 |
203-тапсырма. Полиграфия туралы берілген қысқаша мәтіннің мағынасын меңгеріңіздер.
|
|
|
|
203-тапсырма. Полиграфия туралы берілген қ ысқ аша мә тіннің мағ ынасын мең герің іздер.
Полиграфия деген сө здің тө ркіні гректің poIygraphia (poIys – кө п, grfpho) – жазамын) дегенде жатыр Бұ л сө з орыс тіліне ХУШ ғ асырда Франциядан келіп кірген.
Баспахана ісінің тарихы кө птеген ғ асырларғ а созылады. Алғ ашқ ы қ олө нер полиграфия кә сіпорындары ІХ ғ асырда пайда болды. Ол кезде алғ аш тақ тайғ а ойып салғ ан формалардан қ ағ азғ а басатын. Кейіннен балшық тан, кө рікте кү йдірілген қ оладан, ең ақ ырында, ә р тү рлі металдардың қ осындысынан жасалғ ан литерлер пайда болды.
«Гутенбергтің заманында шрифтерді сақ тау ү шін жә шіктер жә не ағ аштан жасалғ ан қ арапайым баспа станоктары қ олданылды. Мұ ндай станоктардан сағ атына 100 басылым кө шірме алуғ а болатын еді.
Ресейде «Печатный двор» деп аталатын алғ ашқ ы баспахана Москвада 1563 жылы ашылды. Оны орыстың алғ ашқ ы баспагері Иван Федоров басқ арды.
Кең ес Одағ ында Ұ лы Отан соғ ысының басталар алдында 5000-ғ а жуық ә р тү рлі полиграфия кә сіпорындары бар болатын.
204-тапсырма. Мә тіндегі тә уелдік жалғ ауында тұ рғ ан сө здердің астын сызың ыздар.
205-тапсырма. Аудармасымен берілген сө з жә не сө з тіркестерімен сө йлемдер қ ұ растырың ыздар.
| 1. Ғ асыр – век 11. Орналастырылды – 2. Ө лең дер жинақ тары – сборники песен установлены 3. Кітап басу ісі – печатное дело 4. Басылып шық ты – отпечатано, выпущено 12. Қ уат – сила, мощь 5. Ү йрету – учить 13. Қ ұ рылды – организован 6. Зертеулер – исследования 14. Мамандырылғ ан – 7. Баспагер – издатель специализирован 8. Қ олө нері –прикладное исскуство 15. Тұ ң ғ ыш рет – впервые 9. Баспа – издательство 16. Қ абылдады – приняли 10. Баспахана – типография |
206-тапсырма. Мамандық қ а байланысты берілген сө з тіркестері мен олардың аудармасын жаттап алың ыздар.
|
|
|
| 1. Басылым бет – печатный лист, печатная страница 2. Полиграфиялық ө неркә сіп – полиграфические предприятия 3. Полиграфиялық комбинат – полиграфический комбинат 4. Полиграфиялық кә сіпорындары – полиграфические производства 5. Полиграфиялық жабдық тар – полиграфические оборудования 6. Нығ айту шаралары – мероприятия по укреплению 7. Қ аулысының маң ызы – значение постановления 8. Пайдалануғ а берілді – сдан для использования (для эксплуатации) 9. Ө ндірістік бірлестік – производственное объединение 10. Полиграфиялық училише – полиграфическое училище |
5-апта. 14-тә жірибелік сабақ
207-тапсырма. Мә тіннен тү сініксіз сө здерді теріп жазып, олардың сө здігін жасаң ыздар.
208-тапсырма. Мә тінді мә нерлеп оқ ып, ондағ ы қ азақ тіліне тә н дыбыстардың сауатты оқ ылуына назар аударың ыздар.
209-тапсырма. Қ азақ стандағ ы баспалар жайлы не білесіздер? Сабақ барысында талқ ылаң ыздар
|
|
|
Қ азақ стандағ ы баспалардың қ ысқ аша тарихы
Қ азақ станда кітап шығ ару ісі 1918 жылдан басталады. 1918 жылдың қ азан айында Орда қ аласында баспа бө лімі қ ұ рылып, онда қ азақ жә не орыс тілдерінде газеттер, қ азақ ша журнал, парақ шалар, кітапшалар, ү ндеулер басылып тұ рғ ан.
