 |
Rвbitaya эюaret eden delэller
|
|
|
|
RВBITA ЭBADET MЭ?
Rвbэta Ne Demektir?
Lьрatta Rвbэta:
Rвbэta, rabt eden, baрlayan юey demektir. Rвbэta, ulka ve vuslat demektir.[1044]
Ulka ise ve iliюik’e (yani alвkaya) denir. Benim юu malda ulkam, yani alвkam var dersin.[1045] Taallьk, baрlantэ, tutunulacak юey.[1046] Vuslat: Ulaюmak, ittisвl manasэnadэr.[1047] Юu hвlde, Tвcь’l-Arыs sвhibi Zebоdо’ye gцre rвbэta, iliюik, alвka, ulaюmak ve ittisвl/bitiюmek demektir.
Istэlвhta Rвbэta:
Tasavvuf эstэlвhэndaki rвbэta, deрiюik зeюitleriyle, farklэ farklэ tarif edildiyse de bizim ьzerinde duracaрэmэz зeюidi ve onun tarifi юudur: Rвbэta, bir mьridin, fenв fillвh’a [1048] ulaюmэю mьrюid-i kвmilinin rыhвniyetiyle beraber, (kalbiyle) ondan feyz, yardэm ummak ve sыretini kalp gцzьnьn цnьne getirerek hayвl etmesinden ibarettir.[1049]
Rвbэta sцzlьkte: “Эki юeyi birbirine baрlayan ip, alвka, vuslat, mьnasebet, ilgi ve sevgi ile mensubiyet, cesur ve dayanэklэ olmak” gibi anlamlara gelir.[1050]
Tasavvuf эstэlahэnda ise, mьridin, ruhо sahada tefekkьr ve muhayyile (hayal) gьcьnь kullanarak mьrюidiyle “beraber” olmasэnэ ifвde eder.
Tasavvufta, ruhо terbiye iзin bu mana beraberliрine ihtiyaз olduрu sцylenmiюtir.
Diрer bir tarife gцre de rвbэta: Mьridin, Allahu Teвlв’da fani olan kвmil юeyhinin ruhaniyetinden uzaрэndayken yanэndaymэю gibi hayel ederek feyzin geldiрini ummak, sыretini зokзa gцz цnьne getirmesinden ibarettir ki, bцylece gereken edebi takэnэp ve kendisi iзin huzur tamam olur ve alзak iюlerden sakэnmasэ kolay olur.[1051]
Rabэta Niзin Yapэlэr
Цnce rabэta niзin yapэlэr onu anlatalэm sonra rabэtaya yapэlan itirazlarэ tek tek aзэklэyalэm. Zikir yapmamэzэ, zikir yaparken Allah dostlarэnэ velilerini dьюьnmeyi Kendi kafamэza gцre deyil. Allah (cc) ve Resulullahэn bize emir ve tavsiyleri olduрu iзin yapэyoruz.
Namaz hыюu ve hudы ile kэlэnmalэdэr. Hыюu namazэn sэrrэ ve ruhudur.
Felah, namazlarэnэ hыюu ile kэlanlara mahsustur. Namazlarэnda hыюu'a riayet etmeyenler felaha eremezler. Hыюu nun bulunmamasэ felahэn da yokluрu demektir. Bu konuda Kur'anэ Kerimde
"Allah'эn huzurunda tam hыюu ve hudы ile durun" buyurulmaktadэr. (Bakara, 238)
"Namazlarэnэ hыюu ile kэlan mьminler kurtuluюa ermiюlerdir." buyrulmaktadэr. (Mь'minun,1)
Bu ayet-i kerime nazil olmazdan цnce sahabe-i kiram namazda gцzlerini gцkyьzьne kaldэrэyorlar, saрa sola bakэnэyorlardэ. Ayet-i Kerimenin nazil olmasэndan sonra artэk gцzlerini secde mahalline зevirip namazэ hыюu ve kalp huzuru ile kэldэlar.
Bazэ alimler hudы zahiri eрilmek, hыюu ise, manevi ve ruhi eрilmektir, derler
(Sьnen-i Эnn-i Mace Tercemesi ve Юerhi, c 3, s 348).
Allah cc bize namazэ emrediyor, hыюu ile namazэ kэlmamэzэ tavsiyye ediyor. Neden huюu ile namaz tavsiye ediliyor. Зunkь bir зok insan namazэnэ huюu ile kэlamэyor. Kalbimizi dьnya dьюьncelerinden kurtaramэyoruz. Bunu bir зok цrneklerle burada anlatmaya gerek yok. Зьnkь kalbimizin dьnya dьюьncelerinden kurtulmadэрэnэ bizzat namazlarэmэzda юahit oluyoruz. Bazэ Alimler ise, hыюu azalarla; hudы ise kalple olur, demiюlerdir. Veya hыюu gцzle, hudы diрer azalarla olur. Namazda hыюu halini saglэyabilmek iзin namaza duracaрэ zaman, "Allahu ekber" derken Kвbe'yi karюэsэnda hayal ederek kabeye dцner. Namazda ayakta iken secde yerine, rьkыda iken ayaklara, secdede iken burun ucuna, otururken iki elleri arasэna bakmalэdэr. Kabe gцz цnьne getirilmelidir diyenler olmuюtur. Bu sцylenilen yerlere bakэp ta gцzler etrafa kaymazsa, namazda hыюu hali hasэl olup, kalp dьnya dьюьncelerinden kurtulmasэ ile dikkatin daрэlmayэp kiюinin kendini namaza vermesi mьmkьn olur. Bize tavsiyye edilenhыюu ile namaz kэlmak iзin namazэn iзinde bцyle yollar denenmiю metotlar geliюtirilmiюtir.
|
|
|
Konunun baюэnda Zikir yapmamэzэ Allah (cc) emrediyor. Zikir yaparken Allah dostlarэnэ velilerini dьюьnmeyi Allah (cc) ve Resulullah bize tavsiye ettiрi iзin biz Rabэta yapэyoruz demiюtik. Aynэ namazda olduрu gibi Allah (cc) zikir yapmamэz emrediyor. Zikir yaparken Allah dostlarэnэ velilerini dьюьnmemiz tavsiye ediliyor. Namazda K alp dьnya dьюьncelerinden kurtulmasэ iзin huюu tavsiye edilirken, Zikir yapэlэrken, kalbin dьnya dьюьncelerinden kurtulmasэ iзin Allah (cc) velilerini hatэrlamamэz bize tavsiye ediliyor. Юimdi bu dediklerimizin doрruluрunu ve daha iyi anlaюэlmasэ iзin delillerimiz gцsterelim.
“Vezkьrisme Rabbike- Rabbinin ismini zikret.” [1052]
“Rabbinin adэnэ zikret ve bьtьn gцnlьnle(her юeyi bэrakэp) O’na yцnel” [1053]
“Sabah akюam Rabbinin adэnэ zikret” [1054]
وَاذْكُرْ رَبَّكَ كَثِيرًا وَسَبِّحْ بِالْعَشِيِّ وَالإبْكَارِ
“Allвh’э зok zikret ve gece gьndьz onu tesbih et!” [1055]
“وَاذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعًا وَخِيفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ وَلا تَكُنْ مِنَ الْغَافِلِينَ
“Allвh’э nefsinde, iзinde huюu ve korku ile an, gece gьndьz aзэk gizli onu zikret, sakэn gafillerden olma.” [1056]
|
|
|
الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللهِ أَلاَ بِذِكْرِ اللهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ
“Эman edenlerin kalpleri ancak Allah’эn zikriyle mutmain olur. Kalpler ancak Cenвb-э Hakkэ anmakla mutmain olurlar.” [1057]
الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ
Onlar ayakta iken otururlarken ve yanlarэ ьstьne yatarken Allвh’э zikrederler. ”[1058]
"Цyle ise siz Beni zikredin. Ben de sizi zikredeyim”(Bakara-152) buyrulmuюtur.
“Цyle ise Beni zikredin” bir emirdir.
Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem юцyle buyurdu:
“Allah’эn yьzden bir eksik, doksan dokuz ismi vardэr. Herkim onlarэ sayarsa (sayar, manasэnэ anlar ve юuыruna ererse) cennete girer. Allah tektir ve teki sever.” [1059]
Bu hadiste geзen ifade, “kim onlarэ sayarsa / men ahsвhв” юeklindedir ki, bu da saymak manasэndadэr. Baюka rivayetlerde “kim onu ezberlerse (men hafizahв)" ibaresiyle nakledilmiюtir. [1060]
“Yeryьzьnde Allah Allah denildikзe kэyamet kopmayacaktэr.” [1061]
Bu hadiste zikrin kasdetildiрini destekleyen, bir de юu hadis:
"Yeryьzьnde Lв ilahe illallah denildiрi sьrece kэyamet kopmayacaktэr.” [1062]
Ahmed b Hanbel'in naklettiрi bir olay юцyledir: "Юeddad b Evs anlatэyor: Hz Peygamberle beraber bir evde idik Bize sordu: "Эзinizde garib; yani ehl-i kitaptan bir kimse var mэ?" Biz: "Hayэr" dedik Sonra kapэyэ kapatmamэzэ emretti ve юцyle dedi
"Ellerinizi kaldэrэn ve Lв ilahe illallah deyin" Ellerimizi kaldэrdэk ve la ilahe illallah dedik
Sonra Hz Peygamber: "Allah'a hamdolsunYa Rabbi, sen beni bu kelime ile gцnderdin, bana bunu emrettin ve onda bana cenneti vaad ettin. Sen vaadinden dцnmezsin" dedi. Sonra da юцyle buyurdu "Sevinmez misiniz, Allah sizin hepinizi afvetti" (1)
(1) Mьsned Darul Hadis 1. Baskэ Hadis no 17057 Kahire 1995..El Fethu’r Rabbani 14. Cild 213 sayfa Daru Эhya’t- Turasi’l-Arabi Baskэ Beyrut Lьbnan La Эlahe Эllallah sцzь ile olan zikir ьzerinde toplanmakta aslolanэn babэ baюlэрэ altэndaki 1.hadis. El Fethu’r Rabbani nin arapcasэnэn bьtьn kitaba gцre rakamlarэ yoktur. Lakin kitap rakamlarэ vardэr.Kitab ьl Ezkar Ve’d-davat 32. Hadis
Yukarda gцrdьрьnьz gibi kimi yerde zikirden kasэt namaz kimi yerde Allahэn adэ ve Lв Эlahe Эllallah diyerek zikir etmemiz bize emrediliyor. Bizde zikir etmeye baюlэyoruz. Fakat Allah (cc) hь zikrederken aynэ namazdaki gibi huюu ile zikretmemizi sцylьyor bize.
“Rabbinin adэnэ zikret ve bьtьn gцnlьnle(her юeyi bэrakэp) O’na yцnel” [1063]
Zikir ederken aynэ namazda oldugu gibi kalbimizi dьnya dьюьncelerinden kurtaramэyoruz.
Bir зogumuza bir зok sebeplerden dolayэ zikir ederken huюuyu bozacak dьюьnceler bizi kaplэyor. Namazda buna зare bulunmuю. Namazda hыюu halini saglэyabilmek iзin namaza duracaрэ zaman, "Allahu ekber" derken Kвbe'yi karюэsэnda hayal ederek kabeye dцner. Namazda ayakta iken secde yerine, rьkыda iken ayaklara, secdede iken burun ucuna, otururken iki elleri arasэna bakmalэdэr. Kabe gцz цnьne getirilmelidir diyerek yaparak bir зцzьm oluюturulmuю.
|
|
|
Peki biz gьnde bir saat suren beюbin defa Lв Эlahe Эllallah diye zikir yaparkenkalbimizi dьnya dьюьncelerinden koruyamэyoruz korumamэz iзin ne yapmalэyэz. Зьnkь zikir ederken bir зok sepepten dolayэ zikre konsantre olamayэp hep dьnya iюleri bizim aklэmэzэ kalbimizi meюgul ediyor. Halbuki mevlayэ dьюьnьp onun huzurunda oldugumuzu hissetip bьtьn gцnlьmьzle (her юeyi bэrakэp) O’na yцnelmemizi sцylьyor Allah (cc).Bu hal ьzere olup edep iзinde zikir yapmamэz lazэm ama зoрu zaman olmuyor. Namazda kabe dьюьnьlьyor bizde kalbimizi dьnya dьюьncelerinden korumak iзin Allahэ mэ, kabeyimi dьюьnsek yoksa yere ayak ucunamэ bakalэm. Bize zikir etmemizi emreden Allah (cc) ve Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem neyi dьюьnьp neyi dьюьnmьyeceрimizi bize tavsiyye ediyor црretiyor.
Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem bu hususta юцyle buyurmuюtur:
“Allah’эn mahlukatэ hakkэnda tefekkьr edin. Allah’эn Zatэ hakkэnda tefekkьr etmeyin. Zira siz onun kadrini takdir edemezsiniz. (Цz Zatэnэ dьюьnmeye gьз yetiremezsiniz.)”[1064]
Zikir yaparaken her юeyimizle ona yцnelmek iзin Цz Zatэnэ dьюьnmeye gьз yetiremiyeceрimizi sцylьyor Allah cc. Hadise gцre, yaratэklarэ dьюьnmek emredildi tavsiyye edildi. Peki mahlukattan hangilerini dьюьnьceyiz hayvanlarэmэ dьюьnьceyiz yoksa diyerlerinimi hangisini dьюьneceyiz. Buna da aзэklэk getiriyor Allah cc imi dьюьneceрimizi aюaрэdaki hadislerde belirtiyor tavsiyye ediyor.
عن عبد الله بن بسر رضى الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: “طوبى لمن رآنى وطوبى لمن رآى من رآنى ولمن رآى من رآى من رآنى وآمن بى”.
Abdullah b. Bьsr radэyallahu anh’dan rivвyet edilen bir hadis-i юerifte Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem юцyle buyurdu:
“Bana imвn edip de beni gцrene mьjde olsun! Beni gцreni gцrene de mьjde olsun! Beni gцreni gцreni gцrene de mьjde olsun”[1065]
Bu hadisten de anlaюэlacaрэ ьzere; Resыlullah’э gцrmek bьyьk bir nimettir. Зьnkь nьbьvvet nuru insanэn ьzerinde юimюek gibi зakar ve цlьnceye kadar ьzerinde bulunur. Bu bereketli insan gьnahlara dьюse de dцnьp dolaюэp tцvbe eder ve ona layэk ьmmet olmaya gayret eder.
Mьnвvо (v. 1032/1623) ise bu hadisin юerhinde Hвkim Tirmizо’den юu nakli yapar:
“Kendilerine bakэldэрэnda sana Allah’э hatэrlatan kimseler цyle kimselerdirki onlarэn ьzerinde Allah tarafэndan verilmiю zвhirо bir gцrьntь vardэr. Allah’эn nuru, kibriya ve heybeti, vakar unsь onlarэ kaplamэюtэr.
|
|
|
Bu durumda onlara bakan kimse Allah (Celle Celвluhы)’э hatэrlar Зьnkь, Onun melekыt aleminin eser ve nurlarэ vardэr. Bunlar velilerin sэfatэdэr. Kalp bu юeylerin madeni ve yerleюtiрi yerdir. Yьz, kalpte olanэ (bir юekilde) зekip dэюa yansэtэr.
Kalpte Allah (Celle Celвluhы)’эn marifet nuru ve Эlahо emirlere itaat ziyвsэ hakim olunca bu nur yьze etki eder, dэюa yansэr ve sen bцyle bir yьze bakэnca sana hayэr ve takvayэ hatэrlatэr. Bu da sende iyi hal ve ilme meyli artэrэr. Bunlar ise sэdk ve hakka sevk eder. Bцylece sende istikamet oluюur. Kamil insanэn yьzьnde parlayan Allah’эn (Celle Celвluhы) celal ve cemalinin azametini hatэrlatэr. Bцyle bir nuru gцrmek insanэ nakэs (ve rezil) iюlerden alэkoyar.[1066]
Kudsi hadiste Allah (Celle Celвluhы) юцyle buyuruyor:
“Zira kullarэmdan velilerim, yarattэklarэmdan seзkin dostlarэm o kimselerdir ki, benim zikredilmeme (benim hatэrlanэp akla getirilmeme) onlar zikredilir (hatэrlanэp akla gelirler), onlarэn zikredilmesi (hatэrlanэp akla getirilmesi) ile de, ben zikredilirim (hatэrlanэp akla gelirim).” [1067]
Hadisin Kuvvet Bakэmэndan Tahlili
Nыreddin el-Heysemо hadisi, isnвdэndaki rвvоlerden Riюdin isimli rвvinin зoрu вlimler tarafэnda zayэf bulunduрu ve senedinin kopuk olduрu ile illetli buldu.[1068]
Derim ki: Bu kesiklik, biz Hanefоlere ve baюka birзoklarэna gцre ise, hadisin saрlamlэрэna zarar vermez. Зьnkь:
Bir: Biz Hanefоlere gцre rвviler, isnadэ zayэf hale getirecek derecede zayэf deрilse, senedin ilk ьз asэrdaki kэsmэnda bulunan kesiklik, kopukluk rivвyetin sahihliрine veya hasenliрine zarar vermez. Nitekim Эmвm Buhвrо tarafэndan Amr b. Cemuh’tan duymadэ denilen Ebы Mansur, yine onun (Buhвrо’nin) юahitliрiyle saрlam bir kimsedir.[1069]
Эki: Ьstelik sцzь edilen bu kesiklik muhtemelen Buhвrо’nin юartlarэna gцre bцyledir. Nitekim bu hьkme medar olan sцz, Buhвrо’nin “Ebы Mansur Amr b. Cemuh’tan duymadэ” ma’nasэndaki sцzьdьr. Cumhura gцre ise bцyle deрildir. Aynэ asэrda olmak ve birbirine kavuюmak imkвnэ, bitiюik olmak iзin cumhura gцre yeterlidir.
