Tesbih Зekmek Bidat Deрildir Diyenlerin Gцrьюь

Aюaрэda gцreceрiniz gibi bizim elimizde tesbih ile ilgili Nebо sallallahu aleyhi ve sellem efendimiz, taюlarla tesbоh etmeyi gцrmesine raрmen ya­saklamayэp onlarla da tesbоh edilebileceрine dвir bir takrоrо Sьnnet bulun­makta. Ayrэca sahabelerin tatbiki bulunmakta ve bid’at olmadэрэna dair naslar mevcuttur. Tesbihle zikre karюэ зэkanlarэn elinde ise Abdullah b. Mes’ыd’a вid olan, sэhhat derecesi sцz kaldэran, sahih olsa bile “nasэl anlaюэlmasэ gerek­tiрi” tartэюэlabilecek olan, hattв zвhiri baюka Sahвbe kavilleri, fiilleri ve takrоrleriyle, hattв merfы’ rivвyetlerle зeliюmekte olan mevkыf bir rivвyeti delil alarak tesbih зekmeye bidat demiюlerdir.

Yani iюlerine geldiрi zaman zayэf hadisi kabul etmezken burada tutu­nacak­larэ baюka bir delil olmadэрэndan zayэf hadise yapэюэp onu цne sьrь­yorlar. Biz zayэf hadisle amel edilir diyoruz sorun onlarэn bu зeliюkili du­rumu.

Юimdi tesbihle zikre karюэ зэkanlarэn savunmasэ olan Abdullah b. Mes’ыd’a вit olan o sцzьn aзэklamasэna bakalэm.

Эmвm Dвrimо, Sьnen ’inden yaptэрэ bir rivвyette “Omer b. Yahya dede­sinden nakletmiюtir:

Sabah namazэndan цnce Abdullah b. Mes’ud radэyallahu anhnэn kapэ­sэnda oturuyorduk. Evinden зэkэnca beraberce mescide doрru yьrьyecektik. Ebы Musa el-Eю’ari radэyallahu anh yanэmэza geldi: “Abdullah daha dэ­юarэ зэkmadэ mэ?” diye bize sordu. “Hayэr” dedik.

O da bizimle birlikte beklemeye baюladэ. Derken Abdullah b. Mes’ud radэyallahu anh evinden зэktэ. Hepimiz kalkэp etrafэnэ sardэk. Ebы Musa O’na dedi ki: “Ey Abdullah, az цnce mescitte garibime gi­den bir olay gцrdьm. Hayэrda baюka bir юey gцrmedim.

Buharо, Ahmet b. Hanbel ve Yahya’nэn zayэf gцrdьkleri (Tebarani “ el-Mu’cemь’l-Kebir ”deki rivayetine gцre farklэ olarak beni korkutan bir iю diye sцylьyor.

Fakat sonra Ebы Musa юцyle diyor orda: Юьphesiz o, yemin olsun ki kesinlikle hayэrlэ bir iюtir.

Ebы Musa radэyallahu anh bunu sцyledikten sonra yemin etmesi orda yapэlanlarэ hayэrlэ iyi bir iю gцrdьрьne kesinlik kazanэyor.

Abdullah “Neydi o iю” diye sordu. Ebы Musa radэyallahu anh: “Bekler­sen sen de gцrьrsьn” dedi. Sonra юцyle anlattэ.

“Mescitte halka halinde oturmuю topluluklar gцrdьm. Her halkanэn ba­юэnda bir adam elinde зakэl taюlarэ olduрu halde komut veriyordu.“Yьz defa tekbir”. Topluluk bu komutu aldэktan sonra yьz defa tekbir getiriyordu. Sonra aynэ adam: “Yьz defa la ilahe illallah deyin” diyordu. Topluluk gereрini yerine getiriyordu. Sonra yine aynэ adam “Yьz defa Sьbhanallah deyin” diye komut veriyordu. Ve topluluk yine emre uyuyor ve yьz defa Sьbhanallah diyordu.

Abdullah b. Mes’ud radэyallahu anh “Sen onlara hiз bir юey sцylemedin mi?” diye sordu. Ebы Musa radэyallahu anh “hayэr, hiз bir юey sцylemedim ve senin gцrьюьnь almak istedim” dedi. Abdullah b. Mes’ud radэyallahu anh: “Sen onlara: Siz o зakэl taюlarэ ile gьnahlarэnэzэ sayэn, ben de size bu iюin hayrэnэzэ eksiltmeyeceрine garanti vereyim, diyemedin mi?” dedi.

Sonra Abdullah b. Mes’ud radэyallahu anh mescide yьrьdь. Biz de bir­likte gittik. Mescide gelince bu halkalardan birine rastladэ. Tepelerine di­kildi. “Nedir, sizin юu yaptэрэnэz iю?” dedi. Onlar ise: “Ey Abdullah, bunlar зakэl taюlarэdэr. Biz bunlarla tekbir, tehlil ve tesbihlerimizi sayэyoruz.” de­diler.

Abdullah b. Mes’ud radэyallahu anh: “Siz o taюlarla gьnahlarэnэzэ sa­yэn, ben de size hayrэnэzэn eksilmeyeceрine dair garanti vereyim. Ey Muhammed’in ьmmeti, helakiniz ne kadar da hэzla yaklaюэyor.

Hem de sizin aranэza bu kadar sahabe varken, Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellemin kefeni henьz nemlenmemiюken, yemek tabaрэ henьz kэrэlmamэюken. Beni kudretiyle saran Allah (Celle Celвluhы) adэna sцyleyin ki, “Siz Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem ьmmetinden daha mэ fazla hidayette olan bir ьmmetsiniz? Yoksa, siz dalalet (sapэklэk) kapэsэnэ aзanlar mэsэnэz?

Onlar: “Ey Abdullah, Allah (Celle Celвluhы)’a yemin ederiz ki, bizim hayэr iюlemekten baюka hiз bir niyetimiz yoktur” dediler. Abdullah: “Nice hayэr uman insanlar vardэr ki asla umduklarэ hayrэ bulamamэюlardэr.

Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem “Kuran okuyan fakat okuduklarэ kalplerine iюlemeyen” bir topluluk tarif etmiюti; Yemin ederim ki sanki o tarife uyanlarэn зoрunluрu sizin aranэzda dedi. Sonra onlardan yьz зevirip oradan ayrэldэ. Amr. b. Seleme diyor ki: “Nehravan olayэnda bu adamlarэn зoрunluрunu Haricilerle beraber bize saldэrэrken gцrdьk”[1286]

HADЭSЭN ANALЭZЭ:

Hadis zayiftir (Эbni el cezvu,El zuafa ve el matrukin cilt 2,sayfa 233,no 2601)

Hadis zayifti (Эbni Adi,el kamil fi el zuafa,cilt 5,sayfa 122,no:1287)

Hadis zayiftir (Ibni Hacer,Lisan el Mzan,cilt 4,sayfa 378,no 1128)

El heytemi Mecmua el zevaid kitabinin Bab el Umma ala al sadaka adli bцlь­mьnde hadisi zayif saymiюtir

Ravi Amr hakkinda onu gцren Эbni Main dedi ki:"Onun rivayetleri deyersizdir" (el zuafa vel matrukin,sayfa 212 no 3229)

Эbni Karraю dedi ki:"O kabul gцrmeyen birisidir"(el mugni)

Эmam Zehebi dedi ki:"O,en zayiflar arasinda yer alan itibar gцrmeyen birisi­dir" (Mizan el itidal,cilt 3,sayfa 293)

CEVAP:

Birincisi zayэf hadislerle amel etmeyi kabul etmezlerken burada ol­duрu gibi zayэf hadise yapэюmalarэ onlar iзin bir зeliюki.

Ebы Musa O’na dedi ki: “Ey Abdullah, az цnce mescitte garibime gi­den bir olay gцrdьm. Hayэrdan baюka bir юey gцrmedim.

