 |
Ж.Ахметов. Патологиялық анатомия
|
|
|
|
—----------------- __________________________ Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
ө ткізгіштік жә не де т. б. ) атқ арады. Организмде су алмасуы мен электролитгер алмасуы, ө те тығ ыз байланысқ ан, совдық тан олар оірге қ аралады. Су қ ү рамындағ ы натрий мен калидің мө лшері тү рақ ты олар сү йық тардағ ы осмостық қ ысымды, ал плазма қ ү ра-мындағ ы белокгар - онкотикалық қ ысымды анық тайды. Сондық -тан судьщ қ ан тамырларындағ ы немесе тіндік ортадағ ы мө лшері электролиттер ара-қ атынасымен, белокгардың қ андағ ы қ ү рамы-мен ө лшенеді. Су-элекіролит алмасуы организмде гапоталамус яд-роларынан бө лшетін антидиурездік гормон аргинин-вазопрессин-мен, ренин-ангиотензин-альдостерон жү йесімен, жү рекшелерден бө лшіп шығ атын атриопептинмен (жү рекшелік натриді несеппен оө лш іпығ арушы пептид) реттеліп отырады.
Тівдік сү йық тық мө лшерінің ө р тү рлі себептерге байланысты
кө оеюі (гипергидротация) немесе азаюы (гипогидротация) мү мкін
1 інбік суиық тық тың кө беюі жергілікгі яки жалпы ісіну немесе судың
дене қ уыстарына жиналып қ алуы (шемен) тү рінде кө рініс табады
ісшудщ непзп себептеріне: гидростатикалық қ ысымның жоғ ары-
лауы, плазмалың онкотикалық қ ысымының тө мендеуі, натрий мен
судьщ, организмде іркіліп қ альш, лимфаньщ тасыльш кетуінін бү зы-
луы кіреді. J
Гидростатикалық қ ысымның жогарылауы веналық қ анның ағ ып
кетущщ қ иындауына байланысты, оның жергілікті (веналардың
басылып қ алуы) немесе жалпы (жү рек қ ызметінің нашарлауы)
себептері болуы мү мкін. у '
|
|
|
Плазмалык, онкотикалық қ ысымның тө мендеуі гипопротеине- миямен тү сіндіріледі. Плазмадағ ы альбумин мө лшері 25 г/л-ден тө мен болғ анда ісіну ү рдісі таралғ ан тү р алады. Бү л жағ дай бү йрек ауруларында, бауыр циррозында, белоктар жеткілікті болмағ анда кездеседі. Натрий мен судың организмде жиналып қ алуы қ ан та-мырларындағ ы сү йық тық мө лшерін кө бейтеді. Бү л патология бү иректщ жедел ауруларында байқ алады.
Лимфа тамырларының патологиясына байланысты дамитын ісшулер тө менде қ арастырылады.
И. В. Давыдовский ісінудің жергілікті, аймақ тық жө не жалпы тү рлерш ажыратады. Жергілікті ісінуге терідегі ә р тү рлі жә ндіктер шақ қ анда, аллергиялық реакциялардың кө рінісі есебінде дамитын ісшулерді кірпзуге болады. Аймақ тық ісінулерге жоғ арыда кө рсетшген тлаяқ қ ү былысын, бауыр циррозында пайда болатын асцитті, вена тамырларының, лимфа жолдарының тромбозы нө тижесщде дамитын ісінуді жатқ ызады. Жаты ісінулер қ ан жә не лимфа аиналымының тү рлі себептерге байланысты бү зылуында дамиды. Жү ректщ (гипертония ауруы, атеросклероз, жү ректің
3 белім. Қ ан жә не лимфа айналымының бузылуы
ишемиялық ауруы), ө кпенің (созылмалы бронхиттер, бронхоэкта-зиялық ауру) созылмалы ауруларының соң ғ ы, декомпенсация кезең іне тә н қ ү былыстардың бірі осы жалпы ісіну. Оның сыртқ ы кө ріністеріне сү йық тъіқ тъщ (трансудаттың ) теріасты шелінде (ана- сарка), плевра қ уысында (гидроторакс), қ ү рсақ қ уысында (асцит), жү рек қ абында (гидроперыкардиум) жиналып калуы кіреді. Бү л кезде тері бозарып, оның сырты керіліп, теріасты шелі іркілдеп, кескен-де жылтырап, суы шығ ып тү рады. Саусақ пен басқ анда біразғ а дейін жойылмайтын шү ң қ ыр із қ алады. Ісінуге байланысты ө кпенің мас-сасы 2—2, 5 кг-га дейін жетіп ү лкейіп, кесінді бетінен кө піршіктенген сү йық тық бө лініп тү рады. Ми mini ісінгенде сү йық тық оньщ қ арын-шаларында жә не арахноидты қ абығ ының астында жиналады. Кесінді беті жылтырап, ылғ алданып тү рады. Микроскоппен кара-ганда сү йық тық тың қ ан тамырларының жә не жасушалардың ай-наласында жиналып қ алғ андығ ы кө рінеді. Клиника ү шін ми тінінің ісінуінен кө рі ісуінің (набухание) маң ызы зор. Іскен ми қ атпарла-ры тегістеліп, ми қ арыншаларьшың қ уысы тарыльш қ алады. Кесінді беті кескен пышақ қ а жабысады. Бү л миішілік жә не ми сауытішілік қ ысымның кө терілгендігінің айқ ын белгісі болып, клиникада кө бінесе комалық жағ дайларда кездеседі.