Ьз: Riюdin’in ekser/зoрu вlimler tarafэndan zayэf bulunmasэ, bir takэm вlimler tarafэnda saрlam bulunmasэ ihtimalini gцsterir demektir. Ahmed b. Hanbel’in onun hakkэndaki tavrэ da bu ihtimali te’yid etmektedir. Nitekim dцrdьncь madde de gelecektir. Zira юeriat sahibinin dэюэndakilerin sцzlerinde Mefhum-i Muhalefet sцz birliрi ile hьccet olur.
Dцrt: Sahih gцrьюe gцre, Ahmed b. Hanbel’in, bir hadis-i mьsnedine almasэ o hadisin O’na gцre hьccet olmasэ demektir.
Hadisi baюta Ahmed b. Hanbel rivвyet etmiюtir. Sahih ve hasen olduрunu sцylemedi. Veya senedinden razэ olduрunu ifвde etmedi, ama onu reddetmedi, kitaplarэna yazdэ ve dahi aksine fetva vermedi (цyle) ise bu hadis onun mezhebidir. Ьstelik hadisi alэp bir Sьnnet Mecmы’asэna koymasэ ve itiraz etmemesinin zвhiri de bunu gцsterir. Юu halde, hadis hasen li zвtihо, en kцtь ihtimalle de, hasen li gayrihоdir. Dolayэsэyla cumhura gцre hьccettir.
Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem efendimiz buyurdular:
Allah’эn kullarэnэn en hayэrlэlarэ o kimselerdir ki, gцrьldьklerinde Allah (Celle Celвluhы) zikredilir.[1070]
Size en hayэrlэlarэnэzэ haber vereyim mi? Hayэrlэlarэnэz o kimselerdir ki, gцrьldьklerinde Allah (Celle Celвluhы) zikredilir.[1071]
Sizin en hayэrlэnэz, gцrьlmesi Allah (Celle Celвluhы) zikrettiren (hatэrlatan akla getiren) kimsedir.[1072]
Velilerim o kimselerdir ki, gцrьldьklerinde Allah (Celle Celвluhы) zikredilir.[1073]
Enes radэyallahu anh’tan rivвyet edilen bir hadis-i юerifte, Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem юцyle buyurmaktadэr:
عن أنس رضى الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم:
أفضلكم الذين إذا رؤوا ذكر الله تعالى لرؤيتهم.
“En faziletli kimseleriniz o kimselerdir ki, onlarэn gцrьlmelerinden dolayэ Allah (Celle Celвluhы) hatэrlanэr.”[1074]
Юu son dцrt hadisin isnadlarэnda zayэflэk bulunsa bile toplamlarэ itibariyle en azэndan hasen li gayrihi olurlar. Kaldэ ki; aynэ manadaki ilk iki hadis zaten hasen idiler. Dolayэsэyla bir mьюkil kalmamэю oluyor. Юurasэ akэllэ ve insaflэ herkesзe bilinebilecek bir юeydir ki, bir veliyi kafa gцzьyle gцrmek, kiюiye Allah’э hatэrlatэyorsa, gцnьl gцzьyle yani hayali olarak gцrmesi de Allah (Celle Celвluhы) zikrettirir. Hatta kafa gцzьyle gцrememesini bununla telafi eder. Цyleyse юu yedi hadis, rвbэtanэn zikre sebep ve vasэta olmasэyla, dolayэsэyla bir zikir olduрunu gцstermektedir.
|
|
|
Hвkim’in sцzьnь ettiрi ювhid iki tarikle yaptэрэ юu rivвyettir: Alо’ye (radэyallahu anh) bakmak ibadettir.[1075]
Bu hadis, sahih, hatta bazэ вlimlerin mьtevвtir tariflerine uyan mьtevвtir bir hadistir. Hвkim bu hadisi Эmran b. Husayn’den rivвyet ettikten sonra, bu Buhвrо ve Mьslim юartlarэna gцre isnвdэ sahih bir hadistir. Abdullah b. Mes’ud’tan rivвyet edilen “Юahidleri de sahihtirler” demiюtir.
“Alо’nin yьzьne bakmak ibadettir.” [1076]
Zehebо’nin hiзbir sebep gцstermeden “юu rivвyet uydurmadэr; юahidi ise sahihtir”,[1077] demesi bir hatadэr. Kabul edilebilir ilmi bir delil gцstermeliydi.
Hвfэz Muhaddis Ahmed el-Рumari bu rivвyet mьnasebetiyle kэsaca юцyle diyor: Bu Эmran hadisi’nin bir baюka tarifi vardэr;
Birinci tarik: Ebы Mьslim el-Keююi (kecci)nin isnadэ…
Эkinci tarik: Эbnь’l-Вbar, юu rivвyeti Mu’cemu Ashabi’s-Sarfi ’de el-Keююо yoluyla bu юekilde isnad etti.
Ьзьncь tarik: Taberвnо de el-Keююi’den bunu rivвyet etmiюtir. Onun rivвyetinde юu ifвdeler de vardэr. “Эmran b. Husayn’i Alо’ye keskin bakэюlarla bakarken gцrdьm. Ona bu hususta sцz sцylenince юцyle dedi:
Ben Resыlullah’э юцyle derken iюittim:
Alо’ye bakmak ibadettir.
Bu, hasen bir rivвyettir. Zehebо el-Mizan ’da, Эmran b. Halid’i zikretti ve юцyle dedi: Atalarэnda “Alо’ye bakmak ibadettir” hadisini rivвyet etti. Bu haberi ondan Yakub el-Fesevо rivвyet etti. Bu, benim tenkidime gцre batэldэr. Hвfэz Alво, Zehebо’nin юu deрerlendirmesini tenkit ederek bu hadisin batэl olduрuna hьkmetmek hak olmaktan зok uzaktэr. Fakat Hatib’in de dediрi gibi hadis “рarip”dir. (Alво’nin sцzь bitti.)
Bir hadis hem garоp hem sahih olabilir. Nitekim sahih hadislerin зoрu рariptir. Bununla beraber юu hadisin рarip oluюu da kabul edilecek bir юey deрildir.
Garip oluюundan, isnadэnэn garipliрini deрil, manasэnэn garipliрini kastediyorlar.
Зьnkь Ali’ye bakmanэn ibadet olmasэnэ anlamadэlar. Manasэnэ kafalarэnda canlandэramadэlar. Bu manadan uzak olduklarэnda, onu garip buldular. “Эmran hakkэnda Zehebо’nin cerh zikretmemesi yanэnda, o, bu hadisi rivвyet etmekte, ona mьtвbaat edilmiю baюkasэ tarafэndan uyulmuюtur.
O halde Эmran hadisinin her iki tariki de ayrэ ayrэ olarak sahihtir. Ya bir arada olarak dьюьnьlьrlerse ne olur?
Hazreti Hasan radэyallahu anh'эn Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem’i зok iyi tarif eden dayэsэ (Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in Hazreti Hatice radэyallвhu anhв’dan ьvey oрlu olan) Hazreti Hasan radэyallahu anh Hind b. Ebо Hвle’ye:
“Bana Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in vasэflarэnэ anlat ki; onu hayalimde canlandэrayэm”. Эbnu’l-Esir, Ьsdь’l Gabe No 5404, 4/619, Tirmizi, eю-Юemilь’l Muhammediyye, 1/26 Beyhaki Delailь’n Nьbьvve 1/285
Hz. Tirmizi bu hadisi юerifi Sьfyan bin Veki ’den, o da Cemi’ bin Amir'den, o da Ebi Halenin зocuрundan ve Beni Temim kabilesinden Ebu Abdullah kьnyesiyle bilinen bir zattan, o da Эbni Ebi Haleden, o da Hasan bin Ali (r.a.) dan rivayet buyurdu.
Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem’in юemailini ve цzelliklerini црrenmek istemesi konumuz aзэsэndan oldukзa цnemlidir. Buradaki maksat onu hayalinde canlandэrmasэndan baюka bir юey deрildir.
Muhaddislerin Эmвm Hвfэz Ebы’l-Ferec Эbnь’l-Cevzо, de Telbisь Эblis isimli eserinde kendi isnadэyla Abdullah b. Abbвs radэyallвhu anhьma’dan юцyle dediрini rivвyet etti:
Ehl-i Sьnnet’ten Sьnnet’e зaрэran ve bid’atten kaзэndэrmakta olan bir adama bakmak ibadettir.[1078]
“Alо’nin yьzьne bakmak ibadettir.” [1079]
عن ابى هريرة رضى الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: خمس من العبادة قلة الطعام والقعود فى المساجد والنظر إلى الكعبة والنظر فى المصحف من غير ان يقرأه والنظر فى وجه العالم.
