 |
Ж.Ахметов. Патологиялық анатомия
|
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
3 бө лім. Қ ан жә не лимфа айнааымының бузылуы
мағ ымен қ анғ а қ арсы бағ дарда ә рекет етеді, оны ретроградты эмболия деп атайды.
Бактерия эмболиясы сепсис кезінде қ анғ а бактерия колония-лары немесе сепсистік аутолиз нә тижесінде бө лініп кеткен тромб бө лшектері тү скенде дамиды.
Эмболияның тасылу бағ ытына қ арап ү ш тү рін ажыратады:
1. Тура бағ ыттағ ы эмболияда эмбол қ ан бағ ытымен кө шеді.
2. Кері бағ ыттағ ы (ретроградтық ) эмболияда эмбол қ ан ағ у бағ ытына қ арама-қ арсы ө рекеттенеді.
3. Кү тпеген (пародоксалдық ) бағ ыттағ ы эмболия — эмболдың ү лкен қ ан айналу шең берінен, кіші қ ан айналу шең беріне (ө кпе-ге) соқ пастан айналып жү руі. Бү л негізінен жас нә рестелерде, екі жү рекше аралығ ындағ ы сопақ тесік бітпей қ алғ ан жағ дайда, ересек адамдарда қ арыншалар арасында саң ылау пайда болғ анда (мы-салы, инфарктан кейін) ғ ана кездеседі.
Эмболияның маң ызы мен даму кө здері. Эмболия жиі кездесетін қ ү былыс болып қ ана қ алмай кө птеген жағ дайларда ауру ө лімінің негізгі себебі бола алады. Сол ү шін эмболияны анық таудың, оның даму кө здерін табудың маң ызы зор. Ө кпе қ ан тамырларының тром-боэмболиясын анық тау ү шін жү ректің оң қ арыншасын ө кпе арте-риясы бағ ытында кокірек қ уысындағ ы ағ заларды шығ армастан бү рын, ашу керек. Ауа эмболиясы кү тілген жағ дайда жү рек қ абын алдын ала сумен толтырып оң қ арыншаны су астында теседі, ауа болса ол су арқ ылы кө піршіктеніп шығ а бастайды.
|
|
|
Орталық нерв жү йесінің ауа эмболиясында кейде кө здің ал-дың ғ ы камерасында ауа кө піршіктері кө рінеді, бү л мү мкіншілікті де естен шығ армау керек.
Ө кпе артериясының тромбоэмболиясы кенеттен ө лу себебі болса, ү лкен қ анайналым жү йесіндегі қ ан тамырлардың эмболиясы кө птеген ағ залардың инфарктына соқ тырады, ол тромбоэмбо-лиялық синдром деген атпен белгілі. Ө кпе артериясындағ ы тромбо-эмбол кө зі тө менгі қ уыс венаны тү зуші вена қ ан тамырлары. Ү лкен қ анайналу жү йесіндегі тромбоэмболдар жү рек қ ақ пақ тарынан (тромбоэндокардит), қ олқ адағ ы ө згерістер нә тижесінде пайда бо-лғ ан тромбтардан басталады.
ЛИМФА ТҮ ЗІЛУІНЩ Б Ү ЗЫЛУЫ
Организмде лимфаның тү зілуі тіндік сү йық тық мө лшеріне байланысты. Тіндік сү йық тық тың мө лшері ересек кісілерде шамамен 12 литр. Лимфа тамырлары жү йесінің негізгі қ ызметі тіндік зат
алмасу ө німдерін жә не тіндік сү йық тық ты қ ан жү йесіне (венала-рғ а) қ айтару. Тіндік сү йық тық капиллярлардың артериялық бө лігінен судың жә не қ ан плазмасында еріген бірқ атар заттардың (белоктар, тү здар) айналадағ ы тіндерге шығ уы нә тижесінде тү зіледі. Оның негізгі себебінің бірі капиллярлардағ ы гидростатикалық қ ысымның тіндердегі осмостық қ ысымнан жоғ ары болуы. Соны-мен лимфа тамырлары тіндік сү йық тық ты ү збестен тасып алып кетіп жә не тазалап тү рады.
Соң ғ ы ү рдіс лимфа тү йіндерінің қ ызметіне кіреді. Лимфа ай-налымы кө птеген себептерге байланысты бү зылады. Оның негізгі кө ріністеріне лимфаның іркілуі, лимфа тамырларыньщ кең еюі (лим-фангиоэктазиялар), лимфа стазы мен тромбозы, лимфалық ісіну (лимфедема), лимфа ағ у (лимфоррея немесе хилоррея) жатады (Д. Д. Зербино).
|
|
|
|
|
Лимфедеманың жергілікті жә не жалпы тү рлері бар. Жергілікті лимфадеманың дамуы механикалық факторларғ а (лимфа тамырлары басылып немесе тығ ындалып қ алғ анда, лимфа тү йіндерін операцияғ а байланысты алып тастағ анда) байланысты (33-сурет). Созылмалы ағ ымдағ ы лимфедема нә тижесінде склероздық ү рдістер жанданып, сол жер қ алындап дә некер тін пайда болуына байланысты қ атты болып қ алады. Оның айқ ын кө рінісіне пілаяқ (слоновость) деп аталатын патология мысал бола алады. Бү л ү рдіс лимфа тамырларының тума болмауы (аплазия-сы) немесе шала дамуы (гипоплазиясы) немесе жү ре пайда болғ ан ө згерістері (қ абынуы, склерозы, алынып тасталы-нуы) нә тижесінде лимфаның іркіліп қ алуына байланысты дамиды. Бү л жағ -дайда аяқ терісі, теріасты шелі ө те қ алың дап, қ атпарланып, қ атайып аяқ тың кө лемі екінші аяқ қ а қ арағ анда бірнеше есе жуандайды.
Лимфаның іркілуі немесе лимфа та
мырларыньщ кең ейген жерлерінің жары-
лып кетуі оның сыртқ ы ортағ а немесе
ішке ағ ып тү руына соқ тырады. Бү л
сү йық тық қ ү рамында майда дисперси-
ялы май тамшылары кө п, осығ ан бай
ланысты сү т тә різді ақ лимфа сү йық -
тығ ының кө кірек қ уысына жиналуын 33-сурет. Туа біткен
хилоторакс, қ ү рсақ қ уысына жиналуын лимфедема (Д. Д.
хилезді асцит деп атайды. Зербино бойынша)
 |
|
|
|
