 |
Патогенезі. Эпидемиологиясы. Клиникалық көрінісі. Диагностикасы. Салыстырмалы диагностикасы
|
|
|
|
Патогенезі
ГГ патогенезінің негізінде гонадолибериннің циклдік бө лінуін тежейтін пролактин гиперсекрециясы жатыр, нә тижесінде ЛГ, ФСГ циклдік бө лінуінің тө мендеуі, аналық бездердің гиполютеинді дисфункциясы, ановуляция, гипоэстрогения дамиды.
Симптомдардың бірқ атары пролактиннің экстрагенитальды ә серінен туындайды: кө мірсулардың майғ а айналуының артуынан семіздік; бү йрек ү сті безінде дегидроэпиандростерон ө ндірілуінің ынталануынан «жең іл» гиперандрогения; гиперпролактинемия остеопения синдромының қ алыптасуына ә келеді, яғ ни эстроген тапшылығ ының ауырлауынан D дә руменінің алмасуына ә сер етеді. Пролактин лактацияны дамытады жә не либидоны тө мендетеді. Гиперпролактинемия кө рінісінде дамитын эстроген тапшылығ ы диспареуния мен семіздіктің дамуына жол ашады.
Эпидемиологиясы
Пролактинома-жиі дамитын гипофиз аденомасы. Аутопсия зерттеулерінің мә ліметтері бойынша мә йіттердің 10%-да микропролактинома анық талғ ан. Микропролактинома макропролактиномамен салыстырғ анда бірнеше рет жиі кездеседі, сонын ішінде ә йел адамдарда басым. Ал макропролактинома екі жыныста да бірдей жиілікте дамиды. Патологиялық жә не биохимиялық гиперпролактинемия халық арасында 1: 500 жиілікте кездеседі. Гиперпролактинемия олигоменорея кө рініс берген ә йелдердің 8%-да дамиды. Сырқ аттанатын ә йелдердің орташа жасы — 25–30 жас, ер адамдарда — 45–50 жас.
Клиникалық кө рінісі
Клиникалық кө рінісі пролактин мө лшерінің жоғ арылауына қ арамастан симптомсыз ағ ымнан, айқ ын клиникалық кө ріністің дамуына дейін ауытқ иды (аменорея, галакторея, бедеулік).
|
|
|
ГГ жиі кездесетін сиптомдары:
1. Менструальды циклдің бұ зылуы: опсоолигоменореядан аменореяғ а дейін, жиі екіншілік.
2. Бедеулік (біріншілік жә не екіншілік) ГГ кездесетін басты шағ ым, кө птеген ә йелдер ү шін бедеулікті жою емнің басты мақ саты болып табылады. Гинекологиялық қ арау барысында жатыр гипоплазиясы, «қ арашық » белгісінің, шырыштың «тартылу» белгісінің болмауы мү мкін. Науқ астарда пубертатты кезең ге дейін ауырса шү ртекей, кіші жыныс еріндерінің гипоплазиясы анық талуы мү мкін.
3. Патологиялық галакторея ГГ сирек алғ ашқ ы симптомдарының бірі болады (20% жағ дайда ғ ана). Оның айқ ындылығ ы қ олмен қ ысқ анда кө п мө лшерде жә не спонтанды тү рден бірнеше тамшыларғ а дейін ауытқ уы мү мкін. ГГ-мен сырқ аттанғ ан науқ астарда популяциямен салыстырғ анда фиброзды-кистозды мастопатия жә не сү т безінің қ атерлі ісігі жиі кездеспейді. Науқ астарғ а жасына сай келмейтін сү т безінің майлы инволюциясы тә н.
4. Либидоның тө мендеуі, аноргазмия, фригидтілік, қ ынаптағ ы қ ұ рғ ақ тық науқ астарда жиі кездеседі, бірақ аталғ ан шағ ымдар белсенді тү рде жиі анық талмайды.
5. Эректильді дисфункция - ер адамдардың басты шағ ымы, сонымен қ атар олигоспермия болуы мү мкін; гинекомастия жә не галакторея ө те сирек кездеседі.
6. Неврологиялық симптоматика макроаденома кезінде дамиды (хиазмалық синдром, бастың ауыруы, бассү йек-ми жү йкелерінің салдануы).
7. Басқ а да мү мкін болатын симптомдар: орташа семіздік (науқ астардың 80% -да), бетте, емізікшелер айналасында, іштің ақ сызығ ы бойымен артық тү ктену (науқ астардың 25%-да), депрессивті бұ зылыстар анық талады.
|
|
|
Диагностикасы
1. Сә йкес клиникалық симптоматикасы бар науқ астарда гормональды зерттеу арқ ылы гиперпролактинемияның бар екенін дә лелдеу. Қ анда бір рет пролактиннің жоғ ары дең гейін анық тау ГГ диагнозын қ оюғ а жеткіліксіз. Пролактин дең гейінің ө зіде ГГ генезі жө нінде ой тү юге қ осалқ ы ә сер етуі мү мкін. Пролактин дең гейі 3000 мЕд/л жоғ ары болса, гипофиз аденомасына кү мә н туады. Идиопатиялық жә не медикаментозды ГГ кезінде пролактин дең гейі ә лдеқ айда тө мен болады.
2. ГГ-нің симптоматикалық тү рлерін жоқ қ а шығ ару (қ алқ анша бездің функционалдық жағ дайын анық тау, аналық бездің поликистозды синдромын, бауыр жә не бү йрек жеткіліксіздігін, жү йке-рефлекторлық жә не медикаментозды ә серлерді жоқ қ а шығ ару).
3. Аденоманы визиуальзациялау немесе ГГ–нің идиопатиялық сипатын анық тау мақ сатында бас миының МРТ жасалады.
Салыстырмалы диагностикасы
· Гормональды белсенді емес гипофиз аденомасы (2. 3 бө лімді қ араң ыз) жә не «бос» тү рік ершігі синдромы (2. 8 бө лімді қ араң ыз). ГБЕГА кезінде пролактин дең гейі аздап кө теріледі. Сонымен қ атар, мұ ндай аденомалар дофаминомиметиктермен терапия кө рінісінде кішіреймейді.
· Гормональды-белсенді гипофиз аденомалары (соматотропинома, пролакто-соматотропинома).
· Симптоматикалық гиперпролактинемия (біріншілік гипотиреоз, наркотиктерді қ абылдау жә не т. б. ).
· Макропролактинемия кезінде арнайы клиникалық кө рініс болмайды, оны макропролактинді анық тау арқ ылы дә лелдеуге болады.
· Соматикалық патология (бү йрек жеткіліксіздігі жә не т. б. ).
· Физиологиялық галакторея (нә ресте туылғ аннан кейін 2–3 жыл бойы жә не емізу тоқ тағ анғ а дейін сақ талуы мү мкін).
· Жү йкелік-рефлекторлы галакторея жә не гиперпролактинемия (канцерофобия элементтерімен астеноневротикалық бұ зылыстар, бү л кезде науқ астар ү немі сү т безі бө ліністерін тексеріп, нә тижесінде ө зін-ө зін пальпациялаудан рефлекторлы тү рде галактореяны ү детеді).
|
|
|
