 |
2-тарау. Оқу нәтижелеріне бағдарлана отырып жоғары білім беру мазмұнына қойылатын талаптар
|
|
|
|
3. Жоғ ары білім беру бағ дарламасының мазмұ ны ү ш цикл пә ндерінен тұ рады – жалпы білім беретін пә ндер (бұ дан ә рі – ЖБП), базалық пә ндер (бұ дан ә рі – БП) жә не бейіндеуші пә ндер жә не осы МЖБС-ғ а 1 жә не 2-қ осымшаларда келтірілген.
ЖБП циклі міндетті компонент (бұ дан ә рі – МК), жоғ ары оқ у орны компоненті (бұ дан ә рі – ЖК) жә не (немесе) таң дау компоненті (бұ дан ә рі – ТК) пә ндерін қ амтиды. БП жә не бейіндеуші пә ндер циклдері ЖК жә не ТК пә ндерін қ амтиды.
Ә АОО-ларда ЖБП циклі міндетті жә не жоғ ары оқ у орны компоненті пә ндерінен, БП жә не бейіндеуші пә ндер циклдері жоғ ары оқ у орны компоненті пә ндерінен тұ рады, олардың қ ұ рылымы осы МЖБС-ғ а 3-қ осымшада келтірілген.
Ескерту. 3-тармақ жаң а редакцияда – Қ Р Білім жә не ғ ылым министрінің 05. 05. 2020 № 182 (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) бұ йрығ ымен.
4. ЖБП циклі тізбесінде міндетті компонент пә ндерінің кө лемін азайтуғ а жол берілмейді, оның мазмұ ны ү лгілік оқ у бағ дарламаларымен айқ ындалады. Тек техникалық жә не кә сіптік, орта білімнен кейінгі немесе жоғ ары білім базасында жеделдетілген оқ ыту мерзімімен қ ысқ артылғ ан білім беру бағ дарламалары ү шін рұ қ сат беріледі.
5. ЖК жә не ТК пә ндерін ЖОО дербес анық тайды жә не ең бек нарығ ының қ ажеттілігін, жұ мыс берушілердің кү туін жә не білім алушылардың жеке мү дделерін ескереді.
|
|
|
Ә АОО-да жоғ ары оқ у орны компоненті нақ ты Ә АОО-да қ алыптасқ ан ғ ылыми мектептер, біліктілік сипаттамаларына, біліктілік талаптарына қ ойылатын Ә АОО талаптарының ерекшелігін ескереді.
6. ЖБП циклінің кө лемі 56 академиялық кредитті қ ұ райды. Олардың 51 академиялық кредиті міндетті компонент пә ндеріне тиесілі: Қ азақ станның қ азіргі заман тарихы, Философия, Қ азақ (орыс) тілі, Шетел тілі, Ақ параттық -коммуникациялық технологиялар (ағ ылшын тілінде), Дене шынық тыру, Ә леуметтік-саяси білім модулі (саясаттану, ә леуметтану, мә дениеттану, психология).
Бұ л ретте бакалавриат дең гейіндегі барлық мамандық тар жә не (немесе) кадрлар даярлау бағ ыттары бойынша ЖОО білім алушылары " Қ азақ станның қ азіргі заман тарихы" пә нінен оны оқ ып аяқ тағ аннан кейін сол академиялық кезең де мемлекеттік емтихан тапсырады.
ЖБП цикліндегі міндетті компонент пә ндері:
1) ақ параттық -коммуникациялық технологияларды мең геру негізінде бә секеге қ абілетті болашақ маманның дү ниетанымдық, азаматтық жә не адамгершілік ұ станымдарын қ алыптастыруғ а, мемлекеттік, орыс жә не шет тілдерінде коммуникация бағ дарламаларын қ ұ руғ а, салауатты ө мір салтына бағ дарлауғ а, ө зін-ө зі жетілдіруге жә не кә сіби табысқ а бағ дарланғ ан;
2) дү ниетанымдық, азаматтық жә не адамгершілік ұ станымдардың қ алыптасуы негізінде болашақ маман тұ лғ асының ә леуметтік-мә дени дамуын қ амтамасыз ететін жалпы қ ұ зыреттілік жү йесін қ ұ райды;
3) мемлекеттік, орыс жә не шет тілдерінде тұ лғ ааралық ә леуметтік жә не кә сіби қ арым-қ атынас жасау қ абілеттерін дамытады;
|
|
|
4) ө з ө мірі мен қ ызметіндегі барлық салаларда заманауи ақ параттық -коммуникациялық технологияларды мең геру жә не пайдалану арқ ылы ақ параттық сауаттылық ты дамытуғ а ық пал етеді;
5) ө зін-ө зі дамыту жә не ө мір бойы білімін жетілдіру дағ дыларын қ алыптастырады;
6) қ азіргі ә лемде ұ тқ ырлық қ а, сыни ойлау мен физикалық ө зін-ө зі жетілдіруге қ абілетті тұ лғ аны қ алыптастырады.
Ескерту. 6-тармақ жаң а редакцияда – Қ Р Білім жә не ғ ылым министрінің 05. 05. 2020 № 182 (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) бұ йрығ ымен.
7. ЖБП циклінің міндетті пә ндерін оқ ып бітіргеннен кейін тың даушы келесі біліктілікке ие болады:
1) ғ ылыми жә не философиялық таным ә дістерімен табиғ и жә не ә леуметтік ә лемді ғ ылыми тұ рғ ыда тү сінуді жә не зерттеуді қ амтамасыз ететін философия негіздерін білу арқ ылы қ алыптасқ ан дү ниетанымдық ұ станымдар негізінде қ оршағ ан шындық қ а бағ а беру;
2) мифологиялық, діни жә не ғ ылыми дү ниетанымның мазмұ нын жә не ерекшеліктерін интерпретациялау;
3) ә леуметтік жә не ө ндірістік салаларда болып жатқ ан барлық қ ұ былыстарғ а жеке бағ а беру;
4) Қ азақ станның тарихи дамуының негізгі кезең дерін, заң дылық тарын жә не ө зіндік ерекшелігін терең тү сіну жә не ғ ылыми талдау негізінде азаматтық ұ станымын кө рсете білу;
5) Қ азақ станның қ азіргі заманғ ы оқ иғ аларының себептері мен салдарын талдау ү шін тарихи сипаттау ә дістері мен тә сілдерін қ олдана білу;
6) ә леуметтану, саясаттану, мә дениеттану, психологияның базалық білімі негізінде тү рлі тұ лғ ааралық, ә леуметтік жә не кә сіби қ арым-қ атынас салаларындағ ы жағ дайларғ а бағ а беру;
7) осы ғ ылымдардағ ы білімді интеграциялық процестердің қ азіргі заманғ ы ө німі ретінде синтездеу;
|
|
|
8) нақ ты ғ ылымды, сондай-ақ бү кіл ә леуметтік-саяси кластерді зерттеуге арналғ ан ғ ылыми ә дістер мен тә сілдерді қ олдана білу;
9) ө зінің моральдық жә не азаматтық ұ станымын дамыту;
10) қ азақ стандық қ оғ амның іскерлік, мә дени, қ ұ қ ық тық жә не этикалық нормаларын пайдалану;
11) жеке жә не кә сіби бә секеге қ абілеттілігін таныту;
12) ә лемде танылғ ан ә леуметтік-гуманитарлық ғ ылымдар саласындағ ы пә нді практикада қ олдана білу;
13) талдаудың ә діснамасын таң дау;
14) зерттеудің нә тижелерін жинақ тай білу;
15) жаң а білімді синтездеу жә не оны гуманитарлық ә леуметтік маң ызды ө німдер тү рінде ұ сыну;
16) тұ лғ аралық, мә дениетаралық жә не ө ндірістік (кә сіби) қ арым-қ атынас мә селелерін шешу мақ сатында қ азақ, орыс жә не шет тілдерінде ауызша жә не жазбаша тү рде қ арым-қ атынас жасай білу;
17) грамматикалық білімдер жү йесін, белгілі бір тілде тиісті ниет білдірудің прагматикалық қ ұ ралдарын жеткілікті кө лемде тү сіну негізінде лингвистикалық жә не сө йлеу ресурстарын дұ рыс пайдалана білу;
18) байланысқ а қ атысушылардың іс-ә рекеттеріне бағ а беру;
19) жеке іс-ә рекеттерінде тү рлі ақ параттық жә не коммуникациялық технологияларды: интернет-ресурстары, ақ паратты іздеу, сақ тау, ө ң деу, қ орғ ау жә не тарату бойынша бұ лтты жә не мобильді қ ызметтерді қ олдана білу;
20) ө зін-ө зі дамыту жә не мансаптық ө су ү шін ө мір бойына жеке білім беру траекториясын қ ұ ру, дене шынық тыру ә дістері мен қ ұ ралдары арқ ылы толық қ анды ә леуметтік жә не кә сіби қ ызметті қ амтамасыз ету ү шін салауатты ө мір салтын ұ стану.