Buharо, Ahmed b. Hanbel ve Yahya’nэn zayэf gцrdьkleri (Tebaranо “ el-Mu’cemь’l-Kebir ”deki rivayetine gцre farklэ olarak, Ebы Musa radэyallahu anh beni korkutan bir iю diye sцylьyor. Fakat sonra Ebы Musa radэyallahu anh’эn юцyle diyor orda;

Юьphesiz ki, o elbette yemin olsun ki kesinlikle hayэrlэ bir iюtir.

Ebы Musa radэyallahu anh bunu sцyledikten sonra yemin etmesi orda yapэlanlarэ hayэrlэ iyi bir iю gцrdьрьne kesinlik kazandэrэyor.

Ebы Musa radэyallahu anh bu sцzь ortada iken selefilik iddiasэnda bu­lunanlarэn Ebы Musa radэyallahu anh gцrьюь hakkэnda zan ve yorumlarэnэn hiз цnemi yoktur.

Burada gцrьleceрi gibi Ebы Musa el-Eю’arо radэyallahu anh ile Abdullah b. Mes’ud radэyallahu anhэn gцrью ayrэlэрэ vardэr.

Bir sahabe bu iюi hayэrlэ baюka sahabe bidat olarak gцrьyor.

Sahabilerden bazэlarэ, Kur’вn’эn toplanэp Mushaflaюtэrэlmasэnэ Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem tarafэndan yapэlmadэрэnэ sцyleyerek bid’at diyorlardэ. Hazreti Цmer radэyallahu anh ise bid’at olarak gцrmedi.

Kimi вlimlerden sahabi kavlini hьccet gцrmediрi rivвyet edilse de Эs­lвm вlimlerinin cumhuru onu delil gцrьp, baрlayэcэ kabul ederler.

Hanefоler de onlardandэr. Hatta bazэ rivвyetlerde, bunu, Эslвm вlimle­rinin sadece cumhuru deрil, hepsi kabul eder. Yalnэz bir sahabi kavline ters, baюka bir sahabi kavli varsa tercihe gidilir, birisi alэnэr.[1287]

Sufiyye de burada aюaрэda gцstereceрimiz sahвbeden birзoklarэnэn fi­i­lini ve Nebо sallallahu aleyhi ve sellem efendimiz, taюlarla tesbоh etmeyi gцrmesine raрmen yasaklamadэрэna gцre, bir takrоrо sьnnet bulunmaktadэr.

Эюte Sufiyye de Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem efendimizin bu takrirlerini esas alarak ve baюka birзok sahabenin yaptэklarэnэ da delil ala­rak Abdullah b. Mes’ud radэyallahu anh’эn deрil de, Ebы Musa el-Eю’arо radэyallahu anhэn kanвatini seзmiюlerdir.

Эbni Вbidin diyor ki:

Resulullah efendimiz, bir kadэnэn tesbihleri, зekirdeklerle saydэрэnэ gцrmью; fakat yasaklamamэюtэr. Bu da, tesbihleri, taюla, зekirdekle ve tesbihle зekmenin caiz olduрunu gцstermektedir.

Delili de юudur: Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, Эbni Hibban ve Hвkim’in; Said bin Ebi Vakkas’tan [radэyallьhь anh] rivayet ettikleri hadis-i юerifte, Resulullah bir kadэnэn зekirdeklerle veya зakэl taюlarэyla tesbih зektiрini gцrdьрь halde yasaklamadэрэnэ bildirmektedir. (Reddь’l-Muhtar)

Aюaрэdaki rivayetlerde de gцreceрiniz gibi birзok Sahabe taю dьрьm kullanarak zikir yapmэюlardэr. Abdullah b. Mes’ud radэyallahu anh bu konuda bidat demekle gцrь­юьnde yanlэz kalmэюtэr. Buna raрmen Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia edenlerin Эbn Mes’ud, radэyallahu anh bidat рцrьюьnde эsrar edip doрru gцrью budur der­lerse юцyle deriz:

Эmam Ahmed, Bezzar, Taberanо ve Эbn Merduveyh, sahih bir yolla Эbn Mes’ud’dan юцyle rivayet ediyor: “Эbn Mes’ud, Mushaf’tan Felak ile Nas surelerini kazэmэю ve “Sakэn Kur’an’a Kur’an’dan olmayan юeyleri karэюtэr­mayэn” “Bunlarэn ikisi Allah’эn Kitabэ’ndan deрildir. Ancak Resыlullah’a emredilmiюtir ki onlarla Allah’a sэрэnsэn” demiюtir Эbn Mes’ud onlarэ na­mazlarэnda okumuyordu.

Bezzar “Bu hususta bir tek sahabi dahi Эbn Mes’ud’a katэlmamэюtэr. Resыl-i Ekrem bu iki sureyi de namazda okumuюtur.

Biz bunu niзin yazdэk? Bu hususta sahabenin Эbn Mes’ud’un bu gцrь­юьnь benimsemediрine цrnek olsun, diye yazdэk.

Baюka bir цrnek:

Hazreti Цmer radэyallahu anh ile Hazreti Ammar radэyallahu anh bir konuda gцrью ayrэlэрэ Buhari ve Mьslim, Abdurrahman b. Ebza radэyallahu anh’dan юu юekilde rivayet etmiюlerdir:

Bir adam Hazreti Цmer radэyallahu anh’in yanэna gelip:

— “Ben cьnьp oldum ve su bulamadэm!” dedi. Hazreti Цmer radэyallahu anh:

— “Namaz kэlma” dedi. Bunun ьzerine Ammar radэyallahu anh юцyle sцyledi:

— “Ey mь’minlerin emiri! Hatэrlamэyor musun, ben ve sen bir seriy­yede bulunuyorduk. Bu sэrada cьnьp olmuю ve su bulamamэюtэk. Sen namaz kэlmamэюtэn; ben ise topraрэ ьzerime sьrmью ve namaz kэlmэюtэm. Resыlul­lah aleyhissalвtь vesselвm da:

— “Ellerini yere vurup sonra ьflemen, sonra da yьzьnь ve ellerini (kollarэnэ) meshetmen yeterli olurdu” diye buyurmuюtu. Bunun ьzerine Hazreti Цmer radэyallahu anh: “Allah’dan kork ey Ammar!” dedi. Ammar radэyallahu anh da: “Эstersen bunu konuюmam (rivayet etmem)” dedi. Hazreti Цmer radэyallahu anh dedi ki: “Seni yцneldiрin yцne зeviririz!”

Юakik b. Seleme Esedо’den юцyle sцylediрi rivayet edilmiюtir:

“Abdullah b. Mes’ud radэyallahu anh ve Ebы Musa el-Eю’arо radэyallahu anh ile birlikte oturuyordum. Bu sэrada Ebы Musa el-Eю’arо radэyallahu anh юцyle sцyledi:

— “Ne dersin, ey Ebы Abdurrahman, bir adam cьnьp olsa ve bir ay boyunca su bulamasa, namazlar konusunda ne yapacak?” Abdullah b. Mes’ud radэyallahu anh da юцyle sцyledi:

— “Bir ay su bulamazsa da teyemmьm etmez.” Bunun ьzerine Ebы Musa el-Eю’arо radэyallahu anh юцyle sцyledi: Ammar radэyallahu anh’эn Hazreti Цmer radэyallahu anh’e sцylediрi sцzь duymadэn mэ?

Abdullah b. Mes’ud radэyallahu anh юцyle sцyledi: “Hazreti Цmer radэyallahu anh’оn Ammar radэyallahu anh’эn sцzьyle ikna olmadэрэnэ gцrmedin mi?”