Ebы Hьreyre radэyallahu anh’tan rivвyet gцre, Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem юцyle buyurmuюtur:
“Beю юey ibadettendir; az yemek, camilerde oturmak, Kвbe’ye bakmak, okumadan da olsa mushafa bakmak, вlimin yьzьne bakmak.” [1080]
“والنظر فى واجه العالم/Ve’n-nazaru fо vechi’l-вlimi/вlimin yьzьne nazar etmek” ifвdesine dikkatle bir bakalэm. Dilde “نظر” dьюьnerek, tefekkьr ederek (ibretle) bakmak ma’nasэna gelir.[1081]
Kafasэnэn gцzьyle bakmak fэrsatэnэ kaзэran, kalbinin gцzьyle de baksa fena mэ olur?
Canэm elinde olan Allah (Celle Celвluhы) yemin ederim ki ювyet siz yanэnэzdaki юey (hal) ьzere ve zikirde devamlэ olsanэz, elbette melekler sizinle yataklarэnэzda ve yollarэnэzda musafahalaюэrlardэ.[1082]
Devamlэ olarak Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in yanэndaki юey (hвl) ьzere olmak ve zikirde olmak… Эlim erbabэ insaflэ her kiюi kabul ve teslim eder ki, rвbэta bu seviyeyi yakalamanэn ve bu nimeti elde etmenin зabasэndan baюka bir юey deрildir. Hadiste geзen, vez’zikri’deki vav ile atfedilen, atf-э tefsiri’dir.[1083] Цyleyse mana, “yanэmdaki hвl, yani zikir ьzere devamlэ olsanэz” юeklinde olur. O halde onunla beraber olmak ve o hal ьzre olmak bir zikirdir. Юu halde kвmil bir veli ile hissen veya hayalen beraber olmak zikirdir. Bцyle bir beraberliрi temin edecek olan rвbэta da zikrin sebebi veya mukaddimesi olmakla mecвzen zikirdir.
Allah’эn (Celle Celвluhы) Resыlullah(sallallahu aleyhi ve sellem) vasэtasэyla bizlere yukardaki hadislerde zikir yaparken kimleri dьюьnmemizi црretip tavsiyye etti. Bu hadislerden anlaюэlan anladэрэmэza gцre, dьюьnьlmeye en lвyэk olan Allah’эn (Celle Celвluhы) en mьkemmel tecellisi olan insan-э kamilin sыretidir. Bundan dolayэ Mutasavvэflarэn bu hadislerde gцz цnьne alarak yaratэklarэ dьюьnmek kabilinden Allah’эn veli kullarэnэ bir юeyhi dьюьnme neticesine varmэюlardэr. Kendi kafalarэna gцre yada budistlerin yogosundan alэnma deyildir bu dьюьnme. Allah’эn (Celle Celвluhы) Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem vasэtasэyla bizlere yukardaki hadislerde zikir yaparken kimleri dьюьnmemizi црretip tavsiyyelerdir. Эtirazэ olanlar aslэnda Allah’эn (Celle Celвluhы) Resыlullah(sallallahu aleyhi ve sellemin) tavsiyelerine црretisine itiraz etmiю oluyor. Sunnet namazlarэ kэlmayan bir зok vaktini mьslьmanlarэ tekfir eden mьюrik diyenler bэrakэn gьnde beю bin Lв Эlahe Эllallah diye zikir yapmayэ gьnde yьz defa istiрfar зekmeyenlerin Kalblerini dьnya dьюьncelerinden kurtarma gibi bi dertleri olmadэрэ iзin Rabэtayэ anlэyamamalarэ gayet normal.
Эbn Teymiyye’nin Rвbэtanэn Tarifi Эle Цrtьюen Gцrьюь:
“Sen bir юahsэ Allah iзin seversen, doрrudan Allah’э sevmiю olursun. Sen o юahsэ ne zaman kalbinde tasavvur etsen, Cenab-э Hak’kэn sevgilisi olan birisini tasavvur etmiю olursun ve bцylece onu sevmiю olursun.
Bцylece senin Allah iзin ve Allah’a olan mahabbetin daha fazla artmэю olur. Nitekim sen ne zaman Peygamber’i sallallahu aleyhi ve sellem ondan цnceki Peygamberleri ve onlarэn izinden gidenleri hatэrlayэp, onlarэ kalbinde veya kafanda tasavvur etsen senin bu durumun kalbini onlara her tьrlь nimetleri veren Allah’э sevmeye зeker gцtьrьr.
Sen bu insanlarэ Allah iзin seversen, Allah’эn sevgilisi olan zat da seni Allah sevgisine зeker gцtьrьr.”[1084]
Эbn Teymiyye de bu sцzlerini yukardaki hadisleri bilip onlara gцre bцyle bir tanэm yapmэюtэr. Эюin tuaf tarafэ Эbn Teymiyye takip ettiklerini gцrьюlerinin fikir babasэ olarak gцrenlerin bunu anlэyamamasэ yada anlamazdan gelmeleridir.
Эюte Rabэta da Allah’эn (Celle Celвluhы) Resыlullah(sallallahu aleyhi ve sellemin) tavsiyelerine црretisine uyarak yaratэklarэ dьюьnmek kabilinden yukardaki hadislere gцre Allah’эn veli kullarэnэ bir юeyhi dьюьnme neticesidir. Buna raрmen anlaюэlmasэ bu kadar kolay olan bir duruma itirazlar olmuюtur. Юimdi bu itirazlarэ tek tek yazэp aзэklamaya зalэюalэm.
Yukarda gцsterdiрimiz Zikir etmek ve zikirde Allah эn veli kullarэnэ dьюьnmekle ilgili ayet ve hadisleri hakkэ arayan hakka teslim olan samimi bir mьslьman gцrdьрьnde teslim olup Rabэtanэn bu kэsmэna itraz etmez edemez. Ama hak olan gцrьюe teslim olmayэp nefsine teslim olanlar yukardaki ayet ve hadisleri ya tevil eder yada Elbani zayэf dedi deyip haklэ зэkmaya зalэюэrlar. Yukardaki hadislerin sahih olanэ hasen olanэ ve zayэf olanэ vardэr. Sahih ve hasen olanlarэ yeterde artar anlэyana. Zayэf olanda зok aюэrэ zayэf olmayэp zayэf hadisle amel edilen kэsэma girenlerdendir.
Эtrazcэlarэn Elbani bu hadise zayэf dedi demesinin bir цnemi yok. Neden цnemi yok diyoruz. Зьnkь geride geзen Elbaninin Зeliюkilerinden Bir Tanesi konu baюlэрэnda Эюine gelmiyen Bir hadisi Raviyi zayэflatmaya зalэюэrken Elbвnо bakэn ne yapэyor:
“Rвvоlerden Saоd b. Zeyd in sika olduрunu ifade eden Эbn Maоn, Эbn Sa’d, Buhвrо, Эclо, Ebы Ca’fer ed-Dвrimо, Ahmed b. Hanbel ve Эbn Hibbвn gibi otoriteleri вdeta gцrmezlikten gelen Elbвnо “Rвvо Saоd b. Zeyd hakkэnda зok konuюulduрundan zayэf olduрunu delil olamэyacaрэnэ sцylьyor. Elbвnо nin iюine geldiрi baюka bir hadiste daha цnce zayэf dediрi delil olarak kabul etmediрi aynэ ravi olan Saоd b. Zeyd in hakkэnda bu sefer юцyle diyor Elbвnо: “Hadisin isnadэ hasendir. Rвvоlerin hepsi de sikadэr. Saоd b. Zeyd hakkэnda sцz sцylenmiюtir. Ama bu, onun hadisini hasen derecesinden aюaрэ dьюьrmez…
Gцrdьрьnьz gibi iюine gelmediрinde Buhвrо, Ebы Ca’fer ed-Dвrimо, Ahmed b. Hanbel ve Эbn Hibbвn gibi otoriteleri вdeta gцrmezlikten gelerek onlarэn sika dediрi raviyi kabul etmezken iюine geldiрinde bu sefer kabul ediyor. Elbвnо’nin bu зeliюkisi bir tane deyildir.
Bu kitaptaki ikinci hadiste geзen Hz. Osman radэyellвhu anhu'ya bir ihtiyвcэnэ anlatamayan adama Osman Эbnu Huneyf radэyellвhu anhu ama hadisindeki gibi tevessьlь црrettiрi hadisi zayэflatmaya зalэюan Elbвnо Ali Эbnu'l-Medоnо'nin ibaresinden Юebоb Эbnu Saоd'in ezberinin zayэf olduрuna delil getirmeye зalэюэrken Elbвnо Эbnu'l-Medоnо'nin sцzьnden baюэnda sцylediрi en mьhim kelimeyi kesmiюtir ki o da " sikadэr …" sцzьdьr.
Elbвnо, (ilimden, doрrudan ve haktan) uzaklaюэp kendinden цnce hiзbir kimsenin gitmediрi garоb bir yola girdi ve Юebоb'i sika gцren hafэzlarэn sцzlerini ihmal etti, zikretmedi.
