 |
Книга для начального чтения по латинскому языку
|
|
|
|
КНИГА ДЛЯ НАЧАЛЬНОГО ЧТЕНИЯ ПО ЛАТИНСКОМУ ЯЗЫКУ
Capitulum primum
| Vita privatа (capitulum primum) | Vita publica (capitulum secundum) |
| 1. Семья Гнея (члены семьи, рабы, нормы поведения)……. c. 8 | 1. О римских городах. …….. с. 40 |
| 2. О доме (атриум, триклиниум, спальни, библиотека, уборка дома)…………………………c. 10 | 2. Бани ……………………... с. 42 |
| 3. В саду (прогулка по саду, рассуждения Гнея, звездное небо)…………………………. c. 13 | 3. О красноречии……………с. 45 |
| 4. На форуме……………….. с. 55 | |
| 4. О снах в деревне (гроза, бессонница, сон, утро)…………………………. с. 18 | (Прогулка Гнея на форуму выступление Цицерона, торговцы, лавки, нищие, суд претора, затмение солнца, разговор Гнея с другом) |
| 5. На берегу моря (купание с дельфином, подводное плавание, рыбалка) (? )…………………. с. 21 | 5. В Сенате…………………. с. 65 6. De re militare….................... с. 68 |
| 6. О болезни (укус скорпиона, лечение)………………………с. 21 | 7. Война…………………….. с. 72 |
| 7. На кухне………………... …с. 23 8. О любви………………….. с. 27 9. Сельхозработы………….. с. 32 | 8. Битва и триумф………….. с. 80 9. Пир……………………….. 9. О римских богах…………с. 90 |
VITA PRIVATA
Текст № 1
De familia Romana
In familia Romana sunt: dominus, domina, liberi, villicus, servi, servaeque. Dominus etiam vir appellatur. Vir in familia primum locum habet. Vir in domu pater familiae est.
Est in Roma pater familiae nomine Gnaeus, ejus fatum felix est. Quis est Gnaeus? Is vir Corneliae et pater liberorum est. Vir etiam maritus appelatur. Liberi parvi eum tatam vocant.
|
|
|
Gnaeus vitam fortunatam habet, cum gaudio interdum clamat: «Civis Romanus sum». Fatum Gnaei felix est.
Gnaeus rem familiarem tenet. Is familiam suam domat, divitias domum ap-portat. Pater familiae in domu dominium habet. Liberis persona patris sancta est. Magna est patris auctoritas.
Quae est Cornelia? Ea est mulier Gnaei et mater puerorum puellarumque. Mulier etiam uxor appellatur. Cornelia in potestate viri sui est, nam Romano more vivit. Plena est apud uxores Romanas auctoritas maritorum.
Quot liberi in familia Gnaei sunt? Patri et matri sex liberos sunt. Fratribus quattuor sorores sunt. Sororibus duo fratres sunt. Nomina fratrum sunt Marcus et Quintus.
Nomina sororum sunt Livia, Terentia, Tullia, Julia. Livia puella adulta est. Julia parvula est. Ea ipsa fenestras domus neque a-perire neque claudere potest.
Mane est. Gnaeus servum vocat: «Ubi est mea toga nova? ». Nomen servi Rufus est. Gnaeus Rufum jubet: „Da mihi togam novam»» Toga a Rufo vestiario ex-trahitur.
Rufus cum toga candida ad Gnaeum ad-venit. Jam servus ante dominum togam albam cum virga purpurea tenet. Toga candida vestimentum virorum Romanorum est.
Gnaeus primo tunicam brevem, secundo togam ind-uit. Fibula in toga aurea est. Gnaeus fibula vestem sub-nectit atque cubiculo ex-it.
Cornelia ancillas ad-vocat, qui semper servae sunt. Ancillae capillos dominae in nodum ligant. Domina post dominum cubiculo ex-it. Servi et liberi Gnaeum salutant.
Cornelia liberos servosque Gnaeum salutare audit videtque. Cornelia etiam a ceteris ancillis servisque salutatur. Servae, a quibus ea salutatur, Antonia et Faustina sunt.
Gnaeus larem familiarem salutat atque villam circum-it. Quum dominus in domum re-venit statim villicum vocat. Villicus saepe servus est. Claudus villicus non atrox sed strictus est. Is disciplinam strictam tenet.