|
|
|
Ми сабағ ы мен мишық миндалиндері icy нә тижесінде кейде мидың артқ ы ү лкен тесігіне кептеліп қ алады. Бү л жағ дай ө лімнің негізгі себебі бола алады.
Даму механизмдеріне қ арап ісінудің бірнеше тү рлерін ажыратады. Олар жү ректік, бү йректік, алиментарлық, аллергиялық қ абы-нулық, токсиндік, нервтік-рефлекторлық ісінулер.
Журектік ісінулер журек қ ызметі нашарлағ анда дамитын қ ан жә не лимфа айналымының жалпы бү зылуының кө рінісі. Жү ректік ісінулер тек қ анның іркіліп қ алуына, осығ ан байланысты гидро-статикалық қ ысымның кө терілуіне ғ ана емес, жергілікті тіннің гипоксиясьша, соньщ нә тижесінде капиллярлар ө ткізгіштігінің асып кетуіне, тіндерде натридің. жиналып қ алуына да тә уелді.
Гипоксия жағ дайында гипофизден антидиурездік гормонның бө лінуі кө бейіп, бү йректің дисталды ө зектерінен судың реабсорб-циясы кү шейеді, бауырдың альдостеронды ыдырату қ абілеті тө мендейді, бү л организмде натрийдің кідіріп қ алуьша соқ тыра-ды, сө йтіп ісіну ү рдісі ә рі қ арай дамиды.
|
|
|
Буйръктік ісіну протеинурия нә тижесінде дамитын гипопроте-инемияга,, соган байланысты онкотикалық қ ысымның тө мендеуіне (бү л тубудопатияларга тә н қ ү былыс) жә не натридің тіндерде кідіріп қ алуына (гломерулопатияларда) байланысты. Бү йректік ісінулер қ абақ тарда, кө здің астында таң ертең айқ ын кө рінеді.
 |
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
Алиментарлық ісіну. Қ оректік заттардың организмге аз тү суі (аштық кезінде) немесе дү рыс сің беуі (зат алмасу ү рдісінің бү зы-луы, асқ орыту жү йесінің сырқ аттары) нә тижесінде кездеседі. Даму механизмі гипопротеинемияга, осы жағ дайда қ анның онкотика-лық қ ысымының тө мендеуіне, жә не тіндік сү йық тық резорбция-сының азаюына байланысты.
Аллергиялық ісінуге есекжем, Квинке ісінуі жә не т. б. жатып, ол тіндерде гистаминнің организмнің сезімталдығ ы ө те жоғ ары болғ анда, аллергияғ а байланысты бө лініп шығ уымен тү сіндіріледі. Гистамин қ ан тамырларының ө ткізгіштігін ерекше асыратыны белгілі.
Қ абыну ошағ ындағ ы ө згерістер (альтерация, ацидоз) экссудация- ү рдісін кү шейтіп осы аймақ тың ісінуіне соқ тырады.
Токсиндік ісінулер, мысалы ө кпенің токсиндік ісінуі улы зат-тардың ө кпе капиллярларына тікелей немесе жанама тү рде эсер етуіне байланысты. Негізгі даму механизмі — капиллярлардың ө ткізгіштігінің кү шеюі.
|
|
|