Bunun ьzerine Ebы Musa el-Eю’arо radэyallahu anh dedi ki: Peki, юu вyet-i kerime hakkэnda ne diyeceрiz:

Ey iman edenler! Siz sarhoю iken ne sцylediрinizi bilinceye kadar- cьnьp iken de yolcu olan mьstesna gusьl edinceye kadar namaza yak­laюmayэn. Eрer hasta olur veya bir yolculuk ьzerinde bulunursanэz, ya­hut sizden biriniz ayak yolundan gelirse, yahut kadэnlara dokunup da (bu durumlarda) su bulamamэюsanэz o zaman temiz bir toprakla teyem­mьm edin! ^[1288]

Burada gцrьleceрi gibi Ebы Musa el-Eю’arо radэyallahu anh ile Abdullah b. Mes’ud radэyallahu anh gцrью ayrэlэрэ vardэr. Ebы Hanife bu konuda Ebы Musa el-Eю’arо radэyallahu anh gцrьюьnь alэrken Ebы Yusuf ile Эmam Muhammed Abdullah b. Mes’ud radэyallahu anh gцrьюьnь almэю.

Yine Sahabilerden bazэlarэ, Kur’вn’эn toplanэp Mushaf haline getiril­mesinin Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem tarafэndan yapэlmadэрэnэ sцyleyerek bid’at diyorlardэ. Hazreti Цmer radэyallahu anh ise bid’at olarak gцrmedi. Kimi вlimlerden sahabi kavlini hьccet gцrmediрi rivвyet edilse de Эs­lвm вlimlerinin cumhuru onu delil gцrьp, baрlayэcэ kabul ederler.

Hanefоler de onlardandэr. Hatta bazэ rivвyetlerde, bunu, Эslвm вlimle­rinin sadece cumhuru deрil, hepsi kabul eder. Yalnэz bir sahabi kavline ters, baюka bir sahabi kavli varsa tercihe gidilir, birisi alэnэr.[1289]

Sufiyye de burada yukarэda gцsterdiрimiz sahвbeden birзoklarэnэn fii­lini ve Nebо sallallahu aleyhi ve sellem efendimiz, taюlarla tesbоh etmeyi gцrmesine raрmen yasaklamadэрэna gцre, bir takrоrо sьnnet bulunmaktadэr. Эюte Sufiyye de Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem efendimizin bu takrirlerini esas alarak ve baюka birзok sahabenin yaptэklarэnэ da delil ala­rak Abdullah b. Mes’ud radэyallahu anh’эn deрil de, Ebы Musa el-Eю’arо radэyallahu anhэn kanвatini seзmiюlerdir.

Tesbihe Karюэ Зэkanlar Юцyle Diyebilir

Hadiste ifade olunduрu ьzere, sцzde zikir meclisine katэlmэю bu kim­selerin, daha sonralarэ, Mьslьmanlэklarэ юekilden цteye geзmeyen ve taas­subun en koyu юeklini simgeleyen sцzde dindar Haricilerin Hazreti Alо radэyallahu anh’a karюэ savaюэnda, onlara katэldэklarэnэ gцrmekteyiz. Demek ki, юeklо Mьslьmanlэk, gerзek anlamda Эslвm deрildir.

CEVAP:

Ebы Musa el-Eю’arо radэyallahu anh sahabinin ileri gelenlerindendir. Onun bu iюi hayэrlэ gцrmesi, O meclisde bulunan sahabe ve tabоinin taюlarla ve komutla yapэlan zikri benimseyip gьzel gцrmeleri bizim iзin yeterlidir.

Resыlullah bir yerde taюlarla zikredeni gцrьp yasaklamadэ. Baюka bir yerde topluca zikredenleri gцrdьрьnde yasaklayэcэ bir sцz sцylememiю ve o halkaya oturup hamd etmiюken sahabelerden biri bu iюi bid’at olarak anla­masэn mэ? Yoksa bid’at gцrmeyen sahabe ve yasaklamayan Resыlullah’эn gцrьюьnь mь kabul edeceрiz?

O halkada zikredenlerin hepsini deрil bir kэsmэnэ hariciler saffэnda gцrmek. O sahabelerin yaptэрэnэn kцtь olduрuna dair delil olmaz.

Haricilerin saffэnda olmayan, toplu zikir eden o halakadaki diрer sa­habe ve tabоinin yaptэklarэ delil Deрilmi.

Ayrэca Hazreti Alо’ye karюэ Hazreti Ayюe,radэyallahu anha ve birзok sahabe gцrью farklэklarэ ve fitne yьzьnden Hazreti Alо’yle savaюmэюlardэr. Юimdi biz bu sahabelerin Hazreti Alо’ye karюэ savaюtэklarэ iзin her yaptэрэna yanlэю diyebilir miyiz? Hazreti Ali’ye karюэ olmalarэnэ delil getirebilir miyiz?

Tesbih Зekmek Bid‘at Mi?

Bid’at konusu, geride Rabэta Bid‘at Mi, Bid‘at Ne Demektir? baюlэkla­rэnda geniю bir юekilde aзэklandэ. Burada konunun, konu iзinde anlaюэlmasэ iзin kэsaca цzetleyeyim:

Bid’atin Юer’i Anlamэ

Hakkэnda юer’i bir delil olmaksэzэn yapэlan uygulamalardэr. Эslвm юeri­atэnda aslэ olmayan bir юeyi icad etmek demektir. Yani Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem dцneminde mevcut olma­yan ve dini kaynaklarda delili bulunmayan akоde, ibвdet, dini bir yasaklama gibi alanlar iзin olan kullanэmdэr.

Юer’i anlamdaki bid’atler; Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in “Sonradan ortaya зэkan юeyler bid’attir ve bьtьn bid’atler sapэklэktэr” ifa­desi bu anlamdadэr.

Юer’о эstэlahta ise; bьtьn bid’atler dalвlettir. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’den sonra hiз kimsenin dine, akide ve ibвdet konusunda bir юey sokmaya, dini bir юiar ihdвs etmeye veya ondan bir юey eksiltmeye, dini bir uygulamanin niteliрini deрiюtirmeye (cehri kэrвat olmayan namaz­larda cehri kэrвat ihdвs etmek gibi), mutlak bir hьkmь zaman ve mekan aзэsэndan olsun, bireysel ve toplumsal aзэdan olsun, Юeri bir delil gelmedik­зe kayэtlandэrmaya yetkisi yoktur.

Bid’atin Lugat Anlamэ

Dinde aslэ olan Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem dцneminde aslэ benzeri mevcut olan ve dini kaynaklarda delili bulunan birюeyi icad etmek demektir.

Lьgat anlamэnda kullanэlan dinde aslэ olan bir юeyi icat etmek ve Sьn­nete muhalif olmayan mutabэk olan юeylerde kullanэlan bid’at kavramэ, юer-i yцnьyle kastedilen sapэklэk anlamэndaki bid’atler deрildir. юer’i anlamdaki bid’atle karэюtэrэlmamalэdэr.

Gьnьmьzdeki yapэldэрэ юekliyle bire bir Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem dцneminde olmayan fakat benzeri aslэ olup hakkэnda юer’i bir delile dayalэ olarak yapэlan uygulamalardэr. Hadislerin yazэya geзirilmesi, teravih namazэ vb... Bunlarэn lugat an­lamэnda bid’at olarak adlandэrэlmasэ cвizdir, zira bunlarэn sьnnette aslэ ve uygulamasэ vardэr.

Mesala minare Resыlullah zamanэnda yoktu. Ama ezan yьksek bir yere зэkэlarak okunuyodu. Yani aslэ vardэ Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem zamanэndan sonra icat edilmesi yцnьyle minare bid‘at olmakla birlikte Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem zamanэnda yьksekte okunmasэ gibi bir aslэ, benzeri olmasэ, Kuran ve Sьnnet’e aykэrэ bir yцnь olmamasэ yцnьyle юer‘о anlamda bid‘at deрil, lugat anlamэnda ise bid‘attir. Yani Bid‘at-э hasenedir.