Hasan b. Alо es-Sekkвf, Tenвkuzвt-э Elbвnо isimli birkaз ciltlik eserinde, bu ve baюka misallerle bu tezatlэklarэ aзэklamэюtэr. Ayrэca Mahmud Saоd Memduh Naktu’s-Sahih Haюiyesi ’nde, birзok цrnekler ortaya koymuюtu. Mahmud Said Memduh Albвnо'nin Эmam Mьslim'in Sahihi'nde rivayet ettiрi bazэ hadislere zayэf demesinden dolayэ Tenbоhь'l-mьslim ilв te'addi'l-Albвnо alв Sahihi Mьslim adlэ kьзьk hacimli kitabэnэ kaleme almэю, bilahare Albвnо'nin deрerlendirmelerini tenkit ettiрi et-Ta'rоf bi evhвmi men kassame's-Sьnen ilв sahihin ve zaоf adэyla (Эbadвt kэsmэ) altэ cilt halinde Dubai'de tabedilmistir.
Buhвrо ve Mьslimdeki hadisleri kendi юartlarэna gцre zayэflatmaya зalэюan olan kadэna altэnэ haram etmesi, gibi Ehli Sьnnet dэюэ bir gцrью ortaya atan bцyle bir hadisзinin sцzlerine ne kadar gьvenilir. Gцrьldьрь gibi, Elbanо bilerek veya bilmeden bьyьk hatalar yapэyor. Bцyle hatalar yapan birisinin tahriзlerine gьven olur mu? Selefi gцrьюь ьzere olduрunu idda edenler, Elbвnо’ye “Asrэn Muhaddisi” diyorlardэ. Elbanо’nin durumunu gцrdьkten sonra, Elbanо’niyi referans gцsterek yukardaki hadislere zayэf derlerse biz de onlara Elbani nin bu зeliюkilerini ve hatalarэnэ anlatэp onlarэn zayэf demelerinin geзerli olmadэрэnэ sцyleriz. Dolayэsэyla bu kitaptaki ve diyer mevzularda Elbanо’niyi referans gцsterek getirdiрimiz hadislere zayэf demelerinin bir цnemi kalmamэюtэr artэk. Kitaptaki 5 hadisin her iki tarafa gцre tahriз ve degerlendirilmesine baktэрэnэzda Elbani nin durumunu daha net anlamэю olucaksэnэz.
Rвbэtaya son 120 yэl hariз, tanэnmэю, bilinen вlimlerden hiзbiri rвbэtaya юirk demedi. Fakat gьnьmьzde bazэlarэ юirk bazэlarэ da bidat diyorlar. Rвbэtada yapэlan bir veliyi hatэrlamak ve mьrюidin alnэndan kendi alnэna bir эюэk veya nur geldiрini dьюьnmeyi, hayal etmeyi yasaklayan ve bunun юirk olduрunu dair вyet, hadis, hatta uydurma dahi olsa bir rivayet var mэ? Mezhep imamlarэndan veya meюhur bir вlimden bunu yasaklayan bir sцz var mэ? Yok, yok, yok…
Ellerinde bir delil olmadэрэndan bize: Delili olmayan bir юeye delil getirilmez, siz rвbэtayэ ortaya atэyorsunuz, siz delil getirin! diyorlar.
Biz de юцyle cevap veriyoruz:
Biz yukarda aзэkladэрэmэz ayet ve hadislerde zikir etmemizin bir emir olduрunu, Sizin en hayэrlэnэz, gцrьlmesi Allah (Celle Celвluhы) zikrettiren (hatэrlatan akla getiren) kimsedir.[1085] Gibi hadisleri delil getirerek zikir ederken Allahэn velilerini dьюьnmemizi bize Allah’эn (Celle Celвluhы) Resыlullah(sallallahu aleyhi ve sellemin) tavsiyeleri ve црretisi olduрuna dair delilleri gцsterdik. Size de Rabэtanэn юirk olduрunu iddia ettiрinizden sizde zikir yaparken bir veliyi dьюьnmemizi yasaklэyan юirk olduрuna dair ayet, zayэf veya uydurma dahi olsa bir hadis, sahebe ve mesheblerden bir tek delil getirin, getirmelisiniz diyoruz. Эnternet ve diyer munazaralarda dьюьnmemizi yasaklэyan bir delil getiremiyorlar getiremezlerde.
ЭTЭRAZCI:
Biz dьюьnmeye karюэ зэkmэyoruz. Rвbэtanэn yapэlэю юekline itiraz ediyoruz, mьrюidin alnэndan mьridin alnэna feyiz nurunun aktэрэnэ farz edip yanэnda olmayan bir юeyh in ruhundan o feyizi isteme yardэm istemek var, iюte bu юirktir, diyoruz. Зьnkь uzaktan bir insanэ iюitip ona yardэm etmek ancak Allah cc yapabileceрi bir iюtir. Bazэlarэ da rвbэtanэn bidat olduрunu юirk olmadэрэnэ sцylьyor.
CEVAP:
Rвbэtanэn bir kэsmэ olan, bir mьrюidin alnэndan mьridin alnэna feyiz nurunun akmasэnэ hayal etmek ile ilgili Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem ve Sahabe’de yapэldэрэna dair aзэk bir delilimiz yok. Fakat iювreti, delaleti veya iktizasэ kэyas yolu ile vasэtalэ olarak delillerimiz mevcuttur.
Rвbэtanэn ilk zamanlardaki tariflerinde bir mьrюidin alnэndan mьridin alnэna feyiz nurunun akmasэnэ hayal etmek, aktэрэnэ farzetmek dьюьnmek olarak tarif edilmiюtir. Daha sonraki tariflerde ise mьrid alnэna feyiz ve nurun akmasэnэ bir mьrюidin ruhaniyetinden istemek gibi bir tarif eklenmiюtir. Rabэta yapan isterse feyiz ve nurun akmasэnэ bir mьrюidin ruhaniyetinden istemeyerek istemeden, ihtilafэn olmadэрэ юekliyle yani feyiz nurunun akmasэnэ hayal ederek farzederek Rabэta yapabilir.
Bu isteme kэsmэ istiрase ile ilgilidir. Rabэtanэn bu kэsmэnэ anlamak iзin цlьlerin iюitmesi, ruhlarэn halleri, istiрase, keramet gibi konularэn okunup anlaюэlmasэyla mьmkьndьr. Bunlarэn hepsinin anlatэldэрэ istiрase konusuna bakэp iyice anlamak lazэm. Konun anlaюэlmasэ iзin istiрase bahsinde aзэklanan bilgilerin bir kэsmэnэ kэsaca burada da tekrarlamak gerekiyor. Aюaрэda kэsaca gцstereceрimiz hadislerin tahriз ve deрerlendirmeleri delillere yapэlan itirazlar ve onlara verilen geniю cevaplarэ, gцrmek iзin istiрase konusuna bakэnэz. Biz burada kэsaca izah edeceрiz itiraz ve cevaplara pek yer vermicez tekrar olduрu iзin.
“Эyyake na’bьdь ve iyyake nestain ” [1086]
Ancak sana ibadet eder ve yalnэz senden yardэm dileriz.
“Эnsanlardan hiзbir юey istemeyiniz!” [1087]
Eрerbu ayet ve hadisi tevil etmezsek zahir manalarэnda insanlardan hiзbir юey istenmeyeceрi gibi bi durum anlaюэlэyor.
Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia edenler, iюlerine geldiрinde ayet ve hadislerin zahirine yapэюэp tevil etmezler. Эюlerine geldiрi zamanda tevil edip yorum yaparlar.. Burda her ikisini birden yapэyorlar. Bir yandan zahir manayэ ortaya atэyorlar. Biz delil getirincede bu sefer ayet ve hadisleri tevil edip yorum yapэyorlar. Эstiрaseye юirk diyenlerin iki цnemli iddialarэ var.
Birincisi: Sadece Allahu Teвlв’nэn yapmaya gьз yetirebileceрi bir iюte Allah tan deyilde o iюi yapamэyacak olan bir insandan yardэm istemek юirktir diyorlar. Bu dogrudur bu tьr bir istek юirk tьrь bir istektir. Fakat Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia edenler bu dogrudan yola зэkэp kafirler ve putlarэ iзin inen ayetleri kendi kafalarэna gцre Mьslьmanlara зevirip zan, yorum ve haksэz ithamlarda bulunarak Mьslьmanlarэ юirk ile itham etmelerinin yanlэю olduрunu aзэklayacaрэz.
Эkincisi: Bir insandan yardэm istemenin caiz olmasэ iзin o insanэn o anda orda hazэr olup bizi gцrmesi, iюitmesi, bize yardэm edecek gьcьnьn olmasэ gerektiрini sцylьyorlar. Bunlar dogru fakat bu dogrudan yola зэkэp zan,yorum ve haksэz ithamlarda bulunarak yardэm istenilen orda bulunmayan, uzakta olan, keramet sahibi bir veliye seslenip ondan yardэm isteyeni юirk iюlemekle suзlamalarэ yanlэю bunu Ayet ve hadislerle aзэklayacaрэz.
