 |
Эпидемиологиясы. Клиникалық көрінісі. Диагностикасы. Салыстырмалы диагностикасы. 5. Басқа генезді бедеулік пен менструальды қызметтің бұзылуы.
|
|
|
|
Эпидемиологиясы
Репродуктивті жастағ ы ә йелдерде жиі кездесетін эндокринопатия. Ә йелдерде дамитын гирсутизмнің 95%-ы АБПС байланысты. АБПС популяцияда таралу жиілігі 8% шамасында (егер диагностикалау мақ сатында тек клиникалық кө ріністердің мә ліметтерін қ олданғ анда) жә не если 20% дейін (егер УДЗ мә ліметтерін қ олданса) ауытқ иды.
5. 4 сурет. Аналық бездердің поликистозды синдромының патогенезі
| 5. 4 сурет Актив. клеток теки↑ - Тека жасушасының белсендігі↑ Тестостерон↑ Андростендион↑ - Тестостерон↑ Андростендион↑ ГСПГ↓ - ГСПГ↓ Генетич. предрасположенность (... ) – Генетикалық бейімділік (инсулин жә не стероидты гормондар синтезі мен бө лінуін реттеуші гендер) ЛГ-ЛГ Гиперинсулинемия- Гиперинсулинемия ГРГ-ГРГ Ожирение- Семіздік |
Клиникалық кө рінісі
· Клиникалық кө рінісі сә л ауытқ иды; сырқ ат жасө спірімдік кезең де басталып, уақ ыты бойынша менархеге, жыныстық ө мірдің басталуына, жү ктілікке, дене массасын қ осуына сә йкес келеді.
· Олиго- немесе аменорея (70 %) ановуляция нә тижесінде дамиды. Ә детте циклдің 3–6 айғ а дейін келмеуімен, бө лістердің азаюымен, дисфункционалды жатырлық қ ан кетулермен сипатталады.
· Бедеулік (30 %) созылмалы ановуляция нә тижесі ретінде дамиды.
· Гирсутизм (60 %) — андроген-тә уелді аймақ тарда шектен тыс тү ктің ө суі. Сонымен қ атар, андрогенді дермопатияның басқ а да кө ріністері дамуы мү мкін: майлы себорея, безеулі бө ртпелер, андрогенді алопеция. АБПС сырқ аттанғ ан науқ астардың 40%-да вирильды синдромның ішінде гинекологиялық қ арау барысында клитор гипертрофиясы анық талады.
|
|
|
· Семіздік (40 %); семіздік дә режесі артқ ан сайын басқ а симптомдардың айқ ындылығ ы арта тү седі, себебі инсулинрезистенттіліктің кү шеюі андрогендер мө лшерін жоғ арылатады.
Диагностикасы
1. Тестостерон мө лшері сә л ғ ана жоғ арылайды, бірақ АБПС-мен сырқ аттанғ ан ә йелдердің басым кө пшілігінде қ алыпты дең гейде болады жә не гирсутизмнің айқ ындылығ ана байланысты жиі корреляцияланбайды.
2. Ә йелдердің 50–70 %-да ЛГ жоғ ары болады, бұ ғ ан ә сіресе ЛГ/ФСГ (> 3) арақ атынасының жоғ арылауы тә н (соң ғ ы кездері диагностикалық қ ағ ида ретінде қ арастырылмайды).
3. Ә йелдердің 50 %-да жыныс гормондарын байланыстыратын глобулин мө лшері тө мендейді.
4. АБПС диагностикалауда аса бағ алы мә ліметтерге ие болатын аспаптық зерттеу ә дісі - трансвагинальды датчикпен кіші жамбас астауының УДЗ-сі. АБПС-нің ультрадыбысты қ ағ идаларына диаметрі 10 мм аспайтын 8-ден астам кистаны анық тау жә не овариальды строма кө лемінің ұ лғ аюы жатады (сурет. 5. 5). Сонымен қ атар, эндометрий гиперплазиясы кө рініс береді (қ алың дығ ы > 10 мм).
5. Қ антты диабет немесе кө мірсуларғ а толеранттылық тың бұ зылуын анық тау мақ сатында гликемия дә режесін анық тау міндетті, қ ажет болғ ан жағ дайда оральды глюкозағ а толерантты тестті жү ргізу маң ызды. АБПС диагнозы тө менде кө рсетілген 3 симптомдардың ішінен 2-уі кө рініс бергенде қ ойылады: ановуляция (бедеулік), зертханалық дә лелденген гиперандрогения, аналық бездердің поликистозды ө згеруінің ультрадыбысты белгілері.
|
|
|
5. 5 сурет. Аналық бездің ұ лғ аюы, кө п мө лшерде эхонегативті қ осылыстар
Салыстырмалы диагностикасы
1. Аналық бездің андрогенө ндіруші ісіктері ө те сирек сырқ ат болып табылады. Оғ ан кенет ү демелі дамитын ауыр гисутизм, вирилизация жә не айқ ын тестостерон мө лшерінің жоғ арылауы (> 5–10 нмоль/л) тә н. Ө те сирек кездесетін бү йрек ү сті безінің андрогенө ндіруші ісіктеріне жоғ арыда аталғ ан симптоматика мен ДЭА, андростендионның жоғ арылауы тә н.
