Ж.Ахметов. Патологиялық анатомия

Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия

ШОК

Шок — организмге шектен тыс кү ш эсер еткенде дамитын, қ ан айналымының жедел жеткіліксіздігімен кө рініс беретін ауыр пато-логиялық ү рдіс. Бү л кезде гипоксия жағ дайына байланысты зат алмасу ү рдістері бү зылып, ағ залар қ ызметі ө те ә лсірейді.

Шоктың тү рлері: пайда болу себептеріне қ арап шоктың тө мендегідей тү рлерін ажыратады:

1) жарақ аттық, 2) гиповолемиялық, 3) кардиогендік, 4) сепсистік (токсико-инфекциялық ), 5) гемотрансфузиялық, 6) ана-филактикалық жә не 7) нейрогендік.

Жарақ аттық шок. Жү мыс орнында, ә ртү рлі табиғ и апаттарда, қ ару-жарақ ты қ олданғ анда дамитын ауқ ымды жарақ аттарда байқ -алады.

Гиповолемиялық шок. Кө п қ ан кету жағ дайында кө п мө лшерде плазманы жоғ алтқ анда (мысалы, қ ү су немесе іш кету нә тижесінде) сү йық тық тар мен электролиттер организмнен шығ ып кеткенде, яғ ни айналымдағ ы қ ан кө лемі ө те азайғ анда дамиды.

Кардиогендік шок. Миокардтың кө лемді инфарктың да, жү рек жарылып кеткенде, ө кпе артериясы тығ ындалып қ алғ анда, жү рек қ ызметінің кенеттен бү зылуымен байланысты.

Сепсистік шок. Грамтеріс бактериялар ө серінде (ішек таяқ ша-сы жә не т. б. ) дамыса, оны эндотоксындік шок, ал грамоң бактери­ялар (мыс. staphilococcus aureus жә не т. б. ) экзогендік шок деп деп аталады. Бактериялық токсиндер ө серінде қ ан тамырларының эн­дотелий қ абаты зақ ымданып, оның ө ткізгіішііі ерекше артьш кетеді. Қ ан тамырларының кең ейіп кетуі (вазодилатация) қ ан қ ысымы-ның тө мендеп кетуіне соқ тырады. Сө йгіп, қ анның басым бө лігі шетгегі кең ейген қ ан тамырларында қ алып қ ойып, жү рекке қ ан келуі азаяды. Токсиннің ә серінде комплементтің фибринолиздік жә не кинин жү йелерінің белсенділігі кү шейеді, тромбоциттер мен лейкоциттер белсенділігі артып, олар жасушалар мен тіндерді бү зады.

Гемотрансфузиялық шок топтары сә йкес келмейтін қ ан қ ү йы-лғ анда дамиды.

Анафилактикалық шок организмге ә ртү рлі аллергиялық реак-циялардың дамуына байланысты.

Нейрогендік шок, Жү лын-ми жарақ аттанғ анда немесе ауқ ым-ды дене жарақ атында кездеседі. Оның негізгі себебі орталық нерв жү йесіне афференттік ауыру импульстарының шектен тыс тү суі. Осы жағ дайда шеткі қ ан тамырлары ерекше кең ейіп, қ ан қ ысымы ө те тө мендеп кетеді.

3 белім. Қ ан жө не лимфа айналымының бузылуы

Шоктың даму кезең дері. Шок дамуында ү ш кезенді ажыратады:

I. Басталу кезең і. Бү л кезең де^ орын толтыру (компенсация)
механизмдерінің іске қ осылуына байланысты жү ректің, мидың
қ анмен қ амтамасыз етілуі, қ ан қ ысымы, ішек, тері қ ан тамырла-
рындағ ы вазоконстрикция нө тижесінде ә лі де қ алыпты.

II.   Ү демелі даму кезең і. Ө мір сү руге маң ызды ағ залардың ө зінде
де гипоперфузия қ ү былыстары дамиды. Гипоксия тіндік дең гейге
жетеді, анаэробтық гликолиз кү шейіп, ацидоз дамиды. Қ ан мик­
роциркуляция арнасына жиналып қ алады.

III.   Қ айтымсыз кезең і. Бү л кезең де жасушалар мен тіндерде
ауыр жө не қ айтымсыз морфологиялық ө згерістер дамиды. Соның
нө тижесінде жеке ағ залар қ ызметі бү зылып, ауру ө леді.

Патологиялық анатомиясы. Шоктың аутопсия кезінде керінетін белгілеріне қ ан тамырларьшдағ ы қ анның сү йық болуы; геморраги-ялық синдром; ағ залардағ ы қ ан айналымьшьщ бү зылуы; кейбір ағ за-лардағ ы " шокқ а тө н ерекше ө згерістердің " (" шоктық ағ залар" ) бо­луы жатады. " Шоктық ағ заларга" бү йректерді, ө кпені, бауырды жатқ ызады. Бү йректердегі ауыр ө згерістер екі жақ ты кортикалдық (қ ыртыстық ) некрозбен аяқ талуы мү мкін. Ә кпелерде ателектаз ошақ -тары, сероздық -геморрапіялық ісіну, гаалиндік мембраналар, мик­роциркуляция арнасының тромбозы кө рінеді. Осы ө згерістерге бай­ланысты ө кпе қ ызметінің жедел жетіспеушілігі - респираторлық дистресс-синдром — дамиды. Бауырда центролобулярлық некроз ошақ тары пайда болады, кейде бауыр жетіспеушілігі байқ алады.

Сонымен қ атар морфологиялық ө згерістер басқ а агзаларда да кө рінеді. Мида — ишемиялық энцефалопатия; журекте — кардио-миоциттердің майлы дистрофиясы, коіпрактуралық ө згерістері, кейде майда некроз ошақ тары; буйрекусті бездерінің қ ыртысты қ аба-тында липидтердің азаюы, шоктың ақ тық кезең інде — майда не­кроз ошақ тары; асқ азан-ішек жолдарында қ ан қ ү йылулар, кейде жедел жаралар табылады.

Морфологиялық ө згерістің орны, ауқ ымдылығ ы, нө тижесі шоктың этиологиясына да байланысты.

ТІНДІК СҮ ЙЫҚ ТАР МӨ ЛШЕРШЩ БҮ ЗЫЛЫСТАРЫ

Ересек кісілер организмнің 60% судан тү рады. Егер оньщ ор-таша массасы 70 кг деп алатын болсақ, судың массасы 42 литр. 42 литр судың 30 литрі жасуша ішінде, 3 литрі плазма қ ү рамында 9 литрі тіндік сү йық тық та болады. Су организмнің ішкі ортасын қ ү рап, адам ө мірінде аса маң ызды қ ызметтерді (еріту, тасымалдау,

⇐ Предыдущая33343536373839404142Следующая ⇒

Поделиться:

Воспользуйтесь поиском по сайту: