 |
Эпидемиологиясы. Өзгерістер. Гипогонадизмнің дамуы. Клиникалық көріністері. Диагностикасы. Салыстырмалы диагностикасы
|
|
|
|
Эпидемиологиясы
Ер адамдарда дамитын туа біткен гипогонадизмнің себептерінің бірі Клайнфелтер синдромы болып табылады. Клайнфельтер синдромының таралу жиілігі тірі туылғ ан ер балаларғ а 1: 500 қ атынасындай. Жү ре пайда болғ ан гипогонадизм жиі кездеседі, ол ер адамдардың 20%-да дамиды. Бұ л кө рсеткіш алынғ ан диагностика қ ағ идаларына тікелей тә уелді.
6. 6 кесте. Даму кезең іне тә уелді гипогонадизм симптоматикасы
|
Ө згерістер |
Гипогонадизмнің дамуы | |
| Пубертатқ а дейінгі кезең | Пубертаттан кейінгі кезең | |
| Сү йек | Евнухоидты ұ зынбойлылық, остеопороз | Остеопороз |
| Кө мей | Дауыс мутациясының дамымауы | Ө згеріссіз |
| Тү ктену | Ә йел типі бойынша: шаптық тү ктенудің горизонтальды шекарасы, денеде тү ктенудің болмауы, сақ ал мен мұ рттың шық пауы | Шаш ө суінің баяулауы немесе шаштың, сақ ал-мұ рттың жә не аксилярлы жә не шап аймағ ында тү ктің тү суі, андрогенді алопецияның болмауы |
| Тері | Қ ұ рғ ақ, бозғ ылт, жасө спірімдік безеулердің болмауы | Атрофия, бозғ ылт |
| Эритропоэз | Анемия | Анемия |
| Мускулатура | Жетілмеген | Атрофия, кү шінің тө мендеуі |
| Май тіні | Ә йел типі бойынша майдың жиналуы | Ә йел типі бойынша таралуы |
| Сперматогенез | Инициирленбейді, бедеулік | Тө мендейді, бедеулік |
| Эякулят | Жиі аспермия | Спермограмма кө рсеткіштерінің нашарлауы |
| Либидо, потенция | Болмайды | Ә лсірейді |
| Жыныс мү шесі | Инфантильді (ұ зындығ ы < 5 см) | Ө згеріссіз |
| Аталық бездер | Жұ мсақ < 5 мл | Жұ мсақ < 15 мл |
| Ен | Пигментацияланбағ ан, қ атпарсыз | Ө згеріссіз |
| Простата (қ уық асты безі) | Жетілмеген | Атрофия |
|
|
|
Клиникалық кө ріністері
Гипогонадизмнің клиникалық кө рінісі ең алдымен сырқ аттың дамығ ан жас уақ ытына тә уелді (6. 6 кесте).
Диагностикасы
1. Гипогонадизмнің клиникалық кө рінісі (6. 6кесте) гипогонадизмнің дамуына ә келген сырқ аттардың спецификалық кө ріністерімен бірге ұ штасады (туа біткен синдромдар, соматикалық аурулар жә не т. б. 6. 4–6. 5 кесте).
2. Тестостерон мө лшерінің тө мендеуі (6. 2. 2 бө лімді қ араң ыз).
3. Біріншілік гипогонадизмде ЛГ жә не ФСГ дең гейінің жоғ ары болуы, ал екіншілік гипогонадизмде керісінше тө мен болуы.
Салыстырмалы диагностикасы
· Гипогонадизмнің дамуына ә келген сырқ аттар арасында жү ргізіледі.
· Аталық без патологиясына жә не гонадотропиндер ө ндірілуінің бұ зылыстарымен байланыссыз дамитын гипогонадизм: гиперпролактинемия, эстрадиол гиперпродукциясы (аталық без, бү йрек ү сті безі, бауырдың ісіктері) жә не т. б.
Емі
Андрогендермен орынбасушы терапия. Орынбасушы терапияғ а абсолютті қ арсы кө рсеткіш болып кө кірек безі мен қ уық асты безінің қ атерлі ісігі, ал салыстырмалы қ арсы кө рсеткіші қ уық асты безінің қ атерсіз гиперплазиясы, полицитемия, ұ йқ ы кезіндегі апноэ синдромы болып табылады. Андрогендермен орынбасушы терапияны бастамас бұ рын мынадай шараларды орындау міндетті: қ уық асты безін ректальды зерттеу, кө кірек бездерін пальпациялау, простат-спецификалық антигендерді, гемоглобин, гемотокрит, липидті спектрді анық тау.