Severitas Claudi domino placet. Gnaeus villico: «Servus, errorem faciens, poenam meret. Si servus errorem facit, eum ad terrorem servorum ceterorum punire debes. Pigritia poena atque labore vincitur». Nunquam servi error impunis est.
Gnaeus per villicum servis negotia dat. Villicus res domesticas inter servos dis-tribuunt. Disributio rerum domesticorum officium cotidianum villicorum est.
Hodie Claudus servis instrumenta domestica at-tribuit, servas lectos sternere ob-servat. Is servos cenam ap-parare, hortum curare toto die in-spectat.
Claudus proverbium vetus saepe dicit: «Ora et labora». Id proverbium breve Gnaeo placet. Verba sacra fere a Gnaeo dicuntur: «Servi res sunt».
Disciplina domestica stricta et severa est. Nunquam servi pigritia impunis est. Errores servorum puniutur. Misera et laborum plena servorum vita est in civitate Romana.
Текст № 2
De domu
Gnaeus laborem otiumque alternat, ergo duas villas habet. Una villa urbana, secunda rustica est. Villa etiam domus appellatur. Domus urbana Gnaei partibus con-stat.
|
|
|
In media parte domus atrium est, quod foramine tecti il-lustratur. In solo atrii cisterna est, quae aquam umbrium per foramen de tecto col-ligit. In atrio nullae fenestrae sunt.
Collectio aquae problema cotidianum est. Ductus aquae ex rivis in domum generibus tribus facitur: aut per canales aut per fistulis plumbeis aut per tubulis fictilibus.
In atrio focus est, quo familia con-venit. In atrio etiam simulacra parva penatium sunt. Penates familiares totam familiam pro-tegunt. Atrium cubiculis et cellis parvis circum-datur.
Cubiculum meridiem spectat, toto die sole per-funditur, ergo id hieme etiam tepidum est. Si dies frigidus est, ductus vaporis solem sup-plet.
Triclinium, ubi domini et convivae cenant, quoque cenaculum appellatur. Triclinium hibernum occidentem spectare debet. Triclinia verna et autumnalia ad orientem spectant.
Bibliotheca quoque ad orientem spectare debet, nam conservatio librorum lumen matutinum postulat. Sic libri non putrent. Sol, calorem re-mittens, libros pervetustos con-servat. Vir, libros sanos legens, facile eos e-volvit atque con-volvit.
In bibliothecis, quae ad meridiem vel occidentem spectant, libri a tineis et humore vitiantur. Venti humidi ad-venientes tineas pro-creant, eas aliunt. Volumina spiritu humido cor-rumpuntur.
Ars est aedificatio domus Romanae. Sine ratione nulla habitatio struitur. Geometria architecturae prae-stat. Nemo aedificia aut machinas hydraulicas sine geometria con-struere potest.
* * *
Cornelia de rebus domesticis cotidie curam habet. Hodie ea villicum vocat: «Pulvis domum cotidie sordidat. Cur domus pura non est? Аd meridiem domus pura esse debet». Claudus dominae: «Sine cura es».
Quid domina villicum jubet? Cornelia Claudum domum purgare jubet. Villicus, labores domesticos curans, servas vocat: «Venite ad me! »
Servae ex omnibus locis con-currunt, ad villicum veniunt. Claudus eas per digitos numerat, domum bene purgare jubet: «Non solum triclinium, sed etiam atrium et cubicula de-purgate».
Villicus servas cum aqua venire videt. Is servis: «Omni re initium difficile est». Servae, quarum numerus novem est, domum purgant. Servi, quorum numerus quinque est, in areola laborant.
Servae, quae cubicula purgant, Locusta et Silvia sunt. Servae, quae pulverem statuarum de-tergunt, Octavia et Calpuria sunt. Quis mensas purgat? Ea, quae mensa purgat, Panthia est.
Villicus ancillis laborantibus consilia dat. Consilia voce clamosa dantur. Domus diu de-purgatur, ergo irritatio villici crescit. Is buccas in-flat, ira bullit. Labor lentus servarum eum irritat. Claudus iram suam ab una serva in altera vertit.
Villicus labores ac-celerat. Verba severa eius ad aures servarum penetrant. Servae celeriter laborant, quia poenam a villiсo metuunt. Claudus servis: «Bene et cito facite, quod facitis. Otium post negotium est». Claudus villicus peritus, ad tempus omnes res ad-administrat.
