 |
Баланс. Пайда мен залал есебі. Операциялық қызмет бойынша ақша ағымын анықтау принципі (тікелей әдіс)
|
|
|
|
Баланс
| Кө рсеткіштер | Бастапқ ы кезең | Соң ғ ы кезең | Ө згерісі |
| А | Б | В | Г |
| Қ ысқ а мерзімді активтер: 1. Дебиторлар 2. Алдағ ы кезең дер шығ ыны (жалдау) 3. Қ орлар Ұ зақ мерзімді міндеттемелер 4. Кредиторлар 5. Сыйақ ы бойынша қ арыз 6. Салық қ арызы | 78 000 20 000 36 000 24 000 4 000 10 000 | 60 000 30 000 40 000 36 000 12 000 6 000 | -18 000 +10000 +4000 +12000 +8000 |
Пайда мен залал есебі
| Табыс 1. Тауарды ө ткізуден 2. Басқ а да сатудан (НҚ ) Жиынтығ ы Шығ ыс 3. Сатылғ ан тауарлардың ө зіндік қ ұ ны 4. Операциялық шығ ындар 5. Негізгі қ ұ ралдар амортизациясы 6. Сыйақ ы шығ ындары 7. Салық шығ ындары Жиынтығ ы 8. Таза пайда (таза табыс) | 800 000 40 000 560 000 150 000 30 000 16 000 14 000 | 840 000 770 000 70 000 |
Операциялық қ ызмет бойынша ақ ша ағ ымын анық тау принципі (тікелей ә діс)
| Барабарлық ә діс | Қ осу + | Алу - | Ақ ша ағ ымы | |
| Сату | 800 000 (есептің 1 жолы) | 18 000 (баланстың 1 Г жолы) | 818 000 | |
| Басқ а да сату | 40 000 | 40 000 (валют. ә рекет) | ||
| Сатылғ ан тауарлардың ө зіндік қ ұ ны | 560 000 | 4000 (баланс 3 Г жолы) | 12 000 (баланс 4 Г жолы) | 552 000 |
| Операциялық шығ ындар | 150 000 | 10 000 (баланс 2 Г жолы) | 160 000 | |
| Амортизация НҚ | 30 000 | 30 000 | ||
| Сыйақ ылар шығ ыны | 16 000 | 8000 (баланс 5 Г жолы) | ||
| Салық шығ ындары | 14 000 | 4000 (баланс 6 Г жолы) | 18 000 | |
| Операциялық қ ызмет бойынша ақ ша ағ ымы | 80 000 | |||
| Таза пайда | 70 000 (есептің 8 жолы) |
|
|
|
| Ақ ша қ аражаттарының қ озғ алысы Операциялық қ ызметтердегі ақ ша ағ ымы: Тү скен ақ ша Тө ленген ақ ша: Жеткізушілерге операциялық шығ ындарғ а Сыйақ ылар бойынша Корпорациялық табыс салығ ы бойынша Жиынтығ ы Операциялық қ ызметтің ақ ша қ аражаттары |
ХҚ ЕС 8 (ІАS 8) «Есеп саясаты, бағ алау есептеріндегі ө згерістер жә не қ ателіктер»
Ұ йым бекітуге жіберген бірінші жасалғ ан қ аржылық есептерінде жіберген ө рескел қ ателіктерін тапқ ан кезде, ретроспективалы тү рде ө згертуге міндетті, ол ү шін:
a) Есеп берілген кезең дегі қ ателік жіберілген дү дамал сомаларды салыстырмалы тү рде қ айта есептейді, немесе
b) Қ ателік орын алғ анғ а дейінгі кезең бойынша – келіп тү скен активтердің, міндеттемелердің жә не меншікті капиталдың бастапқ ы есепті кезең басталғ анғ а дейінгі есептерін қ айтадан жү ргізеді.
Мысал. 2008 жылы ұ йым 2007 жылы сатқ ан ө німдерінің қ ұ нын қ ателесіп қ ұ ндылық тарғ а жатқ ызғ ан, есепті кезең (31, 12, 07г. ) сомасы 1500 мың тең ге, ал ол сома сатылғ ан ө німдердің ө зіндік қ ұ ны есебінде кө рсетілуге тиісті болатын. 2008 жылы сатудан тү скен табыс 50000 мың тең ге, сатылғ ан тауарлардың ө зіндік қ ұ ны – 36500 мың тең ге, оның ішінде 2008 жылдың басында қ ұ ндылық тар деп қ ате есептелген 1500 мың тең геде бар. 2007 жылдың басында бө лінбеген табыс сомасы 6000 мың тең ге, жыл аяғ ында – 9500 мың тең ге. 2007 жылдың пай да жә не залал есебіне кө рсеткіштері:
| Тауарларды сатудан тү скен табыс | ||
| Сатылғ ан тауарлардың ө зіндік қ ұ ны | 25000 (1500 қ ателесіп тауарлар қ осылмағ ан) | |