Тестостеронның кө птеген дә рілік тү рлері белгілі. Тестостерон эфирлерінің қ оспасы (сустанон, омнадрен) 2–4 аптада 1 рет бұ лшық етке 250 мг мө лшерде енгізеді. Таблетка тү рінде тестостерон андеканоаты тағ айындалады (40 мг тә улігіне 3 рет). Сонымен қ атар, трансдермальды жү йелер, теріастылық имплантатттар, гельдер секілді дә рілік зат тү рлері белгілі. Тестостеронмен орынбасушы терапияның мониторингі мынағ ан негізделеді: қ уық асты безін ректальды зерттеу, 45 жастан асқ ан ер адамдарда простат-спецификалық антиген мө лшерін, гемоглобин, гемотокрит, липидті спектрді анық тау. Аталғ ан бұ л зерттеулер ем басталғ аннан 3 айдан кейін жасалынып, кейін 6–12 ай интервалмен қ айталанып отырады.
|
|
|
Болжамы
Гипогонадизмнің дамуына ә келген нақ ты сырқ атқ а тә уелді.
6. 4. ЭРЕКТИЛЬДЫ ДИСФУНКЦИЯ
Жыныстық акті орындауғ а қ ажетті эрекцияны жыныс мү шесінің ұ стай алмауын эректильді дисфункция деп атайды (6. 7 кесте).
6. 7 кесте. Эректильды дисфункция
| Этиологиясы мен патогенезі | Психогенді дисфункция, дә рілік препараттар, интоксикация, эндокринді жә не неврологиялық аурулар, қ антамырлық патология |
| Эпидемиологиясы | 10 % ер адамдарда, > 50 % ер адамдарда > 70 жастан асқ анда |
| Басты клиникалық кө ріністері | Эректильды дисфункцияғ а ә келген сырқ ат симптомдарымен эрекция бұ зылыстарының ұ штасуы |
| Диагностикасы | Анамнез, аталық без пальпациясы, жыныс ағ засын қ арап тексеру, тестостерон, ЛГ, ФСГ, пролактин, гликемия, ТТГ, бауырлық трансаминаза, креатинин; жыныс мү шенің доплерлік УДЗ-сі, диагностикалық интракавернозды вазодилятатор екпесі |
| Салыстырмалы диагностикасы | Эректильды дисфункцияны шақ ырғ ан себептермен салыстырады |
| Емі | Этиотропты ем (мысалы, гипогонадизм кезінде андрогендермен орынбасушы терапия) жә не/немесе симптоматикалық (фосфодиэстераза ингибиторлары, Е1 простагландиннің интракавернозды инъекциялары (реваскуляризациялық операциялар, пенис протезі) |
| Болжамы | Эректильды дисфункцияны дамытатын себептерге тә уелді |
|
|
|
Этиологиясы
50–70% жағ дайда органикалық бұ зылыстар эректильды дисфункцияның себебі болып табылады. Эректильды дисфункцияның басты себептері тө мендегі 6. 8 кестеде кө рсетілген.
6. 8 кесте. Эректильды дисфункцияның себептері
| Психологиялық | Кү йзеліс, қ орқ ыныш, психикалық бұ зылыстар |
| Дә рілік препараттар, интоксикациялар. | Алкоголь, гипотензивті дә рілер (диуретиктер, α -адренолокаторлар), циметидин, марихуана, героин, метадон, трициклдік антидепрессанттар, бензодиазепиндер, дигоксин, эстрогендер |
| Эндокринді аурулар | Гипогонадизм, гиперпролактинемия, қ ант диабеті, қ алқ анша без қ ызметінің бұ зылыстары |
| Неврологиялық аурулар | Жұ лынның патологиясы, перифериялық жә не автономды нейропатия, шашыранды склероз |
| Қ антамырлық патология | Қ антамырлардың окклюзиялы аурулары, жарақ аттар, қ ант диабеті, кө ктамыр жеткіліксіздігі |
| Басқ а да себептер | Сырқ аттың дамуын нашарлататын гемохроматоз, еркек жыныс мү шесінің ақ аулары, простатэктомия |
|
|
|