Omnes labores finem habent. Medio die domus iam tam pura quam Veneris facies est. Toti servi servaeque fessi sunt. Etiam ipse villicus vim a-mittit. Is servos labores finire jubet.
Текст № 3
|
|
|
In horto
Mane autumnum est. Familia Gnaei in villa rustica dormit. Dum uxor liberique dormiunt, Gnaeus in horto autumno ambulat. Dominus fere bis in die domu in hortum ex-it.
Hortus matutinus Gnaeum delectant. Ei spiritus florum jucundus, atque spiritus ventus frigidus est. Aura matutina dominum tranquillat.
Arbores diversae in horto sunt: poma, pira, pruna, olivae. Fructus earum arborum idem appellantur. Aestate sol paulatim color pomorum et pirorum mutat. Aestate ea virida, autumno multicolora: aut flava aut rubra sunt et cetera.
Gnaeus, sub pomo stans, tenere pomi ramum flectit. Initio unum malum, postea secundum ramo in terram cadit. Malum etiam pomum appellatur. In die multa mala ramis cadunt.
Poma sub arbore jaciunt. Gnaeus ad unum in-clinatur. Pomum, quod Gnaeus sumit, maturum est. Gnaeus pomum circum axem con-vertit, membranam delicatam et colorem roseum in-spectat. Postea ad nasum pomum ap-ponit. Id jucunde sapit.
Gnaeus ad os pomum ap-plicat. Gustus pomi ei placet. Gnaeus alterum pomum e-levat. Quamquam pomum secundum minutum, tamen etiam dulce est. Non duo, sed tota poma matura sunt. Gnaeus caput re-flectit. Fructus, quos is supra capite videt, jam maturi sunt.
Gnaeus, fructum edens, in scamno as-sidet. Codex pomi, prope qualem Gnaeus sedet, ramosus est. Is tres poma plus e terra sumit. Unum de-gustat, altera in scamnum se-ponit. Folia flava supra capite domini palpitant. Aёr horti autumni Gnaeo salutem dat.
* * *
Gnaeus in horto otiosus est, sed in otio de negotiis semper cogitat. Res utiles Gnaeo ambulanti in caput veniunt. Is fere in loco singulare cogitare amat. Jam multi anni sapientia ab eo in silentio co-gnoscitur.
Gnaeus in omnibus rebus sapientiam monstrat, quia cogitare potest. Cogitatio recta naturam rerum cognoscere ad-juvat. Is partes ex toto sapienter de-trahit, de partibus totum recte com-ponit.
Gnaeus oculos e-levat, attente in caelo fugam avium migrantarum ob-servat. Is, aves migrantes inspectans, verba nova in-venit: «Qui viam pedestram tenet, viator est. Qui viam caelestam tenet, aviator est».
Unum folium in tunicam Gnaei cadit. Folia caduca fere eum tranquillant, sed ea res attentionem ejus captat. Folium flavum in tunica ejus lusus naturae, exemplum rationis est.
Gnaeus tenere folium tenerum vertat tum per-vertat et se ex-ponit: «Vitae cursus tam tortuosus, quam folii cursus est». Comparatio Gnaei imaginem habet. Gnaeus saepe comparationibus elementa vitae co-gnoscit. Modus comparativus elementa mundi noscere juvat.
Gnaeus ingenio suo vivit, secum ipse cotidie dis-putat, rectum a falso, bonum a malo dis-cernit, errata sua agnoscit.
* * *
Humus horti lente foliis caducis con-sternitur. In die alii servi folia, alii poma matura cumulant. Poma a servis e-levantur et in uno loco ac-cumulantur. Servus, qui fructus ac-cumulat, accumulator est.
Non unus accumulator, sed tres accumulatores in horto laborant. Servi laborantes hortum recte curant. Rami arborum curti sunt, quia servi ramos secant. Rami vitiosi de-secantur. Servi de horto curam cotidianam habent.
Cornelia per fenestram maritum cogitare in scamno videt. Ea Gnaeum vocat. Maritus uxorem eum vocare audit. Gnaeus in loco umbroso cogitare amans, horto ex-it, domum laetus re-vertit. Dies ad-venit.
