынакелтірілмейтін объект.
2. Винттік тү птік қ озғ алтқ ыштар (ВЗД, «мотор»)
Винттік тү птік қ озғ алтқ ыштар 1916 жылдан бастап ұ ң ғ ыларды бұ рғ ылауда қ олданыла бастады, содан кейін мұ най ө неркә сібінде қ олданылды. Винттіктү птікқ озғ алтқ ыштарү шсекциядантұ рады – клапан, қ озғ алтқ ышжә не шпиндель. Қ озғ алтқ ышсекциясыстаторданғ роторданжә неекішарнирліқ осылыстардантұ рады. Статордаэластомерлерденжасалғ ансолғ ақ арайбағ ытталғ ан 10 ішківинттітістері бар. Ротордасолғ ақ арайбағ ытталғ анкесілген 9 винттітістібілігі бар. Ротордың осікө лемнің эксцентрлітістің жарты биіктігінетең статор осібірқ алыптыболыпкеледі. Ротордың белсендіұ зындығ ы Д2-172 М қ озғ алтқ ышыү шін 1400 мм болады. Қ озғ алтқ ыштың тө менгібө лігіндеекішарнирліқ осылыс бар, оларроторданшпиндельгедейінгіайналуберілісінқ амтамасызетеді.
|
|
|
Қ озғ алтқ ышшпинделіндерезең кеметалдыкомпенсаторменкө пқ атарлышарлытірегі бар. Шпиндельдіподшипниктердікө пқ атарлыетіпқ олданукезіндеосьтіксалмақ ты 250-300 кН дейінқ абылдауғ аболады. Кө терпі-тү сіруоперациясынакеткенуақ ыттаұ ң ғ ыоқ паны мен қ ұ бырарасындағ ыкең істіктің ішіндежатқ анбұ рғ ылауқ ұ бырларының жағ дайларынайтуү шін клапан жұ мысатқ арады, ротор қ озғ алтқ ышының айналукезіндеберілістегісаң ылаудыжауыпқ алады.
9 сурет. Винттіктү птікқ озғ алтқ ыш.
4 кесте. Винттіктү птікқ озғ алтқ ыштың салыстырмалысипаттамасы.
| № р/р | Кө рсеткіштер | Ө лшембірлігі | Д1-195 | Д2-172 М | Д 127 |
| Айналужиілігі | айн/мин | 100-130 | 115-220 | 200-250 | |
| Айналумоменті | кНм | 5-6, 1 | 2, 9-4, 15 | 1- 1, 2 | |
| Біліктегіқ уат | кВт | 50-80 | 33-92 | 20-30 | |
| Сұ йық шығ ыны | л/с | 30-40 | 23-36 | 12-15 | |
| Қ ысымның ү деуі | МПа | 5-6 | 4, 5-6 | 3, 5-4, 5 | |
| Диаметр | мм | ||||
| Ұ зындығ ы | мм | ||||
| Салмағ ы | кг |
Жоғ арыдакелтірілгенқ озғ алтқ ыштарданбасқ а Д85 жә не Д1-54 қ озғ алтқ ыштарышағ ырылды. Осы қ озғ алтқ ыштардың кө рсеткіштері 85 жә не 54 мм диаметрінепропорционалболыпкеледі. Шетелдіквинттікқ озғ алтқ ыштардың диаметрі 45-86 мм, қ уаты 6, 6-246 кВт, ұ зындығ ы 2800-9600 м, қ адам саны 4-6 жә несалмағ ы 60-3200 кг болады.
|
|
|
3. Иілмелі СКҚ қ олданып ұ ң ғ ыны бұ рғ ылау ерекшеліктері.
