 |
Метин учь къысымдан ибарет ола: метиннинъ
|
|
|
|
Башы, эсас къысмы, сонъу.
124-мешгъулиет. Окъунъыз.
Къарабий яйланынъ этеклеринде Суин-Аджы
койчиги ерлешкен.
Койчик ем-ешиль багъчалар ичинде комюльген.
Этрафлары къырлы-байырлы. Койнинъ кенарында
аджайип голь бар. Гольнинъ этрафында кестане,
сельби, къавакъ, джевиз тереклери осе. Бу ерде
дервиза, куреш, чешит эгленджелер отькериле.
Койге кельген мусафирлер гольни мытлакъа зиярет
этелер.
И. Эмировдан
(у.з) Бу метин не акъкъында?
Метиннинъ эсас къысмыны бельгиленъиз.
Эсас къысмыны бир къач кере окъуп, беян язынъыз.
125-мешгъулиет. Ресимге бакъынъыз.
(рис.переделать на стр.54)
Ярдымджы сёзлер: Дагъгъа бардыкъ, ава
кунешли, сепетлерге джыйдыкъ, чалылар
арасында, кирпи ташый, къышкъа азырлана, пек
бегендик, болдурып къайттыкъ.
(у.з.) Ярдымджы сёзлерге эсасланып, икяе уйдурынъыз. Икяени бойле башланъыз:
«Базар куню анам, бабам ве мен…»
Метинни дефтеринъизге язынъыз.
Эв иши.
126-мешгъулиет.Шиирни окъунъыз.
Афан-туфан котерип,
Къыш кельди я, балалар.
Баштан-аякъ акъ кийип,
Безенди чёль, тарлалар.
Дюнь шенъ акъкъан дерьялар,
Бугунь юкълай тым-тырыш.
Чана тайгъан балалар
Дейлер:
— Не де зевкълы къыш!
Э. Ибраим
(Л)
акъ – беяз
дюнь – тюневин
тым-тырыш – чым-чырт
(у.з.) Шиирде не акъкъында айтыла? Мевзусы кенъ я да
тармы? Шиирге насыл серлева къоймакъ мумкюн?
Шиирнинъ биринджи дёртлюгини дефтеринъизге язып
алынъыз.
Юнджи дерс
17-§. АБЗАЦ
Буны билинъиз:
Мундериджеси муреккеп олгъан метинлер
Абзацларгъа болюне.
Абзацлар бири-биринен манаджа багълы олалар.
Эр бир абзац сатыр башындан язылыр.
127-мешгъулиет. Окъунъыз .(рис. книги)
Человек, который любит читать – счастливец. Он окружён множеством умных, добрых и верных друзей. Друзья эти – книги.
|
|
|
Книги – спутники всей нашей жизни. Они встречают нас в самом раннем детстве и сопровождают всю жизнь.
Книги – источник знаний. Огромный мир врывается к нам в комнату со страниц любимых книг. (перевести)
(у.з.)
Метиннинъ эсас фикрини анълатынъыз.
Метинде къач абзац бар? Эр бир абзацта не акъкъында айтыла? Биринджи абзацны дефтеринъизге кочюрип язынъыз. Созукъларнынъ астыны сызынъыз.
128-мешгъулиет. Метинни окъунъыз.
Къаве – халкъымызнынъ энъ севимли ичимликлеринден бири.
Къаве терегининъ емишлеринен биринджи оларакъ араплар меракъланып башлагъан. Сонъра къавени Авропагъа кетиргенлер.
Къаве къокъусы сабадан эвлеримизни толдура, юкъудан уята.
(у.з.)
Метиннинъ эсас фикрини анълатынъыз. Серлева къоюнъыз.
Метин къач абзацкъа болюне?
Метинни дефтеринъизге кочюринъиз. Дудакълы созукъларнынъ астыны сызынъыз.
129-мешгъулиет. Окъунъыз.
Багъчасарай — Къырымнынъ къадимий шеэри. Бу шеэр озюнинъ тарихий Хансарайынен, чешит ядикярлыкъларнен, медресе ве джамилеринен бутюн алемге белли. Онынъ эр бир сокъагъы, эви, дагъы бизге Ватанымызнынъ ве халкъымызнынъ тарихыны анъдыра. Багъчасарай шеэри
зияретчилерде буюк меракъ догъура. Эр сене Багъчасарайгъа бинълернен туристлер келе.
(у.з.)Метинни учь абзацкъа болюнъиз.
Эр бир абзацта не акъкъында айтыла?
Метинни дефтеринъизге кочюрип язынъыз.
Шеэр, ядикярлыкъ сёзлерини сес ве арифлер боюнджа
талиль этинъиз.
Эв иши.
130-мешгъулиет. Окъунъыз.
Сувукъ къыш, къар къаплады, чана таялар, къар топу
ойнайлар, къарбаба ясайлар, къышны севелер.
(у.з.)
Берильген сёз бирикмелери ярдымынен метин тизинъиз.
Метинге серлева къоюнъыз.
Метинни абзацларгъа болип, дефтеринъизге язынъыз.
Бу не демектир?(рис.ёж.)
сувукъ
къыш
селямлашмакъ
|
|
|
Дерс.
18-§. МЕТИН ЧЕШИТЛЕРИ
131-мешгъулиет. Метинлерни окъунъыз. Оларны
тенъештиринъиз .(рис. со стр.57)
Балкъуртлар.
Балкъуртлар бутюн яз бою турмадан чалышалар. Оларнынъ балындан инсанлар да файдаланалар. Балкъуртлар къышта, сувукъ олгъанда, уюшип къалалар. Баарьде, авалар къыздыргъанынен, балны ашайлар.
А. Герайбайдан
(у.з.)
Бу метинде не акъкъында икяе этиле?
Метинден суальге келишкен сёзлерни тапып язынъыз.
Балкъуртлар (не япалар?) …, …, ….
Хачлы бий.
Багъча бийлери къалын, томалакъ къурсакълы, бугъумлы ве тюклю, секиз аякълыдырлар. Аякъларынынъ уджунда таракъ киби тырнакълары бар.
Аркъаларында беяз бенеклер хач шекилли олгъанындан, оларгъа хачлы бий дейлер.
А. Герайбайдан
(у.з.) Метинден суальге келишкен сёзлерни тапып язынъыз.
Бий (насыл?) …, …, …, …, ….
Оларгъа не ичюн хачлы бий дейлер?
Къаплан.
Къапланнынъ ёлакълы териси кунеш шавлелеринден сарарып къуругъан
отларнынъ ве къамышларнынъ тюсюне ошай. Мына бу себептен къапланны корьмек къыйындыр. Къаплан озь тюсюнден файдаланып, озенге сув ичмеге кельген айванларны от-оленлер ве къамышлыкълар арасындан козетип тура, апансыздан оларнынъ устюне атыла.
(у.з.) Не ичюн къапланны корьмек къыйын? Метинден тапып окъунъыз.
|
|
|