2. Туа біткен бү йрек ү сті безі қ ыртысты затының дисфункциясы диагнозын жоқ қ а шығ ару мақ сатында (4. 6 бө лімді қ араң ыз) 17-гидроксипрогестерон мен ДЭА анық тау, қ ажет болғ ан жағ дайда — 1-24АКТГ-мен сынама жү ргізіледі.
3. Гиперпролактинемия ұ қ сас клиникалық кө рініс беруі мү мкін (2. 4 бө лімді қ араң ыз), сонымен қ атар, АБПС-мен сырқ аттанғ ан ә йелдердің 30%-да пролактин мө лшерінің сә л жоғ арылауы анық талады.
4. Идиопатикалық гирсутизм — ө згермеген менструальді цикл жә не сақ талғ ан фертильдік кө рінісінде ә йелдерде гирсутизм жә не гипертрихоздың дамуымен сипатталатын жағ дай.
5. Басқ а генезді бедеулік пен менструальды қ ызметтің бұ зылуы.
Емі
1. Дене салмағ ын тө мендету (семіздікті емдеу). Дене салмағ ын қ алыптастырудың ө зі ғ ана менструальды жә не овуляторлы қ ызметтің қ алпына келуіне, сонымен қ атар гирсутизмнің кері дамуына ә келеді.
2. Инсулин сенситайзерлерінің ішінде метформин ө з ә серлігін кө рсетті (7. 6 бө лімді қ араң ыз). Клиникалық жә не зертханалық мә ліметтер бойынша расталғ ан инсулинрезистенттілік кезінде дә ріні тә улігіне 1–2 граммнан тағ айындауғ а болады, бірақ метфоринді жү кті ә йелдерге қ олдануғ а болмайды.
3. Антиандрогенді терапия:
— оральды контрацептивтер. Олардың эстрогенді қ ұ рамы аналық бездерде андрогендердің ө ндірілуін тежеп, жыныс гормондарымен байланысатын ақ уыздар мө лшерін арттырады, ал гестагенді қ ұ рамы ЛГ синтезін тө мендетеді. Жиі антиандрогендік белсенділікке ие ципротерон ацетаты мен этинилэстрадиолдың фиксирленген комбинациясы тағ айындалады.
|
|
|
— ципротерон ацетаты андрогенді рецепторлардың тосқ ауылдаушысы болып табылады (эстрогендермен бірге циклдің екінші фазасында 25–100 мг).
— ә лсіз антиандрогенді ә сері бар спиронолактон (тә улігіне 50–200 мг мө лшерде тағ айындауғ а болады);
— флутамид (тә улігіне 125 мг) айқ ын антиандрогендік қ асиетке ие, бірақ ауыр жағ ымсыз ә серлерінің дамуына байланысты АБПС кезінде сирек қ олданылады.
— финастерид (тә улігіне 5 мг) 5α -редуктазаның ингибиторы.
4. Бедеулікті емдеу:
— кломифен цитраты (25–150 мг 5 тә улік бойы менструальды циклдің 5-ші кү нінен бастап тағ айындалады) эстрогендердің гипофизге ә серін тө мендетіп, фолликулалардың ө суін ынталандыратын ФСГ ө ндірілуін кү шейтеді. Кломифен терапиясы кө рінісінде науқ астардың 80%-да овуляция дамып, 65%-да жү ктілік болады;
— гонадотропин препараттары (рекомбинантты адам ФСГ-ны) кломифен ә сері болмағ анда қ олданылады. Овуляция 94 % жағ дайда кө рініс беріп, препаратты бірнеше курс бойы енгізгенде ғ ана 40% жағ дайда жү ктілік дамиды;
— хирургиялық ем қ атарына лапароскопиялық диатермия немесе лазерлі дриллинг жатады. Бұ рын хирургиялық ем ретінде ашық секторальды аналық без резекциясы қ аралатын. Мұ ндай операциялық араласулардан кейін овуляторлы қ ызметтің қ айта қ алыптасуы ә лі кү нге дейін тү сініксіз. Операциядан кейін ә йелдердің 90%-да овуляция қ айта қ алыптасып, 8 ай кө лемінде науқ астардың 80%-да жү ктілік дамиды;
— экстракорпоральды ұ рық тандыру.
|
|
|