Сораптық -компрессорлық қ ұ быр (СКҚ ) ө німді қ абат коллекторы берік тау жыныстарынан қ ұ ралса ұ ң ғ ы тү біне дейін, тұ рақ сыз тау жыныстарынан қ ұ ралса жоғ арғ ы перфорациялау тесіктеріне дейін тү сіріледі. Сұ йық ты алмастыруды кері айналым тə сілмен жү ргізеді. Жылжымалы поршенді сорап арқ ылы сораптық -компрессорлық қ ұ быр мен пайдалану тізбегі арасына жең іл сұ йық айдалады. Ол қ ұ быр аралық кең істікті толтырғ ан сайын, ауыр жуу сұ йығ ы сораптық - компрессорлық қ ұ быр арқ ылы ығ ыстырылып, сораптағ ы қ ысым кө теріледі. Қ ысым, жең іл сұ йық сораптық -компрессорлық қ ұ быр башмагына жеткенде, максимальды мə ніне кө теріледі (157-сурет). Румт = (ρ ж – ρ жж)gzскқ + Рскқ + Рмт ρ ж, ρ жж – ауыр жə не жең іл жуу сұ йық тарының тығ ыздығ ы, кг/м3; zскқ -сораптық -компрессорлық қ ұ бырлар тізбегінің тү сірілу терең дігі, м; Рскқ, Рмт- сораптық -компрессорлық қ ұ бырлар тізбегіндегі жə не тізбек аралық кең істіктегі гидравликалық қ ысым шығ ыны, Па. Бұ л қ ысым пайдалану тізбегін тексеру қ ысымынан (Роп) аспауы тиіс Рмту ≤ Роп. Осы екі тең деуді бірге шеше отырып, ө німді қ абат берік тау жыныстарынан қ ұ ралса тізбек ішіндегі сұ йық тығ ыздығ ының шектік тө мендеу мə нін (ρ ж- ρ жж) анық тауғ а болады. Ал ө німді қ абат тұ рақ сыз тау жыныстарынан қ ұ ралғ ан жағ дайларда, бұ л тығ ыздық тар айырмасы 150-200 кг/м3 дейін тө мендетіледі. Егер ауыр жуу сұ йығ ын таза суғ а немесе газдалынғ ан мұ найғ а алмастырғ ан жағ дайлар да, нə тиже бермесе, онда басқ а тə сілдер қ олданылады. Ұ ң ғ ы ішіндегі қ ысымды компрессор кө мегімен тө мендету. Берік тұ рақ ты тау жыныстарынан қ ұ ралғ ан ө німді қ абаттардан, қ абат сұ йық тарын ұ ң ғ ығ а келтіру ү шін, ұ ң ғ ы ішіндегі сұ йық дең гейін компрессорлық тə сілмен тө мендету тə сілі кең інен қ олданылады. Ол ү шін тізбек аралық кең істікке жылжымалы компрессор кө мегімен сол жердегі сұ йық дең гейін мү мкіндігінше ығ ыстырып, СКҚ тізбегі ішіндегі сұ йық ты аэрациялап, депрессия тү сіретіндей ауа айдайды. Егер операция басталар алдында сұ йық дең гейі ұ ң ғ ы сағ асында орналасса, ауа айдағ ан кезде тізбек арасындағ ы кең істіктегі сұ йық дең гейін тө мендету терең дігін, қ ысым тепе- тең дік тең деуі бойынша табуғ а болады zсн- сұ йық дең гейінің тө мендеу терең дігі, м; Ркомп-компрессормен тү сірілетін ең жоғ ары қ ысым, Па.
|
|
|
Ə р ату барысында қ абатқ а жуу сұ йығ ының біраз бө лігі кетеді, сондық тан қ абат сұ йық тарының мезгілсіз ағ ып қ ұ йылуын болдырмау ү шін ұ ң ғ ыны жуу сұ йығ ымен толтырып отыру қ ажет. Перфорация аяқ талғ аннан кейін, кабель ұ ң ғ ыдан кө теріліп, ұ ң ғ ы ішіне сораптық -компрессорлық қ ұ быр тү сіріледі. Оның тө менгі шеті ең жоғ арғ ы перфорациялау тесіктеріне жақ ын, егер ө німді қ абат коллекторы берік тау жыныстарынан қ ұ ралса, 100-150 м жоғ ары орналастырылады.
Сораптық -компрессорлық қ ұ быр (СКҚ ) ө німді қ абат коллекторы берік тау жыныстарынан қ ұ ралса ұ ң ғ ы тү біне дейін, тұ рақ сыз тау жыныстарынан қ ұ ралса жоғ арғ ы перфорациялау тесіктеріне дейін тү сіріледі. Сұ йық ты алмастыруды кері айналым тə сілмен жү ргізеді. Жылжымалы поршенді сорап арқ ылы сораптық -компрессорлық қ ұ быр мен пайдалану тізбегі арасына жең іл сұ йық айдалады. Ол қ ұ быр аралық кең істікті толтырғ ан сайын, ауыр жуу сұ йығ ы сораптық - компрессорлық қ ұ быр арқ ылы ығ ыстырылып, сораптағ ы қ ысым кө теріледі. Қ ысым, жең іл сұ йық сораптық -компрессорлық қ ұ быр башмагына жеткенде, максимальды мə ніне кө теріледі (157-сурет). Румт = (ρ ж – ρ жж)gzскқ + Рскқ + Рмт ρ ж, ρ жж – ауыр жə не жең іл жуу сұ йық тарының тығ ыздығ ы, кг/м3; zскқ -сораптық -компрессорлық қ ұ бырлар тізбегінің тү сірілу терең дігі, м; Рскқ, Рмт- сораптық -компрессорлық қ ұ бырлар тізбегіндегі жə не тізбек аралық кең істіктегі гидравликалық қ ысым шығ ыны, Па. Бұ л қ ысым пайдалану тізбегін тексеру қ ысымынан (Роп) аспауы тиіс Рмту ≤ Роп. Осы екі тең деуді бірге шеше отырып, ө німді қ абат берік тау жыныстарынан қ ұ ралса тізбек ішіндегі сұ йық тығ ыздығ ының шектік тө мендеу мə нін (ρ ж- ρ жж) анық тауғ а болады. Ал ө німді қ абат тұ рақ сыз тау жыныстарынан қ ұ ралғ ан жағ дайларда, бұ л тығ ыздық тар айырмасы 150-200 кг/м3 дейін тө мендетіледі.
|
|
|
|
|
|