Юimdi Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia edenlerin bu yorumlarэ ve ithamlarэndaki yanlэюlarэ geniю bir юekilde aзэklayalэm
Hazreti Sьleyman (aleyhisselвm) yanэndaki insan ve cinlerden oluюan topluluрa:
يَا أَيُّهَا الْمَلأ أَيُّكُمْ يَأْتِينِي بِعَرْشِهَا قَبْلَ أَنْ يَأْتُونِي مُسْلِمِينَ
“Aylarca uzaktaki Belkэs’эn sarayэndaki tahtэnэ bana kim getirir?” [1088] diye istediрinde,
Эfrit (Cin): “Sen yerinden kalkmadan ben onu sana getiririm.
أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ تَقُومَ مِنْ مَقَامِكَ وَإِنِّي عَلَيْهِ لَقَوِيٌّ أَمِينٌ.
Эfrit (Cin): “Sen yerinden kalkmadan ben onu sana getiririm. Ve gerзekten bunu yapmaya hem gьcьm hem de gьvenim var.” dedi.” [1089]
قَالَ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتَابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ.
“Yanэnda kitabtan bьyьk bir ilim bulunan kiюi, (Эbn Abbвs’a gцre ise Hazreti Sьleyman’эn veziri Asaf b. Berhэya) ise, “Ben onu sana, gцzьnь kэrpmadan цnce getiririm.” dedi. [1090] Derken onu yanэnda durur gцrьnce هَذَا مِنْ فَضْلِ رَبِّي / Bu Rabb'imin bir lutfudur.” dedi. [1091]
Ьз aylэk mesafede sarayэn iзindeki tahtэn yerini bilip gцrьp elmas tahta demir gibi katэ maddelerden oluюan tahtэ, duvarlardan geзirip gцz aзэp kapayana kadar getirmeye, ancak Allah’эn (Celle Celвluhы) gьcь yeter, hiзbir insan bunu yapamaz.
Эnsandaki bu gьз, nasэl bir ilim ve ona Allah tarafэndan verilen bu ilimle daha neler yapabilir.? Sьleyman aleyhisselam bunu Allah’tan deрil, cin ve insanlardan istiyor. Allah (Celle Celвluhы) buna kэzmэyor, bir de Kur’вn’a yazэyor. Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia edenler
“Эyyake na’bьdь ve iyyake nestain ” [1092]
Ancak sana ibadet eder ve yalnэz senden yardэm dileriz.
Peygamber (s.a.v) Adiy b. Mвlik ve onunla birlikte kendisine biat edenlere: “Эnsanlardan hiзbir юey istemeyiniz!” [1093]
Ayet ve hadisi delil getirerek ancak Allah cc yapabileceрi bir iюi o iюi yapamэyacak olan bir insandan istenmesini юirk olacaрэnэ sцylьyorlardэ. Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia edenlere gцre Sьleyman aleyhisselam ’эn bu tьr isteрi юirk tьrь bir istekmi olmuю oluyor dediрimizde.
ЭTЭRAZ:
Hвюв ve kella! Sьleyman aleyhisselam ’эn yaptэрэ, gьcьnьn yeteceрi bir konuda hay /yaюayan ve hazэr /yanэnda bulunan kimselerden bir istekte bulunmaktadэr. Bunun юirk olduрunu sцyleyen kim? Bizim itirazэmэz or a da hazэr olmayan, uzakta olan, sadece Allahu Teвlв’nэn yapmaya gьз yetirebileceрi, insanlarэn yapamayacaрэ ancak Allah’эn yapacaрэ bir юeyi o юeyi yapamэyacak olan bir insandan istemenin юirk olduрunu sцylьyoruz.
CEVAP:
Biraz цnce “Bu ayeti kerimeden sadece Allah’tan isteyebileceрimiz юeyler olduрunu, bu юeyleri ondan baюka kimseden isteyemeyeceрimizi de anlamэю oluyoruz.” Diyordunuz. Юimdi ise olaрan ьstь gьcьnьn yeteceрi bir konuda hay /yaюayan ve hazэr /yanэnda bulunan kimselerden bir istekte bulunabilinir diyorsunuz. Sьleyman aleyhisselam ’эn yaptэрэ da bu diyorsunuz.
“Эyyake na’bьdь ve iyyake nestain ” [1094]
Ancak sana ibadet eder ve yalnэz senden yardэm dileriz.
“Эnsanlardan hiзbir юey istemeyiniz!” [1095]
Bu ayet ve hadislerin zahir manasэnda olaрanьstь bir юeyi gьcь olandan istenir. Ama gьcь olmayandan olaрanьstь bir юeyi istenmez diye bir ayrэm olmadэрэ halde юimdi eрer gьcь varsa istenebilir, diyorsunuz. Olsun, bu orta bir gцrьюьn, birlik ve beraberliрin oluюmasэ aзэsэndan gьzel bir geliюme, зьnkь bizde eрer gьcь varsa istenir diyoruz. Konun anlaюэlmasэ iзin bu (eрer gьcь varsa istenir) sцzь зok цnemli.
Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia edenlerin savunduklarэ gцrьюlerin geneline bakэldэрэnda doрrudan yola зэkэp yanlэю bir gцrьюь ortaya atarak savunurlar. Эlk bakэюta konunun tьm yцnleriyle araюtэrmayanlar onlarэ haklэ gibi gцrebilirler. Зunkь getirdikleri ayetlere, hadislere ve yorumlarэna baktэрэnэzda onlarэn gцrьюlerini destekliyor nitelikte olduрunu gцrьrler. Fakat olayэn detayэna inildiрinde onlarэn yorum ve zanlarэnэn hatalэ olduрu gцrьrsьnьz. Ancak Allahu Teвlв’nэn yapmaya gьз yetirebileceрi, insanlarэn yapamayacaрэ Allah’эn yapacaрэ bir юeyi Allah tan deyilde o iюi yapamэyacak olan bir insandan istemek юirktir.” demelerinde olduрu gibi. Эlk bakэюta haklэ gibi gцzьkьyorlar зьnkь dedikleri doрru.
Allah'эn yarattэрэ varlэklarэn sahip olduklarэ gibi gцrьnen gьз ve kuvvet gerзekte Allah'a ait olan sonsuz gьcьn onlardaki kьзьk bir yansэmasэdэr. Allah dilediрi anda bu gьcь kendilerinden geri alabilir. Allahu Tealв kendi muradэ doрrultusunda, kэsmen muktedir kэlarak saltanatэ gereрi normalde insanlarэn yapamayacaрэ ancak Allah (Celle Celalьhь) yapabileceрi iюleri dilediрine ilim gьз vererek yaptэrэr. Kadir-i Mutlak olan Allah, Peygamberlerine, meleklerine ve velilerine de tasarruf izni vermiю, onlara olaрanьstь gьз ve kudret ihsan etmiюtir.
Allah'эn (Celle Celalьhь) bazэ harikulade olan iюleri yapmalarэ iзin Peygamberlerine, meleklerine, cinlere ve insanlara ilim, izin, gьз verdikten sonra artэk izin verilen o iю ancak Allah’эn yapabileceрi insanlarэn yapamayacaрэ bir iю olmaktan зэkэp Allah (Celle Celalьhь) izin, ilim ve gьз verdiрi Peygamberler, melekler, cinler ve keramet ehli insanlarэnda yapabileceрi bir iю olmuю olur.
Hz Sьleyman nэn istediрi insan эn ьз aylэk mesafeden gцz aзэp kapayana kadar tahtэ getirmesi gibi. Hazreti Цmer radэyallahu anh’a Medine ' de hutbe verirken birden binlerce kilometre uzaklэktaki Эran’эn Nihavent bцlgesinde dьюmanlarla savaюan Эslвm askerlerini ve askerlerin komutanэ Sвriye’yi gцrmью, dьюmanэn arkadan зevirdiрini ona bildirmek iзin “Sвriye daрa, daрa!” diye nida etmiюtir. Sonra da “Cebel, Cebel!” diyerek seslenip uzaktan orduya komuta etmiюtir. O komutan bu sesi 2000 kilometre uzaklэktan duymuюtur.[1096]
Bu iю normalde insanlarэn yapamэyacaрэ ancak Allah cc yapabileceрi bir iюti, ama Allah cc Hz Цmere bu ilmi gьcь izni verdikten sonra Hz Цmerinde yapabileceрi bir iю olmuю oluyor.Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia edenlerin itibar Ettikleri alimleri olan
Эbn Teymiyye юunlarэ anlatэr: Peygamberlik iddiasэnda bulunan Esvedь’l-Ansо, Ebы Mьslim’i зaрэrtmэю ve ona “Benim peygamberliрimi tastik ediyor musun?” diye sormuю. Bu soruyu Ebu Mьslim “Hayэr tastik etmiyorum.” diye cevaplamэю. Bunun ьzerine Esved “Peki Muhammed’in Allah (Celle Celвluhы)’эn Resыl’ь olduрunu kabul ediyor musun?” diye sorup Ebu Mьslim'den “Elbette kabul ediyorum.” cevabэnэ alэnca gazaba gelmiю. Bir ateю yakэlmasэnэ ve Ebы Mьslim’in ateюin iзine atэlarak yakэlmasэnэ emretmiю adamlarэna. Bu emri yerine getiren adamlarэ, Ebы Mьslim’in ateюin iзinde namaz kэlarken gцrdьler, hiзbir юey olmuyormuю gibi Ebы Mьslim, Allah (Celle Celвluhы) Resulunun vefatэndan sonra Medine’ye gelmiюti. Hazreti Цmer radэyallahu anh onu kendisiyle Hazreti Ebы Bekir arasэna oturtmuюtu.