Dikkat edin; iki юekliyle de bid’at diye anэlэyor. Ama biri caiz, diрeri deрil. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem, bid’at hakkэnda “Bьtьn bid’atler dalвlettir” buyurmuюtur.

Эmвm Rabbвnо de: Bid’atin hepsi kцtьdьr, gьzeli olmaz, demektedir. Bunun izahэ bid’atin, hasenesi veya gьzeli olmaz. Hepsi seyyiedir, yani kцtьdьr, diyenler юer’i эstэlahэ kastediyorlar; lьgat ma’nasэndaki bid’ati kastetmiyorlar.

Bid’atin gьzeli de vardэr diyenler юer’i эstэlahэ kastetmeyip lьgat ma­nasэnэ murad ediyorlar. Yani her iki gruba gцre bid’atэ hasene lugat manada bid’at deрildir.

“Bid’at-э hasene” mefhumunu kullanan sahabe bunu юer’i anlamda deрil, lьgavi anlamda kullanmэюlardэr. Вlimlerin kastэ aslэ dinde olan ve insanlarэn sonradan keюfettikleri amellerdir. Dolayэsэyla burada kullanэlan “bid’at-э hasene” lafzэ юerri istilahta deрil, lugavidir.

Bid’at kavramэ bazen юer’i bir konu hakkэnda kullanэlэr. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in; “sonradan ortaya зэkarэlan her юey bid’attэr ve her bid’at de sapэklэktэr” ifadesi bunun цrneрidir.

Hazreti Цmer radэyallahu anh’эn, insanlarэ teravih iзin topladэрэ ve onlarэn da buna devam etmesi ьzerine sцylediрi “bu ne gьzel bid’attir” sцzь lugat anlamэnda dэr юer’о deрildir. Цmer radэyallahu anh’in kasdэ, bu uygulamanэn 20 rekat юekilde daha цnce mevcut olmadэрэ, ancak dinde aslэnэn bulunduрunu Resыlullah’эn kэldэ­рэnэ ifade etmekti.”

Tesbih taюlarэ ile zikir yapmak, aslэ Resыlullah ve sahabede mevcut olmasэ, Kuran’a ters bir yцnь olmamasэdan dolayэ, sapэklэk ifade eden, Эs­lвm юeriatэnda aslэ olmayan birюeyi icad etmek anlamэnda olan юer’i olarak bir bid’at deрildir. Tesbih taюlarэ ile zikir yapmak, aslэ Resыlullah ve saha­bede mevcut olmasэ, Kuran’a ters bir yцnь olmamasэdan dolayэ “bid’at-э hasene” olan lugat anlamэnda bir bid’attir.

Юimdi Resыlullah ve sahabede olan юekline bakalэm;

1. Hadis:

Эbn Ebо Юeybe, Ebы Dвvыd, Tirmizо, Nesво ve Hвkim, (Abdullah) b. Amr radэyallahu anhumв’dan rivвyet etmiю ve Hвkim ‘sahih’ olduрunu sцylemiю­tir: “Nebi sallallahu aleyhi ve sellem’in tesbоhleri eliyle saydэрэnэ gцr­dьm.”[1290]

2. Hadis:

Эbn Ebо Юeybe, Ebы Dвvыd, Tirmizо ve Hвkim, Yьseyre radэyallahu anhвdan -ki hicret eden (Sahвbe) kadэnlar(эn)dan idi- юцyle dediрini rivвyet etti: “Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem юцyle buyurdu:

(Ey kadэnlar!) Tesbоh’e (sьbhвnellвh demeye), tehlоl’e (lв ilвhe illellвh demeye) ve takdоs’e (“sьbhвne’l-meliki’l-kuddыs” veya “sьbbыhun kuddыsьn Rabbu’l-melвiketi ve’r-rыh” demeye) sarэlэn, рвfil olmayэn, tevhоdi unutursunuz. (Onlarэ) parmak uзlarэnэzla sayэn. Зьnkь onlar, (bede­ninizden, kendileriyle ne yaptэрэnэz) sorulacak ve konuюmalarэ istenecek olan(uzuv)lardэr.”[1291]

3. Hadis:

Tirmizо, Hвkim ve Taberвnо, Safiyye radэyallahu anhв’dan юцyle dedi­рini rivвyet ettiler: “Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem yanэma girdi; цnьmde tesbоh etmekte olduрum dцrt bin hurma зekirdeрi vardэ. O, “nedir bunlar, ey Huyey’in kэzэ?” dedi.

Ben, “onlarla tesbоh ediyorum” dedim.

O, “senin baюэnda dikildiрimden beri bunlardan daha зok tesbоh et­tim” buyurdu. Ben, “(onu) bana (da) црret, ey Allah’эn Resыlь!” dedim.

O, (سبحان الله عدد ما خلق من شئ)/Allah’э, yarattэрэ юeyler adedince tesbоh ederim”, buyurdu.”[1292] Bu hadis de sahihdir.

Nebо sallallahu aleyhi ve sellem efendimiz, taюlarla tesbоh etmeyi gцrmesine raрmen yasaklamadэрэna gцre, onlarla da tesbоh edilebileceрine dвir bir takrоrо sьnnet bulunmaktadэr.

Rivвyetlerin birзoklarэnda da zikirlerin taюlarla veya hurma зekir­dek­leriyle sayэlmasэ vardэr.

4. Hadis:

Ebы Dвvыd, Tirmizо, Nesво, Эbn Mвce, Эbn Hibbвn ve Hвkim Sa’d b. Ebо Vakkвs radэyallahu anhu’dan rivвyet etmiюler ve bu rivвyetin Tirmizо hasen, Hвkim de sahih olduрunu sцylemiюlerdir:

“Sa’d ve Nebо sallallвhu aleyhi ve sellem bir kadэnэn yanэna girmiюler, kadэnэn цnьnde de hurma зekirdekleri veya kьзьk taюlar vardэ; tesbоh edi­yordu. Bunun ьzerine Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem, ‘bundan dahв kolay’ veya (rвvоnin tereddьdь) ‘daha efdal olanэ sana haber vereyim mi?’ buyurdu…”[1293]

5. Hadis:

Hilвl el-Haffвr’эn Cьz ’ьnde, Beрavо’nin Mu’cemu’s-Sahвbe ’sinde ve Эbn Asвkir’in Tвrоh ’inde, Mu’temir b. Sьleymвn yolundan Ubeyy b. Ka’b’dan, Onun, dedesi Bakэyye’den, Onun da Nebо sallallahu aleyhi ve sellem’in azвdlэ kцlesi Ebы Safiyye’den yaptэklarэ юцyle bir rivвyet vardэr:

“(Ebы Safiyye’nin) цnьne bir deri yaygэ konulur ve iзinde taюlar bulu­nan bir sepet getirilir, onunla gьnьn yarэsэna kadar tesbоh ederdi; sonra da kaldэrэlэrdэ. Birinciyi kэlэnca[1294](o sepet tekrвr) getirilir, onunla akюama ka­dar tesbоh ederdi.”[1295]

6. Hadis:

Ahmed b. Hanbel de ez-Zьhd’de, Yыnus b. Ubeyd’den, anasэnэn юцyle dediрini rivвyet etti: “Ebы Safiyye’yi - ki O Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in ashвbэndandэ ve komюumuz idi kьзьk taюlarla tesbоh ederdi.”[1296]

7. Hadis:

Эbn Sa’d, Sa’d’эn kцlesi Hakоm Эbnь’d-Deylemо’den, Sa’d b. Ebо Vakkвs’эn, taюlarla tesbоh ettiрi”ni rivayet etmiюtir.[1297]

8. Hadis:

Эbn Ebо Юeybe el-Musannef ’de, Sa’d’эn kцlesinden, “Sa’d’эn taюlarla veya hurma зekirdekleriyle tesbоh ettiрini” rivвyet etti.[1298]