* * *
Dies autumnus est. Post cenam Cornelia prope fenestram sedet, transquam filias ludere spectat. Vita rustica ei placet. Livia ab-est, nam in lecto jacet.
|
|
|
Livia cum sororibus ludere non potest, quia aegrota est. Medicus eam ambulare et ludere stricte vetat. Is aegrotae remedium necessarium dat.
Soror, quacum Terentia ludit, Tullia est. Puellae pilula ludunt. Subito Cornelia Terentiam plorare videt. Rivus lacrimarum oculis ex-it. Mater ploranti: «Cur ploras avicula mea? ».
- «Ploro, quia Tullia me pulsat».
- «De-terge lacrimas. I et voca Tulliam».
Tullia ad matrem ad-venit: «Cur me vocas? » – «Cur tu, puella adulta, sororem pulsas? »– «Innocens sum. Ea prima causam rixae quaerit».
Mater sororum discordiam placat: «Terentia non tam magna quam tua est. Ite. Sine rixa ludite». Tum sorores bene ludunt. Mater eas bene ludere videt. Puellae se amant, tamen interdum inter se discordant.
Subito passer de arbore de-volat, in terram cadit. Terentia passerem aegrotum esse videt. Puella eum capit atque in sinum ponit. Puella matri: «Sinus meus aviculae nidus est».
Passer parvulus in «nido» movetur. Alae passeris trepidant. Terentia eum ex sinu tenere ex-trahit, passeri digitum suum dat. Passer rostro parvulo cutem digiti mordet. Terentia ridet, plumis aviculae delectat.
Deinde puella aviculam aegrotam in villam portat. Ea cum passere ad matrem per-venit. Passer Terentiae deliciae sunt, ergo mater filiam passerem curare ad-juvat.
* * *
Nox autumna est. Gnaeus cum filiis in horto sub caelo nocturno stat. Caelum stellis claris ab-undat. Gnaeus in caelo sereno multas stellas ob-servat. Motus stellarum lentus tamen continens est. Stellae in caelo orbes aut circulos con-faciunt.
Pueri cum patre motum constantem stellarum et planetarum attente spectant, stellis cursos mente notant. Stellae et planetae a pueris memoria nominantur. Stella etiam sidus aut astrum appellatur. Haec (ea) verba synonyma sunt.
Qui caelum nocturnum in-spectat inspector est. Inspector caeli astrologus appellatur, nam is cursum astrorum discit, ea di-numerat.
Unum astrum, quod Gnaeus spectat, ei natale est. Gnaeus filiis: «Astra natalia quaerite. Omnis civis Romanus nomen et iter astri natalis scire debet». Nomina astrorum natalium Romanis cara sunt.
Coitus stellarum ab astrologis constellatio nominatur. Leo, Lyra, Andromeda, Cassiopeja, Libra, Aries constellationes celebres sunt. Gnaeus eas dis-cernit, iter earum facile filiis in-dicat. Js astrologiam ad-orat.
Gnaeus vir summo ingenio est, quia ceteras constellationes nominat et in-dicat. Cassiopeja prope Andromedam est. Duae non procul Pegaso sunt. Ursa major septem stellis con-stat. Ea in caelo profundo clare spectatur.
Pater filiis: «Astra a deis immortalibus com-moventur. Iter ad astra divinum est, nam dei soli eum faciunt. Nemo praeter deos tota astra caeli di-numerare potest.
Observatio caeli res humana est. Ea res homini utilitatem dat. Itera nautis astris in-dicantur. Fata hominum astris prae-dicantur». Gnaeus, mysteria caeli ex-poniens, eloquens est.
Gnaeus pueros in astrologia e-rudit. Pueri, astra docentes, sub luce astrorum patris verba attente audiunt. Homini caelum docenti astrologia mysteria sua lente a-perit. Ea ars facile non docetur.
Cornelia ante somnum lente iter ad patris sui sepulcrum tenet. Gnaeus post-it. Locus sepulcri in angulo villae est. Sepulcra Romana saepe in villis et in hortis sunt.
Cornelia manus ad oculos ad-movet. Memoria patris, cujus ossa in terra sunt, lacrimas matronae e-vocat. Gnaeus manus suas in umeris uxoris ponit, eam placat. Loci, ubi ossa parentium jaciunt, Romanis sacri sunt.
Текст № 4
|
|
|