Hazreti Ebы Bekir (v. 13/634) radэyallahu anh hazэr bulunanlara; “Allah (Celle Celвluhы)’a hamd olsun цmrьm sona ermeden Allah (Celle Celвluhы)’эn Resыlь Muhammed’in ьmmetinde Эbrahim Halilullah gibi ateюe atэlэp da kurtulan birini gцrmeyi bana nasip etti.[1097]
Ateюte yanmamak insanlarэn yapamэyacaрэ bir юey, fakat Allah bu ilmi gьcь izni verdikten sonra Ebы Mьslim’in yapabileceрi bir iю olmuю oluyor.
Hazreti Эsa Юцyle Diyordu: "Ben size Rabb'inizden bir ayetle geldim.
Ben sizin iзin kuю юeklinde зamurdan bir юey yapar, sonra onun iзine ьflerim ve o Allah’эn izniyle bir kuю oluverir. Allah’эn izniyle doрuюtan kцrь, alacalэyэ iyileюtiririm, цlьleri diriltirim. Yediklerinizi ve evlerinizde depoladэklarэnэzэ size haber veririm. Bunda sizin iзin bir ayet vardэr. Hiз kuюkusuz, Allah, benim de sizin de Rabb ' inizdir. Юu halde O’na ibadet edin.” [1098]
Bьtьn bunlar Allah’эn izniyle gerзekleюirdi.
Allah Celle Celвluhы Hazreti Эsa’nэn bu mucizelerini kendisinin izniyle yaptэрэnэ belirtiyor:
وَتُبْرِئُ اْلأَكْمَهَ وَاْلأَبْرَصَ بِإِذْنِي وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتَى بِإِذْنِي.
Doрuюtan kцr olanэ, alacalэyэ (cьzzamlэyэ) iznimle iyileюtiriyordun, (yine) Ben'im iznimle цlьleri (hayata) зэkarэyordun. [1099]
Kadir-i Mutlak olan Allah, Peygamberlerinden baюka meleklerine ve velilerine de tasarruf izni vermiю, onlara olaрanьstь gьз ve kudret ihsan etmiюtir. Cenab-э Zьlcelвl Hazretleri, saltanatэ gereрi dilediрi iюlerini dilediрi юekilde meleklerine yaptэrэr. Bunlar ayet ve hadislerde belirtildiрi ьzere sayэlamayacak kadar зok iюlerdir. Aynen bunun gibi, Allahu Tealв kendi muradэ doрrultusunda, mьbarek zatlardan dilediрine dilediрi hususlarda tasarruf ettirir. Onlara olaрanьstь gьз ve kudret ihsan eder.
Цlьyь diriltmek ancak Allah’эn cc yapabileceрi bir iюti. Fakat Allah Celle Celвluhы Hazreti Эsa’ya bu gьзleri ve izni verdikten sonra artэk Hazreti Эsa’nэn da yapabileceрi bir iю olmuю oldu. Hz. Эsa zamanэnda yaюayan bir insan Hazreti Эsa’nэn Зamurdan yaptэрэ kuюun uзtuрunu, doрuюtan kцrь, alacalэyэ iyileюtirdiрini, цlьleri dirilttiрini, yediklerini ve evlerinde depoladэklarэnэ bildiрine юahit olmuю olsa. Hazreti Эsa’ya Эnsanlara faydalэ olmasэ iзin bu gьзleri ve izni Allah’эn cc verdiрini bilincinde olarak, ya Эsa oрlumu dirilt veya gцzьmь iyileюtir, dese bu юirk olurmu? Юirk olmaz. Зьnkь Hazreti Эsa’ya o gьcьn Allah tarafэndan verildiрini bildiрi iзin istemiюtir o gьз Hazreti Эsa da vardэr. Buna itiraz edip hayэr юirk olur derlerse? Bizde юu sцzlerini hatэrlatэrэz. Yukarэda Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia edenlere Sьleyman aleyhisselam ’эn cin ve insandan istemesi юirk tьrь bir istekmi dediрimizde ne demiюlerdi.
Hвюв ve kella! Sьleyman aleyhisselam ’эn yaptэрэ, gьcьnьn yeteceрi bir konuda hay /yaюayan ve hazэr /yanэnda bulunan kimselerden bir istekte bulunmaktadэr. Bunun юirk olduрunu sцyleyen kim? Demiюtiler. Bizde aynэ sцzь sцylьyoruz. Hazreti Эsa’dan зoзuрunun diriltmesini isteyen ve yanэnda bulunmayan keramet sahibi bir veliden kendisine yardэm etmesi iзin seslenen insanэn yaptэрэ Allah Celle Celвluhы izin ve gьз vermesiyle bir зok юahitlerin юahitliрi ile tesbit edilmiю bir kimseden gьcьnьn yeteceрi bir konuda yaюayandan, yaюamayanэn ruhundan, yanэnda bulunan veya bulunmayan kimselerden bu tьr bir istekte bulunmaktadэr. Bunun юirk olduрunu sцyleyen kim? Эlim ve akэl sвhibleri bilirler ki, Mevlв'nэn yardэmlarэ bu sebebler вleminde umыmiyyetle deрiюik sebeb ve vвsэtalarla gelir, kullara ulaюэr. Meselв sэkэюэp parasэz kalsanэz, Mevlв'ya yalvarэp yakarsanэz, O da bir kuluna ilhвm etse, o kul da, durup dururken hвlinizi sorsa ve size yardэm yapsa, para verse ve (bana Rabbim yardэm etti) deseniz, o kulu Allah celle celвlьhы'nun yerine koymadэрэnэz gibi, (bana юu kiюi yardэm etti) deseniz Mevlв'yэ da kul yerine koymuю olmazsэnэz. Her iki sцzьnьz de, i'tibвrэnэzэn (burada bakэю aзэnэzэn) doрruluрuna gцre doрrudur. Birinci sцzde, fiili, hakоkо sвhibine, ikincide de sebebine isnвd etmiю (dayandэrmэю) olursunuz. Bu bir зeliюki olmaz. Kezв basоt bir maddо yardэmэ bir kuldan istediрinizde, o kiюi size bu yardэmэ yapэnca, Allah celle celвlьhы bana yardэm etti deseniz de olur юu kul bana yardэm etti de deseniz doрru olur. Birincisi hakоkо diрeri de mecвzо yardэm demek olur.
Meselenin aslэ, Allah Celle Celвlьhы tarafэndan, isnвd-э mecвzо-i luрavо veya hakоkat-i цrfiyye nevinden bir gьce muktedir kэlэnan mahlыklar ile, bцyle bir gьз bile kendisine verilmeyen mahlыklar olan putlarэ birbirine kэyaslayabilmek tir, bu ise akэllэlarэn yapabileceрi bir iю deрildir; ner e de kaldэ вlimlerin yapacaрэ bir iю olsun. Эnsanlar, cinler ve meleklerin, Allah celle celвlьhы’nun kэsmen muktedir kэlmasэ, bazэ юeylere gьзlerinin yetmesi, ama bunu Allah Celle Celвlьhы’dan almalarэ ile Allah Celle Celвlьhы’nun bцyle bir gьз vermediрini aзэkзa sцylediрi putlara Allah’эn bir sэfatэnэ verip Allah’a denk eюit gцrьp doрrudan yalvaran ondan isteyen ve ona ibadet eden mьюriklerle, keramet ehli bir veliye Allah’эn bir sэfatэnэ vermeyen Allah’a denk eюit gцrmeyen mьslьmanlarэ akэl ve iman sвhibi bir kimseyi mьюriklerle putlarэyla kэyaslayэp tekfir etmez. Sap ile samanэ karэюtэrmaz.
Selefi gцrьюь ьzere olduрunu iddia edenler bize Allah’эn bir sэfatэnэ veriyosunuz derse Allah (Celle Celalьhь) hangi sэfatэ o istenilen юahэsa vermiюiz? Hazreti Sьleyman’эn ancak Allah (Celle Celalьhь) yapabileceрi olaрan ьstь bir iюi Allah'эn ilim ve gьз verdiрi cin ve insandan isterken Allah’эn herhangi bir sэfatэnэ cin ve insana vermiю mi oluyo? Olmuyorsa bizimkisi nasэl oluyor. Dolayэsэyla Allah (Celle Celalьhь) nьn bir sэfatэnэ onlara vermek deyil, Allah (Celle Celalьhь) Peygamberlerine, meleklerine, cinlere ve veli kullarэna olaрanьstь gьз ve tasarruf izni, ihsan ederek insanlara faydalэ olmalarэ iзin onlarэ gцrevlendirmiю olmasэndan dolayэ gцrevli bir memurdan o gцrevi talep etmiю olunuyor. Bundan dolayэ Allah (Celle Celalьhь) tarafэndan harikulade iюleri yapma izni verilerek insanlara faydalэ olmak iзin gцrevlendirilen bir veliden kendisine izin verilin kerametinden, harikulade iюlerinden faydalanmak, istemek юirk deрildir.