8. ЖБП циклінің ЖК жә не (немесе) ТК, экономика мен қ ұ қ ық, сыбайлас жемқ орлық қ а қ арсы мә дениет негіздері, экология жә не ө мір қ ауіпсіздігі саласындағ ы кә сіптік дағ дыларды қ алыптастыру, сондай-ақ кә сіпкерлік дағ дылар, кө шбасшылық, инновацияларды қ абылдау дағ дыларын қ алыптастыруғ а бағ ытталғ ан пә ндердің жалпы кө лемінен кемінде 5 академиялық кредитті қ ұ райды.
|
|
|
9. ЖОО пә наралық сипатқ а ие ЖБП циклінің пә ндері бойынша интеграцияланғ ан бағ дарламалар ә зірлей алады.
10. Ә АОО-да ЖБП циклінің кө лемі жоғ ары білімнің білім беру бағ дарламасындағ ы пә ндердің кө лемінен кемінде 23%-дан аспайды немесе 56 академиялық кредитті қ ұ райды. Олардың 51 академиялық кредиті міндетті компонент пә ндеріне тиесілі: Қ азақ станның қ азіргі заман тарихы, философия, қ азақ (орыс) тілі, шетел тілі, ақ параттық -коммуникациялық технологиялар (ағ ылшын тілінде), дене шынық тыру, ә леуметтік-саяси білімнің модулі (саясаттану, ә леуметтану, мә дениеттану, психология).
Ә АОО-да " Дене шынық тыру" пә нін БП цикліне немесе қ осымша оқ ыту тү ріне ауыстыруғ а, ал оғ ан бө лінген кредиттерді ЖК-нің ЖБП циклі ауыстыруғ а рұ қ сат етіледі.
Ә АОО-да ЖК ЖБП циклінің пә ндері кемінде 5 академиялық кредитті қ ұ райды.
11. БП циклі оқ у пә ндерін оқ уды жә не кә сіби практикадан ө туді қ амтиды жә не кемінде 112 академиялық кредитті қ ұ райды.
Ә АОО-лар ү шін БП циклі жоғ ары білімнің білім беру бағ дарламасының жалпы кө лемінде 112 академиялық кредиттен аспайды. БП цикліне практикалардың барлық тү рлері (кә сіптік практика, оқ у практикасы, ә скери тағ ылымдама, жауынгерлік дайындық жә не т. б. ) кіреді.
Ескерту. 11-тармақ жаң а редакцияда – Қ Р Білім жә не ғ ылым министрінің 05. 05. 2020 № 182 (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) бұ йрығ ымен.
12. Бейіндеуші пә ндер циклі кө лемі жоғ ары білімнің білім беру бағ дарламасының жалпы кө лемінен кемінде 60 академиялық кредитті қ ұ райтын оқ у пә ндерін жә не кә сіптік практика тү рлерін қ амтиды.
Ә АОО-ларда цикл пә ндерінің кө лемі жоғ ары білімнің білім беру бағ дарламаларының жалпы кө лемінен кемінде 60 академиялық кредитті қ ұ райды.
Ескерту. 12-тармақ жаң а редакцияда – Қ Р Білім жә не ғ ылым министрінің 05. 05. 2020 № 182 (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) бұ йрығ ымен.
|
|
|
13. БП жә не бейіндеуші пә ндер циклдерінің пә ндері мен модульдерінің бағ дарламалары білім берудің бірқ атар салалары бойынша кадрлар даярлауды қ амтамасыз ететін пә наралық жә не кө п салалы сипатта болады.
Білім алушылар оқ ытудың жеке траекториясын анық тау кезінде жоғ ары оқ у орны компоненті жә не (немесе) таң дау компоненті аясында негізгі (Major) білім беру бағ дарламасы пә ндерін жә не (немесе) қ осымша (Minor) білім беру бағ дарламасы пә ндерін таң дай алады.
Ескерту. 13-тармақ жаң а редакцияда – Қ Р Білім жә не ғ ылым министрінің 05. 05. 2020 № 182 (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) бұ йрығ ымен.
14. Қ орытынды аттестаттау жоғ ары білімнің білім беру бағ дарламаларының жалпы кө лемінен кемінде 12 академиялық кредитті қ ұ райды жә не дипломдық жұ мысты жә не дипломдық жобаны жазу жә не қ орғ ау тү рінде жү ргізіледі.
Бұ л ретте, дипломдық жұ мыстың немесе дипломдық жобаның орнына мынадай негіздер бойынша екі кешенді емтихан тапсыра алады:
1) денсаулығ ына байланысты стационарда ұ зақ ем алу;
2) ерекше білім беру қ ажеттілігі бар тұ лғ алар, оның ішінде мү гедек балалар, бала кезінен мү гедектер, I топтағ ы мү гедектер;
3) жү кті ә йелдер немесе екі жасқ а толғ анғ а дейінгі бала тә рбиелейтіндер;
4) оқ уды аяқ тамағ ан сырттай оқ у нысанының студенттері.
