 |
Къалгъан созукъ сеслер — дудакъсыз.
|
|
|
|
56-мешгъулиет. Джумлелерни дефтеринъизге язып
алынъыз.
1. Мисхорда Арзы къыз ве Али-бабагъа къоюлгъан
абиде бар.
2. Узакъта хош сесли бульбуль оте.
3. Биз яшагъан койнинъ ады — Махульдюр.
4. Зульфие турналарнынъ учкъаныны сейир эте.
(Л)
хош — яхшы
отьмек — йырламакъ
(у.зн.) Дудакълы созукъ сеслерни ифаделеген арифлернинъ
астыны сызынъыз.
Схемагъа келишкен сёзни тапынъыз.
57-мешгъулиет. Тапмаджаны окъунъыз.
Ёкътыр аягъы-къолу, озю юре,
Узундыр онынъ ёлу, иш беджере. (рис.реки)
(у.з.)
Дефтеринъизге язып алынъыз.
Дудакълы созукъ сеслерни ифаделеген арифлернинъ астыны сызынъыз. Озю, беджере сёзлерининъ схемаларыны япынъыз.
(У.з. А)
58-мешгъулиет. Метинни динъленъиз.
Кирпи (рис.стр.25)
Кирпи уфакъ бир айванчыкътыр. Онынъ алты-еди балачыгъы ола. Кирпининъ балачыкълары кёр догъулалар. Оларнынъ тенинде инелери олмай. Инечиклери бир къач саат ичинде осе.
Кирпичиклер сют пек севелер. Яз бою ана-бабаларынен берабер ер емишлерини, къурт-боджеклерни ашап кечинелер.
| кирпи́ |
(у.з.)
1.Кирпи насыл бир айванчыкътыр?
а) уфакъ;
б) айнеджи.
2.Онынъ къач балачыгъы ола?
а) бир-эки;
б) алты-еди.
3.Олар насыл догъулалар?
а) кёр, тенинде инелери олмай;
б) тенинде инелери чокъ ола.
4.Кирпичиклер не пек севелер?
а) мейва;
б) сют.
5. Кеч кузьде кирпилер не япалар?
а) юкъугъа далалар;
б) юкъудан уяналар.
(у.з.)
Дудакълы созукъларнен кельген сёзлерни язып
алынъыз. Олар насыл дудакълы созукъ сеслерни
ифаделегенини нумюне боюнджа бельгиленъиз.
Нумюне: (со стр.25.упр 47.)
Эв иши
|
|
|
59-мешгъулиет. Шиирни окъунъыз.
К..зь маали т..рна керваны (рис.7.)
Авеленди джен..пке тараф.
Кечти..лар дагъны-дерьяны,
..зьлерине сыджакъ ер арап.
Б. Мамбет
(у.з.)
Дефтеринъизге язып алынъыз.
Нокъталар ерине келишкен дудакълы созукъны язынъыз. Даа насыл дудакълы созукъларны билесинъиз? Оларнен эки сёз тюшюнип язынъыз.
Бу не демектир?
сыджакъ селям
аш
арамакъ — къыдырмакъ
Инджи дерс
8-§. ЭДЖА.
Къалын ве индже созукълы эджалар
60-мешгъулиет. Сёзлерни эджаларгъа болип окъунъыз.
Къаш, бурун, пармакълар, ярлыкъ, эглендже,
утанчакъ, осюмлик, эдепли.
(у.з)
Эр бир сёзде къач эджа бар?
61-мешгъулиет. Сагъ ве сол тарафтаки языларгъа дикъкъат
этинъиз.
Мер, кез;
му, са, фир;
А к ъ м е с д ж и т,
дюльбер, шеэр, ве ешиль
(у.з.)
Сагъ тарафта не язылгъан? Я сол тарафта?
Сагъ тарафта олгъан сёзлернен джумле, сол тарафта
олгъан эджаларнен исе сёзлер тизинъиз. Оларны
дефтеринъизге язынъыз.
Сёзнинъ бир кереден айтылгъан къысмына эджа
Дейлер.
Сёзде къач созукъ сес олса, о къадар эджа олур.
62-мешгъулиет. Тапмаджаларны окъунъыз, джевапларыны
тапынъыз.
1. Козь ташласанъ — агъларсынъ.
Менден гузель тапмазсынъ. (рис.со стр.26)
2. Гедже бакъсам — кок толгъан,
Саба бакъсам — ёкъ олгъан.
(у.з)
Дефтеринъизге кочюринъиз. Сёзлерни эджаларгъа
болип язынъыз.
Бу не демектир?
козь
ишни
бир шей ташламакъ
63-мешгъулиет. Метинни окъунъыз.
Къартоп – файдалы себзе. Картопта витаминлер чокъ. Къартопны йылда эки кере сачып, берекетини джыймакъ мумкюн.
Къартоп чечеклери беяз ве мелевше тюсте олалар. Озю исе сары, гульгюли ве мерекеп тюсте ола.
Къартопнынъ ватаны — Дженюбий Америка.
| гульгюли́ |
Къартоп насыл себзе?
Къартопта не чокъ?
Къартопнынъ чечеклери насыл тюсте ола? Я къартопнынъ озю?
Къартопнынъ ватаны недир?
|
|
|
(у.з.)
Биринджи сырагъа эки эджалы сёзлерни, экинджи
сырагъа исе учь эджалы сёзлерни язып алынъыз.
Эджада [а], [о], [у], [ы] сеслери олса — къалын
Созукълы эджалар олур.
Бу эджалар къалын окъулыр:
[а] [ы] [а] [у] [у] [о] [о] [а]
Къа-рыл-гъач, ур-лукъ, боз-тор-гъай
64-мешгъулиет.Шиирни окъунъыз.
Мерьем нагъыш нагъышлай,
Эм нагъышлай, эм йырлай.
Гузель-гузель явлукълар
Анасына багъышлай.
С. Усеинов
Тек къалын созукъларнен кельген сёзлерни эджаларгъа болип язынъыз.
Эв иши.
65-мешгъулиет. Джумлелерни окъунъыз.
1. Нусрет джесюр бат…рлар акъкъынд… мас…ллар
динълемеге севе.
2. Бир зам…нда пек ач къашкъ…р аш къыд…рып,
ёлгъ… ч…къа.
3. Дагъларда сыгъ…н, къ…раджа, тильки, тавш…н,
санс…р, къашкъ…р киби айванлар яшай.
4. Дагъда кийик арм...т, м...шм...лла, къ...з...лч...къ
тереклери с...къ расткеле.
(у.з) Нокъталар ерине къалын созукъ сеслерни ифаделеген а, о, у, ы арифлерини къойып, дефтеринъизге язынъыз.
Юджи дерс
66-мешгъулиет. Сёзлерни эджаларгъа болип окъунъыз. Керим, ресим, озен, мемлекет, деве, нилюфер, эрик, тенеффюс, невбетчи, тепси, Земине, денъиз.
(у.з)
| тенеффю́с |
Эджада [ö], [ÿ], [и], [э] сеслери олса — индже
Созукълы эджалар олур.
|
|
|