Allah dilediрine dilediрi ilmi црretir.
يُؤْتِي الْحِكْمَةَ مَنْ يَشَاءُ وَمَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْرًا كَثِيرًا
“Allah hikmeti dilediрine verir. Hikmet verilen kimseye зokзa hayэr verilmiюtir. Bunu ancak akэl sahipleri dьюьnьp ibret alэrlar.” [1100]
Dilediрine bildirir dilemediрine bildirmez. dilediрine gьз verir dilediрine vermez. Kimse neyi yapacaрэ neyi yapmayacaрэ hususunda Allah’a (Celle Celвluhы) ye sэnэrlandэrma getiremez.
Abdullah b. Цmer radэyallahu anh’den naklen Resыlullah sallallahu aleyhi ve sellem юцyle buyurmuюtur:
إن لله عز وجل خلقا خلقهم لحوائج الناس يفزع اليهم الناس فى حوائجهم اولئك الآمنون من عذاب الله تعالى
“Muhakkak Allah, insanlarэn ihtiyaзlarэ iзin kendilerine mьracaat edecekleri insanlar yaratmэюtэr. Эюte onlar Allah’эn azabэndan emin olanlardэr.” [1101]
ЭTЭRAZ:
Abdьlkвdir Geylвnо Hazretleri bir юiirlerinde buyururlar ki:
"Mьrоdim ister doрuda olsun ister batэda
Hangi yerde olsa da yetiюirim imdвda"
Эddiв: Bu, Kur'вn-э Kerim'in зok sayэda вyetine aзэkзa aykэrэdэr.
"Darda kalmэю kiюi dьв ettiрi zaman onun yardэmэna kim yetiюiyor da sэkэntэyэ gideriyor ve sizi yeryьzьnьn hakimleri yapэyor? Allah ile beraber baюka bir tanrэ mэ var?" (Neml 27/62)
CEVAP:
Юu вyeti dahо bвtэlэnэza вlet etmekle bir kez daha Allah celle celвlьhы’ya iftirв etmiюsiniz.
Bu beyt, nihвyet kerвmet yoluyla yapэlan bir iюten haber vermektedir. Velоlerden sudыr edecek kerвmet, yani olaрan ьstь iю, Ehl-i Sьnnet mь'minlerce hak olduрuna gцre, mes'ele kalmaz.
Эbnь Teymiyye'nin -el-Furkвn'эnda dediрi gibiAbdu’l-Kadir-i Geylвnо, Юerоat meювyihэndandэr Kerвmeti mьtevвtirdir. Diyor Эbnь Teymiyye
O, bazen, Allah'эn izni ve yardэmэyla, doрuda ve batэda mьrоdlerine yardэmcэ olabileceрini, Allah'эn kendisine lutfettiрi nimetlerden olduрunu anlatma kabilinden, sцylemiюse ne olmuю? Bunun Kur'вn'la зeliюmediрini, Kurвn’a оmвn edip kerвmetle alвkalэ вyetleri ve husыsan Neml sыresi kэrkэncэ вyeti de tasdоk edenler anlar, teslоm ve itiraf ederler. (Yanэnda kitвbtan bir ilim olan (Sэddik), onu (Yemen’deki Belkэs'эn tahtэnэ) sen gцzьnь kэrpmadan sana (Юam'a) getiririm, dedi.)[33]
Onca uzaklэktaki tahtэ, fizik kanunlarэnэ alt ьstederek, gцz kэrpmadan Sьleyman aleyhis-selвm'a getirebileceрini sцyleyen Sэddоk ve velо Asef'ten sцz ediliyor...
Mь'minler, bu sцzьn hadоsle de зeliюmediрini bilir ve buna inanэrlar. Zоrв, hadоsde юцyle buyruldu: (Allah bana yeryьzьnь dьrdь bir araya topladэ. Doрusunu ve batэsэnэ gцrdьm)[34]
Yine buyruldu: Yыsuf aleyhisselвm Zьleyhв ile olan imtihanэnda, uzaklardaki Ya'kыb aleyhisselвm orada temessьl etti. Parmaрэnэ эsэrэyordu.[35]
Adullah Эbnu Abbвs radэyallahu anhuma, “(Yыsuf aleyhisselвm) Rabbi’nin bьrhвnэnэ
gцrmeseydi” (Yыsuf aleyhisselвm sыresi 24) вyetinde (onu tefsir ederken) юцyle dedi:
َن ِامِلِه
َ
ْن أ
ِ م
ُ
ُه
ت
َ
و
ْ
َج ْت َ شه
َ
َ ف َخر
ُ
ه
َ
ص ْدر
َب َ
َ
وب َ ف َضر
ُ
ُق
ْ
ع
َ
ي
ُ
ّثِ َل َ له
ُ
م
“Ya’kub aleyhisselвm O’na bir юekle bьrьndь ve gцрsьne vurdu da, юehvet
parmak uзlarэndan зэktэ.”
(Hвkim, el-Mьstedrek (2/346). Hвkim, “Bu rivвyet, Buhвrо ve Mьslim юartlarэna gцre sahоhtir” dedi. Zehebо de
el-Mьstedrek Telhоs’inde O’nu (Hвkim’i) tasdоk etti. (Aynэ yer.)
Hвfэz Ebы Nьaym’эn ve Эmвm Beyhekо'nin Delвilu’n-Nьbьv-ve’lerinde de rivвyet ettikleri ve Hвfэz Эmвm Эbnь Hacerь Askalвnо'nin el-Эsвbe’de isnвdэnэn Hasen olduрunu sцylediрi hadоsde haber verildiрine gцre, Hz. Цmer radэyallahu anhu Medine'deki minberden Оrвn ordularэ karюэsэnda hezimete uрramakta olan Эslвm ordularэnэn kumandanэ Sвriye radэyallahu anhu'yu o denli uzaktan оkвz etti, (Ey Sвriye daрa yanaю, daрэ arkana al, ey Sвriye...) dedi, Sвriye radэyallahu anhu bu feryвdэ iюitti ve Эslвm ordularэ bu оkaz sayesinde bozgundan kurtuldu. [36]
Ve daha niceleri …..
Demek ki, olaрan ьstь olarak зok uzaklar gцrьlebilir ve uzaktakilere olaрan ьstь yollarla yardэm edilebilir.
[32] Sэrrо-i Girоdо, Ahsenь’l-Kasas:(2/327-341)’den kэsaltarak.
[33] Neml:40
[34] [Ahmed Эbnь Hanbel, Ebь Dвvыd, Tirmоzi, Эbnь Mвce, Sevbвn radэyellвhu anhu’dan.], El-Fethu’l-Kebоr:1/307-308
[35] Hвkim el-Mьstedrek'inde Abdullah Эbnь Abbas radэyallahu anhumв'dan Sahоh bir isnвdla rivвyet etti ve Эmвm Zehebо, Muhtasar’эnda bu hьkme i'tirвz etmedi:2/346
[36] Beyhekо, Delвilь’n-Nьbьvveh. Эbn-i Hacer (rh) el-Эsвbe’de(2/3) bu haberin isnвdэnэn Hasen olduрunu sцyledi. Haberi, ayrэca, Ebы Nьaym, Hatоb ve Эbnь Merdыye de rivвyet ettiler. (En-Nibrвs:482)
Эnsanlara bu iю garip gelebilir, anlamakta zorluk зekebilirler ama durum yukarda anlattэрэmэz gibi dir. Sorun bu itikatle isteyende deyil, sorun bu meseleyi anlayamadэрэ iзin yorum ve zanlarla bu tьr isteрe юirk diyenlerdedir. Allah (Celle Celalьhь) o veliye uzaktan insanlara yardэm etmesi iзin ilmi ve gьз verdikten sonra artэk izin verilen o iю ancak Allah’эn yapabileceрi insanlarэn yapamayacaрэ bir iю olmaktan зэkэp Allah (Celle Celalьhь) izin, ilim ve gьз verdiрi O keramt ehli insanэn da yapabileceрi bir iю olmuю olur. Dolayэsэyla Allah bazэ insanlarэ yardэm etmeleri iзin gцrevlendirmiюtir. Bunlar peygamberler, insanlar, melekler ve cinler olabilir.
Allah dilediрine dilediрi ilmi црretir.
يُؤْتِي الْحِكْمَةَ مَنْ يَشَاءُ وَمَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْرًا كَثِيرًا
“Allah hikmeti dilediрine verir. Hikmet verilen kimseye зok
|
|
|