Қ азақ АССР-інің Орталық Атқ ару Комитеті 1920 жылдың 3-қ арашасында «Қ азақ тың мемлекеттік баспасын қ ұ ру туралы Декрет» қ абылдады. 1922 жылдары Қ азақ станда 29 баспахана жұ мыс істеді.
1931 жылы Қ азақ стандағ ы баспа ісін қ айта қ ұ ру туралы қ аулы қ абылданды. Бұ л қ аулы бойынша Қ азақ тың мемлекеттік баспасы (Қ азГосиздат) қ ұ рылды. Ол елдегі қ оғ амдық ө мірдің тү рлі салаларын қ амтып саяси ә дебиеттер шығ арғ ан орталық баспағ а айналып, жергілікті жерлерде ө зінінің бө лімдерін қ ұ рды. Бұ л баспаның аты кейіннен «Қ азақ стан» болып ө згерді. «Қ азақ стан» баспасы 1991 жылы ө зінің 60 жылдық торқ алы тойын атап ө тті.
1946 жылы Қ азақ ССР Ғ ылымдар Академиясының баспасы қ ұ рылды. Бұ л – қ азіргі ғ ылымның тү рлі саласындағ ы зерттеу ең бектерін шығ арып жү рген «Ғ ылым» баспасының тү п негізі.
1971 жылы Қ азақ тың оқ у-педагогикалық баспасы (Қ азОГИЗ) қ ұ рылды. Кейіннен бұ л баспаның аты кө п жылдар «Мектеп» болып тұ рды да, 1990 жылдан бастап «Рауан» болып ө згерді. Бұ л баспа еліміз мектептерін оқ у ә дебиеттерімен қ амтамасыз етіп келеді. Қ азір қ айта «Мектеп» деп аталады.
1950 жылдан бері Қ азақ тың мемлекеттік кө ркем ә дебиет баспасы (Қ азмемкө ркемә деббас) поэзиялық, прозалық, ә деби сын, драматургиялық, сатиралық, фантастикалық кітаптарды жарық қ а шығ ара бастады. Кейінірек оның аты «Жазушы» болып ө згерді.
1968 жылы Қ азақ Кең ес энциклопедиясы Бас редакциясының баспасы қ ұ рылды. Оның Бас редакторы болып ә р жылдары академик М. Қ, Қ аратаев, Ұ Ғ А-ның корреспондент-мү шесі Р. Н. Нұ рғ алиев қ ызмет атқ арды.
|
|
|
Қ азақ стан Компартиясы Орталық Комитетінің газет-журнал баспасы 1974 жылы қ ұ рылғ ан. Кейіннен аты – «Дә уір» баспасы болып ө згерді.
1976 жылы Творчестволық жастармен жұ мысты жақ сарту туралы қ аулы шық қ аннан кейін, «Жалын» баспасы қ ұ рылды. «Жалын» жасө спірімдер мен жастарғ а арналғ ан ә дебиеттерді шығ арып келеді.
«Ө нер» баспасы – ө нердің тү рлі салаларын қ амтитын ә дебиеттерді шығ арып келеді. Жаң адан қ ұ рылғ ан «Білім» баспасы жоғ ары оқ у орындарына, колледждер мен училищелерге қ оғ амдық жә не жаратылыстану ғ ылым салалары бойынша оқ улық тар мен оқ у қ ұ ралдарын шығ арады.
210-тапсырма. Тө мендегі сө здерді дә птерлерің ізге кө шіріп жазып, олардың аудармасын есте сақ таң ыздар.
| 1. Тарихтағ ы ақ таң дық тар – белые пятна истории 2. Ақ иқ атын ашып берген – раскрывшие правду 3. Тамаша зерттеулер – прекрасные исследования 4. Оқ у қ ұ ралдары – учебные пособия 5. Тә уелсіз баспа – независимое издательство 6. Мемлекеттік сыйлық – государственный приз 7. Сыйлық тың иегері – обладатель приза 8. Ірі баспа – крупное издательство 9. Қ ұ рылтайшылар – учредители 10. Меншікті иелену – принимать частную собственность 11. Тендр жарияланды – объявлен тендр 12. Мемлекеттік баспа – государственное издательство 13. Жекеменшік баспа – частное издательство |
|
|
|