9. Hadis:

Эbn Sa’d et-Tabakat ’da юцyle dedi: Bize Ubeydullah b. Mыsв haber verdi (dedi). (Ubeydullвh) bize Эsrвоl haber verdi (dedi). (Эsrвоl) Cвbir’den (haber verdi): Bir kadэn O’na (Cвbir’e), Fвtэme binti Hьseyin b. Alо b. Ebо Tвlib’den rivвyet ederek юцyle dedi:

“O (Fвtэme), dьрьm atэlmэю bir ip ile tesbоh ederdi.”[1299]

10. Hadis:

Abdullвh b. Ahmed, ez-Zьhd Zevвid ’inde, Nuaym b. Muhriz[1300] Эbn Ebо Hьreyre’den, O (Nuaym), dedesi Ebы Hьreyre’den юцyle rivвyet etti:

“Ebы Hьreyre’nin iki bin dьрьmlь bir ipi vardэ; onunla tesbоh зekme­dikзe uyumazdэ.”[1301]

11. Hadis:

Ahmed b. Hanbel de ez-Zьhd’de (isnвdэyla) Kasim b. Abdirrahmвn’эn юцyle dediрini rivвyet etmiюtir: “Ebы’d-Derdв’nэn bir kese iзinde Acve hur­masэ зekirdeklerinden hurma зekirdekleri vardэ; sabah namazэnэ kэlэnca onlarэ birer birer зэkarэr, onlarla tesbоh ederdi.”[1302]

12. Hadis:

Эbn Sa’d, Ebы Hьreyre’den юцyle rivвyet etti: “(Ebы Hьreyre) yarэsэ beyaz yarэsэ kara (alaca) olan hurma зekirdeрiyle tesbоh ederdi.”[1303]

13. Hadis:

Deylemо, Mьsnedь’l-Firdevs ’de (isnвdэyla)[1304] merfы’ olarak юцyle rivвyet etti: “Tesbоh вleti (Allah (Celle Celвluhы)’yu) ne gьzel hatэrlatэcэ­dэr!”[1305]

14. Hadis:

Эbn Ebо Юeybe (el-Musannef ’de) Ebы Saоd el-Hudrо radэyallahu anh’dan rivвyet etti: “(Ebы Saоd el-Hudrо radэyallahu anh taюlarla tesbоh ederdi.”[1306]

15. Hadis:

(Эbn Ebо Юeybe yine) Ebы Nadra yoluyla, Tufвve (denilen bir yer)’den olan bir adamdan юцyle dediрini rivвyet etti: “Ebы Hьreyre radэyallahu anh’nun yanэnda konakladэm; O’nunla beraber, iзinde taюlarэn -veya hurma зekirdeklerinin- bulunduрu bir kese vardэ. Tьkenene kadar onlarla sьbhвnellвh derdi...”[1307]

16. Hadis:

(Эbn Ebо Юeybe yine) Zвzвn’dan юцyle dediрini rivвyet etti:

“Ьmmь Ya’fыr’dan tesbоhlerini aldэm. Alо’ye vardэрэmda, ‘Ьmmь Ya’fыr’a tesbоhlerini geri ver’ dedi.”[1308]

Sonra, Celвl el-Bьlkоnо asrэnda yaюayan mьteahhir bir yazara вid[1309] Tьhfetь’l-’Эbвd ’da[1310] tesbоh вleti hakkэnda gьzel bir bвb gцrdьm. Orada aynen юu ifвdeleri mьюahade ettim:

Вlimlerin bazэsэ юцyle dedi: Tesbоhlerin parmak uзlarэyla sayэlmasэ Эbn Amr hadisinden dolayэ tesbоh вletinden daha iyidir.

Ancak юцyle de denilmektedir: Tesbоh eden kimse yanэlmayacaрэna gьveniyorsa parmak uзlarэyla saymasэ daha iyi olur; deрilse, tesbоh вleti evlвdэr. Юьbhesiz ki, Ebы Hьreyre radэyallahu anhu gibi kendilerine iювret edilen (meюhыr olan), kendilerinden (ilim ve feyz) alэnan ve kendilerine i’timвd edilen efendiler (bьyьk zвtlar) tesbоh вleti edinmiюlerdir.

Ebы Hьreyre’nin iki bin dьрьm bulunan bir ipi vardэ, onunla on iki bin tesbоh зekmedikзe uyumazdэ. Bunu Эkrime юцylemiюtir.

17. Hadis:

Ebы Dвvыd’un es-Sьnen’inde, Ebы Nadra el-Gэfвrо’nin юцyle dediрine dвir bir rivвyet vardэr:

Ahmed b. Hanbel, ez-Zьhd’de Yunus b. Ubeyd’in anasэndan юцyle de­diрini rivвyet etti: “Ebы Safiyye’yi ki O Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in ashabэndandэ ve komюumuz idi kьзьk taюlarla tesbih ederken gцr­dьm.”

Bu rivвyet benzer bir lafэzla, Hilal el- Haffar’эn Cьz ’ьnde, Beрavi’nin el-Mu’cemu’s-Sahвbe ’sinde ve Эbn Asвkir’in Tвrih ’inde dahi mevcuttur.

Ahmed b. Hanbel de Zьhd’de, Ebы’d-Derdв’nэn hurma зekirdekleriyle tesbih ettiрini, rivвyet etmiюtir.[1311]

“Bana, Tufвve’den bir юeyh, юцyle sцyledi: Medоne’de Ebы Hьreyre’ye misвfir oldum. Ben, misвfir yьzьnden ondan daha зok ve daha kavi kol ve ayak sэvayan (hizmet etmeye giriюen) bir adam gцrmedim. (O adam юцyle) dedi: Bir gьn ben onun huzыrundayken, O, sedirinin ьstьndeydi. Berabe­rinde, iзinde taюlarэn yвhud hurma зekirdeklerinin bulunduрu bir kese, aюaрэ tarafэnda da kara bir cвriye vardэ. O, юu taюlarla tesbоh зekiyordu.

Nihвyet kesedekileri bitirince keseyi cвriyeye attэ. O da onlarэ topla­yэp tekrвr keseye koydu ve hemen Ebы Hьreyre’ye geri verdi…”[1312]

Denilmiюtir ki, ‘Ebы Hьreyre radэyallahu anhu mьcezza’[1313] hurma зekir­deрi ile tesbоh ederdi.’

Hafэz Abdulрanо, el-Kemвl’de, Ebы’d-Derdв Uveymir radэyallahu anh’nun (hвl) tercьmesinde, gьnde yьz bin tesbоh зektiрini anlatmэюtэr.

(Hafэz Abdulрanо, el-Kemвl ’de) Seleme b. Юebоb’den deюцyledediрini zikretmiюtir:

“Hвlid b. Ma’dвn Kur’вn okumasэndan ayrэ olarak kэrk bin tesbоh зe­kerdi; цldьрьnde, yэkanmak iзin teneюir ьzerine konulunca parmaрэnэ юцyle hareket ettirmeye baюladэ -yani tesbоh ile.”[1314]

Ma’lыm ve muhakkaktэr ki, yьz bin, hattв kэrk bin ve bundan daha azэ parmak uзlarэyla sayэlamaz. Bununla doрru olarak ortaya зэkmэю ve sвbit olmuюtur ki, Ebы’d-Derdв ve Hвlid b. Ma’dвn (bu sayэdaki tesbоhleri) bir вlet ile sayэyorlardэ.