| Салық есептелгенге дейінгі ә деттегі қ ызметтен тү скен табыс | ||
| Корпорациялық табыс салығ ы | ||
| Таза табыс |
|
|
|
ХҚ ЕС пайдалану жағ дайы
A. Пайда мен залал есебі жә не 2008 жылғ ы бө лінбеген табыс туралы есеп (жыл аяқ талады деп саналады).
Пайда мен залал есебі
|
2008 жыл | 2007 жыл (қ айта есептеу) | |||
| Тауарларды сатудан тү скен табыс | ||||
| Сатылғ ан тауарлардың ө зіндік қ ұ ны | ||||
| Салық есептелгенге дейінгі ә деттегі қ ызметтен тү скен табыс | ||||
| Корпорациялық табыс салығ ы | ||||
| Жиынтық пайда (залал) | ||||
Бө лінбеген табыс есебі
| 2008 жыл | 2007 жыл | |
| Есепте кө рсетілген, кезең басталардағ ы бө лінбеген табыстың қ айта есептелген қ алдығ ы | ||
| Ө рескел қ атені тү зету (сомада корпор. Табыс салығ ы ескерілмеген 450 =1500 – 1050)* | 1500 – 450 = 1050 | - |
| Кезең басталардағ ы бө лінбеген табыстың қ айта есептелген қ алдығ ы | 8450 (9500 – 1050) | |
| Таза табыс | ||
| Кезең соң ындағ ы бө лінбеген табыс | 18950 (8450 + 10500) | 8450 (6000 + 2450) |
*Есеп бойынша ескерту: 2007 жылы сатылғ ан тауарлардың 1500 мың тең ге сомасы қ ателесіп 31. 12. 07ж. қ ұ ндылық тар сомасына жатқ ызылғ ан. Осы қ ателікті тү зету ү шін 2007 жылдың есебі қ айта есептелген.
Кө рсетілген мысалда, салық салу базасы ретінде шартты тү рде қ аржылық нә тиже алынғ ан. Салық базасын жә не соғ ан сә йкес корпорациялық салық сомасын есептеу, салық есептеу тә ртібіне сә йкес жү ргізілетіні белгілі. Егер «корпорациялық табыс салығ ы» деп аталатын жолғ а, корпорациялық табыс салығ ының Декларациясы бойынша есептелген сома кө рсетілсе жеткілікті, ал қ атені тү зету принципі ө згеріссіз қ алады.
B. 2007 жылдың кө рсеткіштері қ айтадан есептелмейді, тү зету 2008 жыл бойынша жасалады. Қ айта есептеуге байланысты қ осымша ақ параттар ұ сынылады (пайда мен залал жә не бө лінбеген табыстың есебі).
|
|
|
Пайда мен залал есебі
|
| 2008 жыл | 2007 жыл | Қ айта есептеуге орай ақ парат | |
| 2008 ж. 2007ж. | ||||
| Тауарларды сатудан тү скен табыс | ||||
| Сатылғ ан тауарлардың ө зіндік қ ұ ны | -36500 | -25000 | -35000 | -26500 |
| Салық есептелгенге дейінгі ә деттегі қ ызметтен тү скен табыс | ||||
| Корпорациялық табыс салығ ы | -4050 (450 – 4500) | -1500 | -4500 | -1050 |
| Жиынтық пайда (залал) | ||||
Бө лінбеген табыс туралы есеп
|
| 2008 ж. | 2007 ж. | Қ айта есептеу туралы ақ парат | |
| 2008 ж. | 2007 ж. | |||
| Есепте кө рсетілген, кезең басталардағ ы бө лінбеген табыстың қ айта есептелген қ алдығ ы | ||||
| Ө рескел қ атені тү зету (сомада корпор, табыс салығ ы ескерілмеген 450 = 1500 – 1050)* | - | - | -1050 | - |
| Кезең басталардағ ы бө лінбеген табыстың қ айта есептелген қ алдығ ы | ||||
| Таза табыс | ||||
| Кезең соң ындағ ы бө лінбеген табыс | 18950 (10500 + 8450) | 8450 (6000 + 2450) | ||
*Ескерту: 31. 12. 07ж. қ ұ ндылық тар есебіне қ ателесіп жатқ ызылғ ан 1500 мың тең ге 2008 жылы, сатылғ ан тауарлардың ө зіндік қ ұ нына қ осылады. 2008 жә не 2007 ж. ж. қ айта есептеу туралы ақ парат, 2007 жылы жасалғ ан тү зету есебінде ұ сынылады.
Екі тү рлі есептелген (тә сіл) есептеулер 2008 жылдың аяғ ындағ ы бө лінбеген табыс жайлы кө рсеткіш бойынша бір тү рлі нә тиже береді. (18950 мың тең ге).
ХҚ ЕС 10 (ІАS 10) «Есепті кезең нен кейінгі оқ иғ а»
Есепті кезең нен кейін жасалғ ан тү зету оқ иғ алары – олар есепті кезең ге дейін орын алып, содан кейін қ аржылық есеп бойынша тү зетуді қ ажет ететін оқ иғ алар. Есепті кезең нен кейін тү зетуді қ ажет етпейтін оқ иғ алар – есепті кезең нен кейін туындап, қ аржылық есеп бойынша тү зетуді қ ажет етпейтін оқ иғ алар.
|
|
|
Есепті кезең нен кейін оқ иғ аларды тү зету мысалы. Есепті жылдың 31 желтоқ санында А ұ йымының дебиторлық қ арызының сомасы 1 000 мың тең ге болғ ан. Келесі жылдың 25 қ аң тарында, дебиторлық қ арызы бар В мекемесі банкрот болып табылғ ан. Ал баланстағ ы активтерінің сомасы кредиторлық қ арыздарын жабуғ а жеткіліксіз. А ұ йымның есепті кезең дегі залалының сомасы 1 000 мың тең ге болып танылады.
Есепті кезең нен кейін тү зетуді қ ажет етпейтін оқ иғ алардың мысалы. Есепті жылдың 31 желтоқ санында А ұ йымының қ арамағ ында басқ а компаниялардың 5000мың тең гелік акциялары болғ ан. Келесі жылдың 10 ақ панында акциялар қ ұ нының нарық тық бағ асы 30 пайызғ а арзандағ аны жайлы ақ парат келіп тү сті. Қ аржылық есепке тү зетулер енгізілмейді, ол ақ парат есеппен қ оса берілетін тү сіндірме жазбада кө рсетіледі.
|
|
|