Кешенді емтихан тапсыру ү шін білім алушылар ЖОО басшысының атына ө тініш жазады жә не тиісті қ ұ жатты ұ сынады.
Кешенді емтихан бағ дарламасы жоғ ары білімнің білім беру бағ дарламасына сә йкес ең бек нарығ ының талаптарына жауап беретін интеграцияланғ ан білім мен негізгі қ ұ зыреттілікті кө рсетеді.
Дипломдық жұ мыстарғ а немесе жобаларғ а басшылық жасауды бейін бойынша оқ ытушылар жә не (немесе) Ұ лттық біліктілік шең берінің 8 дең гейіне сә йкес келетін, кемінде 3 жыл жұ мыс ө тілі бар мамандар жү зеге асырады.
Ескерту. 14-тармақ жаң а редакцияда – Қ Р Білім жә не ғ ылым министрінің 05. 05. 2020 № 182 (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) бұ йрығ ымен.
15. Ә АОО-ларда қ орытынды аттестаттау дипломдық жұ мысты (жобаны) қ орғ ау, кешенді емтихан жә не (немесе) " Дене шынық тыру" пә ні бойынша емтихан дайындау жә не тапсыру нысанында не кешенді мемлекеттік емтихан, екі базалық жә не (немесе) бейіндеуші пә ндер бойынша мемлекеттік емтихандар жә не (немесе) " Дене шынық тыру" пә ні бойынша емтихан тапсыру нысанында ө ткізіледі.
Ә АОО-ларда қ орытынды аттестаттауды ө ткізу нысандары қ арамағ ында Ә АОО бар мемлекеттік органдар бекітетін білім алушылардың ү лгерімін ағ ымдағ ы бақ ылау, аралық жә не қ орытынды аттестаттау қ ағ идаларында айқ ындалады.
Ескерту. 15-тармақ жаң а редакцияда – Қ Р Білім жә не ғ ылым министрінің 05. 05. 2020 № 182 (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) бұ йрығ ымен.
16. Қ орытынды аттестаттаудың мақ саты жоғ ары білімнің білім беру бағ дарламасын зерделеу аяқ талғ аннан кейін алынғ ан білім нә тижелерін жә не игерілген қ ұ зыреттерді бағ алау болып табылады.
Ескерту. 16-тармақ жаң а редакцияда – Қ Р Білім жә не ғ ылым министрінің 05. 05. 2020 № 182 (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) бұ йрығ ымен.
17. Оқ ытудың қ осымша тү рлерін ә скери дайындық жә не студенттің ө зі анық тайтын оқ удың басқ а да тү рлерін қ амтиды.
Ә АОО-да оқ ытудың қ осымша тү рлерін Ә АОО дербес анық тайды.
18. Ә скери дайындық мемлекеттік білім беру тапсырысы шегінде немесе ақ ылы негізде жү зеге асырылады.
Ә АОО-ны қ оспағ анда, басқ а қ осымша оқ ыту тү рлерін мең геру ақ ылы негізде қ амтамасыз етіледі.
19. Ү ш тілде білім беру бағ дарламаларын енгізген ЖОО білім беру қ ызметін жоспарлау мен ұ йымдастыруды ү ш тілде: оқ ыту тілінде, екінші тілде жә не ағ ылшын тілінде жү зеге асырады.
Бұ л ретте оқ у пә ндерінің 50%-ын оқ ыту (мемлекеттік немесе орыс) тілінде, 20%-ын екінші тілде (сә йкесінше орыс немесе мемлекеттік), 30%-ын ағ ылшын тілінде оқ ыту кө зделеді.
Ү ш тілде білім беру бағ дарламасын енгізген Ә АОО оқ ытуды ү ш тілде: мемлекеттік, орыс жә не ағ ылшын тілдерінде жү зеге асырады. Екі тілде білім беру бағ дарламасын енгізген Ә АОО оқ ытуды екі тілде: қ азақ жә не орыс тілдерінде жү зеге асырады. Бұ л ретте ә ртү рлі тілдерде оқ ытылатын пә ндердің пайыздық арақ атынасын Ә АОО дербес айқ ындайды.
20. Дуальды оқ ыту элементтерін енгізген ЖОО білім беру қ ызметін жоспарлау мен ұ йымдастыруды теориялық оқ ыту мен ө ндірістегі практикалық дайындық ты ү йлестіру негізінде жү зеге асырады.