Ebы Mьslim el-Havlвnо rahmetullahi aleyh’in bir tesbоhi vardэ. Bir gece tesbоh elindeyken kalktэ. (Rвvо юцyle) dedi:

Tesbоh dцndь ve koluna sarэldэ ve tesbоh зekmeye baюladэ. Bunun ьze­rine Ebы Mьslim dцndь; tesbоh de kolunda dцnьyor ve юцyle diyordu:

Seni tesbоh ederim, ey yerden bitenleri bitiren ve ey varlэрэ dвim olan! (Ebы Mьslim, hanэmэna), “Gel, ey Ьmmь Mьslim! Bak tuhaf olan юey­lerin en tuhaf olanэna…” dedi. (Rвvо), ‘Ьmmь Mьslim derhal geldi; tesbоh, dцnьyor ve tesbоh зeki­yordu; (Ьmmь Sьleym) oturunca da tesbоh de sustu’ dedi. Bu hвdiseyi, Ebы’l-Kasim Hibetьllвh Эbnь’l-Hasen et-Taberо, “ Kerвmвtь’l-Evliyв ” isimli kitвbэnda anlattэ. Rivвyetleri daha da зoрaltmak mьmkьn ise de, bizce bu luzumsuzdur. Bьtьn bunlar Sahвbe (Rэdvanullahi Teвlв aleyhim)’in tatbikatэdэr. Bu rivвyetler gцz цnьnde bulundurularak, Sыfiyyece topluca ve tek baюэna taюlarla zikretmenin bid’at olduрu tarafэ deрilde, hayэr olduрu tarafэ tercih edilmiюtir. Юu halde taюlarla zikir Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in takrirleri ve sahвbe (Rэdvanullahi Teвlв aleyhim)’in amelinden alэnma bir sьnnettir. Hasan Sabbah’dan, Hindulardan, Budistlerden alэnma deрildir. Biz davamэza dair delil getir­dik. Yapэcэ birleюtirici olmak lazэm.

Tesbihle zikre karюэ зэkanlar ellerinde tesbihe bidat diyen bir sahabi den baюka delilleri olmadэрэndan birзok sahabenin tesbih konusunda gelen юu yukarda getirdiрimiz rivayetlere zayэf diyerek haklэ зэkmaya зalэюэyorlar.

Selefilik iddiasэnda bulunanlarэn bu hadislere zayэf demelerine itibar edilmez. Зьnkь asrэn muhaddisi dedikleri Elbanо’nin tevessьl bцlьmьnde 5. hadin tahriзinde gцreceрiniz gibi Elbвnо’nin birзok hadis tahriзlerin de hata, yanlэю bilgi verme ve зeliюkili durumlarэ olmuю bunu Mahmud Said Memduh Naktu’s-Sahih Haюiyesi ’nde, birзok цrnekler ortaya koymuюtur. Ayrэca Hasan b. Alо es-Sekkaf, Tenвkuzвt-э Elbвnо isimli birkaз ciltlik ese­rinde, birзok misallerle de bu tezatlэklarэ aзэklamэюtэr. Bu sebeblerden do­layэ Elbani bir hadise zayэf veya uydurma dediрinde hemen kabul etmeyip temkinli yaklaюmak gerek. Зьnkь birзok зeliюkileri ve hatalarэ var.

CEZBE

 

Hanefо mьctehidlerinden Эmam Tahtavо Dьrrь’l-Muhtar Hasiyesi ’nde mekruhlar faslэnda diyor ki: Mescitte halka olup yьksek sesle zikretmekten (derviюleri) kimse menedemez. Zira mescitlerde zikrullahi men edenler Cenab-э Hak’kэn:

وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَسَاجِدَ اللَّهِ أَنْ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ وَسَعَى فِي خَرَابِهَا

“Kim Allah’in mescitlerinde Allah’in isminin zikredilmesinden mani olan ve onlarэn harap olmasэna зalэюan kimseden daha zalim kim olabi­lir.” [1315]

Amir b Abdullah b. Zьbeyir anlatэyor:

Bir gьn eve geз geldim. Babam:

— Neredeydin?’ diye sordu. Birkaз kiюiyi gцrdьm. Onlardan daha iyi Mьslьman gцrmedim. Oturmuю Allah’э zikrediyorlardэ. Эзlerinden kimisi titriyor ve o kadar cezbeye tutuluyordu ki, Allah kokusundan bayэlэyordu. Onlarэn bu halini gцrьnce yanlarэnda oturdum,’ dedim. Babam: Bir daha yanlarэna gitme, dedi ve onun bu sцzьnь yadэrgamэю oldu­рumu zannetmiю olacak ki, sцzlerine юцyle devam etti.

— Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem, Hazreti Ebы Bekir ve Hazreti Цmer’i Kur’an okurken gцrdьm. Hiз biri cezbeye tutulup bayэlmэyordu, senin gцrdьрьn bu adamlar Hazreti Ebы Bekir ile Ensar’dan daha mэ зok Allah’tan korkuyorlar?’

Amir diyor ki: “Babamэn doрru sцylediрini dьюьndьm ve bir daha da onlarэn yanэnda oturmadэm”[1316]

Sahabeden вyet okununca цlen, bayэlan, titreyenler olmuюtur. Bir sahabi o zamandaki her yerde olanэ her sahabenin baюэna geleni bilmeye bilir. Amir b. Abdullah b. Zьbeyir babasэ bunu doрru gцrmese, bile bu olay sahabede ve tabinde bцyle yapanlarэn olduрuna delildir.

إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا

“Mь’minler onlara denir ki; Allah anэldэрэ zaman, kalpleri titrer.” [1317]

“Bir keresinde Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in yanэna gitmiю­tim. Namaz kэlэyor ve aрlamaktan dolayэ gцрsьnden kaynayan kazan sesi gibi sesler geliyordu.” [1318]

Hazreti Цmer radэyallahu anh bir kiюinin evine uрradэ. Biri юu вyeti okuyordu:

إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ لَوَاقِعٌ مَا لَهُ مِنْ دَافِعٍ

“Rabbinin azabэ mutlaka gerзekleюecektir; ona engel olacak bir юey yoktur.” [1319]

Hazreti Цmer radэyallahu anh, bu вyetleri iюitince bayэlarak bineрin­den dьюtь. Kaldэrэp evine gцtьrdьler. Bu halin aзэsэndan dolayэ uzun bir sьre hasta kaldэ. O kadar ki, insanlar ziyaretine bile gelmiюti.

Rivayete gцre: Zuhare b. Ebо Evfa tabiоnin sikalarэndan idi. Эmamlэk yapar, Kur’an’э rikkatle okurdu. Bir gьn namaz kэldэrэrken:

فَإِذَا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ

“Sur’a ьfьrьldьрь zaman” [1320] ayet-i celilesini okuyunca цyle bir sayha etti ki, mihrapta iken, hemen dьюerek can verdi.

الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ

“Onlar ki, Allah anэldэрэ zaman kalbleri titrer.” [1321]

تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ ثُمَّ تَلِينُ جُلُودُهُمْ وَقُلُوبُهُمْ إلى ذِكْرِ اللهِ

Rablerinden korkanlarэn, ondan (bu kitaptan) derileri ьrperir. (On­daki mьjde ve tehdidi duyunca tьyleri diken diken olur, sonra Allah эn feyzi iзlerine dolar, huzura ererler), derileri ve kalbleri Allah’эn zikrine yumuюar.” [1322]

Elmalэlэ Tefsir’inde Cezbe

Allahu Teвlв юцyle buyuruyor: “Musa, tayin ettiрimiz vakitte bizimle buluюmaya gelip de Rabbi onunla konuюunca:

قَالَ رَبِّ أَرِنِي أَنْظُرْ إِلَيْكَ قَالَ لَنْ تَرَانِي وَلَكِنِ انْظُرْ إلى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَكَانَهُ فَسَوْفَ تَرَانِي فَلَمَّا تَجَلَّى رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَخَرَّ مُوسَى صَعِقًا فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ سُبْحَانَكَ تُبْتُ إِلَيْكَ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِينَ

“Rabbim bana kendini gцster, sana bakayэm! dedi. Rabbi buyurdu ki: Sen beni gцremezsin; fakat daрa bak, eрer o yerinde durursa sen de beni gцreceksin!” Rabbi daрa tecelli edince onu yerle bir ediverdi, Musa da baygэn dьюtь. Ayэlэnca: Sen yьcesin, sana tevbe ettim, ben inananla­rэn ilkiyim” dedi. [1323]

Sesli zikir zikredenin bile anlamadэрэ bir юekle dцnьюьrse bu doрru de­рildir. Allah ismini sцylerken harfler bozulacak юekle getirilerek cezbeye gelmekte gьzel olmaz. Mьridler Allah lafzэyla zikrederken ilahi veya tьrkь, makamэnda зalgэ eюliрinde bir baюka kiюinin araya girmesi Allah Allah der­ken mьritlerin oluюturduрu ahengi, manevi havayэ, orijinalliрi bozmaktadэr. Buna hiз gerek yok. Esasen sesli zikrin aslэna baktэрэnэzda bu юekilde araya baюka bir sцz ve kiюinin girmesi yoktur.

Bazэlarэ tefin dэюэnda deрiюik ensturumanlar eюliрinde dцrt beю kiюi ila­hiyi sцyliyenin arkasэnda bek vokalэst olarak alkэюlar eюliрinde zikir yapэ­yorlar. Yabancэ bir mьzik tьrь olan reb mьzik veya baюka mьzik eюliрinde dans юeklinde sesli zikredenleri gцrmekteyiz. Bu ve benzeri tutumlarэn sa­kэncalarэ dьюьnьlьp islama uygun olup olmadэрэ araюtэrэlэp цz eleюtiri yapэl­malэ kanatimce. Sesli zikir ederken asla sadэk kalэnarak yapэlmasэ daha gьzel ve doрru olanэdэr..

 

ALLAH ALLAH DЭYE ZЭKЭR BЭD‘AT MЭ?

 

Bid’at Diyenlerin Эtirazэ

Allah, Allah diyerek zikrin meюruluрuna dair, Kur’anэn ve Sьnnet’in temiz sayfalarэnda bir delil bulunmamaktadэr. Bu lafэzlarla zikretmek konusunda вyet ve hadis de yoktur. Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia edenlerin itibar ettikleri alim olan Эbn Teymiye der ki; “Allah Allah diye zikretmek sьnnetten зok uzak, bid’atэn en iзinde ve юeytanэn saptэrmasэna en yakэn olandэr”.[1324]

CEVAP:

Kur’anэn ve Sьnnet’in temiz sayfalarэnda bir deрil, birзok ayetten, hadisten delillerimiz var. Ю imdi sэrayla bunlarэ aзэklayacaрэz:

1. Delilimiz:

Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem юцyle buyurdu:

“Allah’эn yьzden bir eksik, doksan dokuz ismi vardэr. Herkim onlarэ sayarsa (sayar, manasэnэ anlar ve юuыruna ererse) cennete girer. Allah tek­tir ve teki sever.” [1325]

Buna ne diyeceksiniz? Bu hadiste geзen ifade, “kim onlarэ sayarsa / men ahsвhв” юeklindedir ki, bu da saymak manasэndadэr. Baюka rivayetlerde “kim onu ezberlerse (men hafizahв)" ibaresiyle nakledilmiюtir. [1326]

Zikir: Zikir lьgatta, anmak, hatэrlamak, unutmamak iзin anmak ve unutulan юeyi hatэrlamaya зalэюmak manalarэna gelir. Ezberlese anlamэnda da kulanэlsa bizim tespitimize ters olmaz, sizin aleyhinize olur.

Esma-ьl Hьsna

Allah’эn 99 isminin iзinde Allah ve Hayy isimleri vardэr. Allah ismi, kendisinden baюka ilah olmayan “O” Эlah. el-Эlah’dan tь­remiюtir. Diрer isimleri kapsar.

Aliyy: Yьksek, bьyьk ve yьce, gьзte, bilgide, hьkьmde iradede ve di­рer bьtьn yetkin sэfatlarэnda ьstьn olan.

Hayy ismi, ezelо ve ebedо diri olan, uyuklama, yorulma gibi noksan­lэklardan uzak olan demektir. “Юanэ yьceler yьcesi, azametliler azametlisi olan Rabbinin isimleriyle, adэyla, sэfatlarэyla anэn, hatэrlayэn, tesbihat edin, zikir edin!” [1327] Yьzyэllardэr Mьslьmanlar bu isimleri ezberliyor zikrederek sayэyolar

Delilimiz

“Yeryьzьnde Allah Allah denildikзe kэyamet kopmayacaktэr.” [1328]

Эюte hadis iюte delil! Bu hadiste zikrin kasdetildiрini destekleyen, bir de юu hadis:

"Yeryьzьnde Lв ilahe illallah denildiрi sьrece kэyamet kopmaya­caktэr.” [1329]

Ellerinde Allah Allah diye zikretmeyi yasaklayan bir delilleri olmadэрэ halde, bu zikre bidat diyenlerin юu yukardaki hadis ve aюaрэdaki ayet ve hadisleri, юaюэlacak юekilde zahirinden зэkarэp yorum ve zanlarэyla itiraz etmelerine ne denebilinir ki?!

Bidat Diyenlerin Эtirazэ

Enes ra’эn rivayet ettiрi hadiste; “Yeryьzьnde Allah Allah diyen kal­dэkзa kэyamet kopmayacaktэr” buyrulmuюtur(Mьslim(234)

Hadisin diрer bir metni юцyledir;

“Allah Allah diyen hiзbir kimsenin ьzerine kэyamet kopmaz”

Bu rivayetlerde lafzatullah mansub (son harfinin harekesi ьstьndьr) olarak gelmiюtir Bu takdirde nasba amil olan fiil muzmerdir, ismin tekrarэ, fiil yerini tutmuюtur Buna nahiv ilminde “tahzir” [sakэndэrma, korkutma] derler ki, mef’ulьn bih зeюitlerindendir Tahzir, bir юeyden sakэndэrmak demektir O halde; “Allahe Allahe” cьmlesindeki muzmer fiil de; “ihzer” yani; “sakэn” fiilidir Bцylece cьmlenin manasэ; “Allah’tan sakэn ["Allah’tan korkun"] diyen hiзbir kimsenin ьzerine kэyamet kopmaz” demektir Эmam Mьslim bu hadisi rivayet ederken merfu (цtreli) okumuюtur Bu takdirde de cьmle mьbteda ve haber olur Эbni Ca’fer bu hadisi “La ilahe illallah” tev­hidi olarak rivayet etmiюtir ki, “Allah Allah” lafzэyla gelen rivayetin tefsi­ridir

[Yani "Yeryьzьnde ‘Allah’tan korkun/sakэnэn’ diyen insanlar olduрu sьrece kэyamet kopmaz"]

CEVAP:

Dьnya ьzerinde bir tek insan Allah, Allah diye zikrediyorsa kэyamet kopmayacaktэr. O zaman ALLAH ALLAH lafzэ ile zikir, Kэyamet’in kopuюunu da engelleyecek юeydir. Allah Allah diye zikrediyor olmak, gelecek belalarэ defeder, derler ki bu sцz doрrudur.

Bir de юuna bakэnэz: Hadis-i Юerоf’te “Allah, Allah” kelimeleri yalэn halde geзiyor.Tek baюэna Allah, Allah kelimelerini yalэn halde zikredilmiю mi? Edil­miю. Hem de юerhlerde bu ayrэntэya dikkat зekilmiю. Burada Allah lafzэ Allahu, Allahu diye geзiyor. Yani Allahe, Allahe deрil. Allahu lafzэ mef’ul / tьmlec olarak deрil. Bu da, Allah lafzэnэn yanэnda “Allah’э zikrediyorum” gibi baюka bir kelime zik­redilmemiю, demektir.