Бұ л ретте пә ннің оқ у материалының 40%-ына дейінін тікелей ө ндірісте (технологиялық процесс, шығ армашылық қ ызмет процесі, қ аржы-экономикалық процестер, психологиялық -педагогикалық процесс жә не тағ ы басқ а) мең герілуі тиіс екені кө зделген.
21. ЖОО оқ у бағ дарламаларын (оқ у жұ мыс жоспары, жеке оқ у бағ дарламалары) жә не пә ндер бойынша оқ у жұ мыс жоспарлары (силлабустар) ә зірленетін оқ у нә тижелерін кө рсететін МЖБС талаптарына сә йкес білім беру бағ дарламаларын дербес ә зірлейді.
Ә АОО-ны қ оспағ анда, жоғ ары білімнің білім беру бағ дарламалары модульдік оқ ыту қ ағ идаты бойынша ә зірленеді.
22. Жоғ ары білімді кадрларды даярлау жалпы орта білім, техникалық жә не кә сіптік білім, орта білімнен кейінгі білімнің, сондай-ақ екінші жоғ ары білім алғ ан кезде – жоғ ары білімнің жалпы білім беретін оқ у бағ дарламаларының базасында жү зеге асырылады.
Техникалық жә не кә сіптік, орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағ дарламасының базасында " кіруде" жоғ ары білімнің білім беру бағ дарламасы бейінінің техникалық жә не кә сіптік немесе орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағ дарламасына сә йкес келген жағ дайда формальді білім берудің алдың ғ ы дең гейіндегі оқ ыту нә тижелері автоматты тү рде танылады жә не оқ у мерзімі қ ысқ артылады.
Білім беру бағ дарламасының бейініне сә йкес келмеген жағ дайда оқ ыту жоғ ары білімнің толық бағ дарламасы бойынша жү зеге асырылады.
Оқ ыту нә тижелері сә йкес болғ ан жағ дайда пререквизиттер ретінде алдың ғ ы формальды білім дең гейінің жекелеген пә ндері, сондай-ақ тиісті дең гейдегі формальды емес білімнің оқ ыту нә тижелері қ айта есептелуі мү мкін.
23. Білім беру мазмұ нын жоспарлау, оқ у процесін ұ йымдастыру жә не ө ткізу тә сілін ЖОО оқ ытудың кредиттік технологиялары негізінде дербес жү зеге асырады.
24. Жоғ ары білімнің білім беру бағ дарламасының бейіні оның білім берудің тиісті саласына қ атыстылығ ын, оқ у саласының сипаттамасын, даярлау дең гейін, оқ у нә тижелерін, кә сіптік қ ызметтің негізгі тү рлерін білдіреді жә не Жіктеуішке сә йкес анық талады:
1) " Педагогикалық ғ алымдар" - педагогикалық жоғ ары білім;
2) " Ө нер жә не гуманитарлық ғ ылымдар" - жоғ ары ө нертану немесе жоғ ары гуманитарлық білім;
3) " ә леуметтік ғ ылымдар, журналистика жә не ақ парат" - ә леуметтік ғ ылымдар саласындағ ы жоғ ары білім немесе PR саласындағ ы жоғ ары білім;
4) " Бизнес, басқ ару жә не қ ұ қ ық " - экономикалық білім немесе жоғ ары заң герлік білім;
5) " Жаратылыстану ғ ылымдары, математика жә не статистика" - жоғ ары жаратылыстану білімі немесе жоғ ары математикалық білім;
6) " Ақ параттық -коммуникациялық технологиялар" - АКТ саласындағ ы жоғ ары білім;
7) " Инженерлік, ө ң деу жә не қ ұ рылыс салалары" - жоғ ары инженерлік білім;
8) " Ауыл шауашылығ ы жә не биоресурстар" - жоғ ары ауылшаруашылық білім;
9) " Ветеринария" - жоғ ары ветеринарлық білім;
10) " Денсаулық сақ тау жә не ә леуметтік қ амтамасыз ету (медицина)" - жоғ ары медициналық білім;
11) " Қ ызмет кө рсету" - қ ызмет кө рсету саласындағ ы жоғ ары білім;
12) " Ұ лттық қ ауіпсіздік жә не ә скери іс" - ұ лттық қ ауіпсіздік жә не ә скери іс саласындағ ы жоғ ары білім.
Білім беру салалары мен дең гейлері бойынша берілетін дә режелердің атауы осы МЖБС-ғ а 3-қ осымшағ а сә йкес айқ ындалады.
|
|
|