Yalэn olarak Allah Allah diyen olduрu sьrece kэyamet kopmaz. Ama Allahe Allahe юeklinde olsaydэ Allah lafzэ tьmleз olurdu ki cьmlede sцylen­meyen baюka kelimeler var anlamэna gelirdi. Dolayэsэyla ‘o cьmle tam sцy­lenmediрi takdirde zikir olmaz, zikir sayэlmaz’ denebilirdi. Ama durum, cьmle yapэsэ цyle deрil.

Hadis-i Юerоf’te Allahe Allahe deрil, Allahu Allahu diye geзiyor. Bu юe­kildeki kelime Arapзa’da herhangi tahmini ve sцylenmemiю (mahzuf) bir cьmleciрin parзasэ deрildir.

Цyleyse yalэn olarak “Allah, Allah” diyenler Allah’э zikretmiю olur. Yani yalэn olarak “Allah, Allah” lafэzlarэ zikir olur. Эюte yalэn olarak “ALLAH ALLAH” lafzэnэn zikir olduрunun delili sahih olan bu hadis-i юerоftir.

Эbn Teymiyye’den цnce hiз kimse, Allah Allah lafzэyla zikre bэdat de­memiюtir yasaklamamэюtэr. Bu da Эbn Teymiyye’nin зэkardэрэ ilklerden biri. Эюte Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia edenler, bцyle ilk bakэюta haklэ gibi gцzьkьrler. Sonra da burada gцzьktьрь gibi haksэz olduklarэ ortaya зэkar.

Bu kadar basit bir mevzuda Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia eden­lerin ve gцrьюlerinin kaynaklarэndan biri olan Юeyhьl Эslam dedikleri Эbn Teymiyye, Allah Allah diye zikir yok derse, bidat derse, gerisini siz dьюь­nьn. Ondan цnce hiз kimse Allah Allah diye zikre bidat dememiю.

Юimdi biz, Kur’an’da Allah’эn ismini zikret ayetlerine mi uyacaрэz, yoksa aюaрэdaki zikredilecek olan sivrisinek meselesinde gцrьleceрi ьzere Ehli Sьnnete aykэrэ gцrьюь olan Эbn Teymiyye’ye mi uyucaрэz?

Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia edenlerin gцrьюlerinin kaynak­larэndan biri olan Эbn Teymiyye bakэn ne diyor:

Эbn Teymiyye, Allah dilerse, bir sivrisineрin sэrtэna yerleюir diyor.

Osman b Sa’оd ed Dвrimо el-Secezо (vefatэ h. 280) Meюhur hadis alimi Abdullah bin Abdurrahmвn hвfэz Ebы Muhammed el-Dвrimо (vefatэ h.255) ile karэюtэrэlmamalэdэr.

Osman b Sa’оd ed Dвrimо Юцyle demiюtir: Allah dilerse, bir sivrisineрin sэrtэna yerleюir de sivrisinek Onun kudreti ve rububiyetinin lutfь ile Onu yьklenip kaldэrэr Bцyleyken Allah Arю’эn ьzerine nasэl yerleюmez.

Эbn Teymiyye kendi gцrьюь olan Allah’эn Arю’эn ьstьnde olduрunu ispat etmek iзin bir зok delilleri zikrederken Osman b Sa’оd ed Dвrimо sцylediрi bu sцzь kendi gцrьюьnь desteklemek iзin delil olarak kitabэnda sцylьyor.

Эbn Teymiyye, "Юerhы’l Akоdeti’l Esfehвniyye" isimli eserinde, юцyle diyor: Allah dilerse, bir sivrisineрin sэrtэna yerleюir de sivrisinek Onun kudreti ve rububiyetinin lutfь ile Onu yьklenip kaldэrэr Bцyleyken (sineрin sэrtэndan daha geniю olan) Allah Arю’эn ьzerine nasэl yerleюmez. Diyerek Osman b Sa’оd ed Dвrimо sцylediрi sцzь kabul edip kendi gцrьюьnь desteklemek iзin getirdiрi deliller arasэnda zikrediyor Эbn Teymiyye. [1330]

Эbni Teymiyye ve yandaюlarэndan цnce, insanlardan, bцylesi bir sцz sцyleyen bir kimseyi yok. Allah, onlarэn vasfettiklerinden mьnezzehtir. Si­neрin taюэdэрэ bir mabud tasavvur eden birisi, muhatap bile alэnmaz. [1331]

Bu konuda da “Allah, Allah” zikre bidat diyen Эbni Teymiyye’nin bu gцrьюь de muhatap alэnmamalэ.

3. Delilimiz:

Hak Teala юцyle buyurur: “Rabb’inin ismini zikret!” [1332]

“Vezkьrisme Rabbike- Rabbinin ismini zikret.” [1333]

“Rabbinin adэnэ zikret ve bьtьn gцnlьnle O’na yцnel” [1334]

“Sabah akюam Rabbinin adэnэ zikret” [1335]

Bidat Diyenlerin Эtirazэ

Allah bizlere kendisini zikretmemizi emretmektedir. Bu вyetlerde hangi zikir lafэzlarэyla zikredileceрi belirtilmemiюtir.

Kur’an’эn tefsiri mesabesinde olan Sьnnet’te zikir lafэzlarэ geзmekte­dir. Bunlar duвdэr. Zikir deрildir, denirse, юцyle cevap verilir:

CEVAP:

“Юanэ yьceler yьcesi olan azametliler azametlisi olan Rabbinin isimle­riy­le, adэyla, sэfatlarэyla, anэn, hatэrlayэn, tesbihat edin, zikir edin!” der.[1336]

Zikir зeюit зeюittir. Bunlardan bazэlarэ namaz, Kur’an, dualar, tesbih, sьbhanallah, tekbir, tehlil, temcid, tefekkьr, kalpte Allah’э hatэrlamak, Esmaь’l Hьsna saymak, ilim црrenmek, ilim црretmek, ilim meclisinde bu­lunmak, Sвlih insanlarla oturup kalkmak, kвinatэ temaюa etmek, bunlarэn hepsi zikirdir. Hвlв zikretmeyecek misiniz? Bunlarla ilgili ayrэ ayrэ hadisler vardэr. Duadэr, zikir deрildir, demek cahilliktir, Эslam’dan haberi olmamak demektir.

4. Delilimiz:

“De ki, ister Allah diye zikredin зaрэrэn, ister Rahman diye зaрэ­rэn,hangi gьzel isimlerle зaрэrэrsanэz O’nundur...” [1337]

Bu вyetin devamэ юцyledir: “Namazэnda yьksek sesle okuma; onda sesini fazla da kэsma; ikisinin arasэ bir yol tut.” [1338]

Bid’at Diyenlerin Эirazэ

“Bu ayet zikir hakkэnda deрil namaz hakkэnda dэr diyor.” Зьnkь Эsra Sыresi’nin 110. вyetinde namazdan bahsediliyor.

CEVAP:

De ki: «Allah diye dua edin, Rahmвn diye dua edin, hangisiyle dua et­seniz nihвyet en gьzel isimler O’na mahsustur». Ve namazэnda sesini pek ziyвde kaldэrma ve onu bьsbьtьn de kэsma ve bunun arasэnda bir yol talep et. [1339]

Bu вyette gцrьleceрi ьzere Allah, Allah ve Rahman isminin gьzel isimle­rinden olduрunu teyit ediyor. Teyit ettiрini gцstermek iзin yazdэk.

Allah isminin Allah эn gьzel ismi olduрu anlaюэldэktan sonra baюka ayette ve ayetlerde Hak Teвlв юцyle der:

وَاذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ وَتَبَتَّلْ إِلَيْهِ تَبْتِلاً

Rabb’inin ismini zikret! ”[1340]

Olay bu kadar basit aslэnda. Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem hiз bahsetmese bile, Kur’an da Allah Celle Celвluhы’nun emretmesi, tavsiye etmesi bizim iзin yeterli, sizin iзin yeterli deрil mi?

⇐ Предыдущая34353637383940414243Следующая ⇒

Поделиться:

Воспользуйтесь поиском по сайту: