 |
211-тапсырма. Жоғарыдағы сөз тіркестерін пайдаланып, олармен бес сөйлем құрастырыңыздар.
|
|
|
|
211-тапсырма. Жоғ арыдағ ы сө з тіркестерін пайдаланып, олармен бес сө йлем қ ұ растырың ыздар.
212-тапсырма. Баспалар туралы берілген мә тінмен мұ қ ият танысып, олар туралы мә лімет алың ыздар.
Арнайы тоқ талатын баспалардың бірі – 1991 жылы қ ұ рылғ ан «Ана тілі». Мемлекеттік тілдің мә ртебесін кө теру саясатын жү ргізу мақ сатында қ ұ рылғ ан.
Гуманитарлық бағ ыт ұ станғ ан «Санат» баспасының шығ арғ ан ө німдері жоғ ары дең гейде орныдалып жү р. «Санат» баспасы тарихтағ ы ақ таң дақ тар ақ иқ атын ашып берген тамаша зерттеулер мен оқ у қ ұ ралдарын, монографияларды шығ аруды да дә стү рге айналдырды.
Қ азақ стандағ ы жекеменшік, тә уелсіз баспалардың бірі «Атамұ ра» баспасы 1992 жылы наурыз айында қ ұ рылғ ан. Бұ л баспаны Мемлекеттік сыйлық тың иегері, тарих ғ ылымдарының докторы, профессор, журналист, қ оғ ам қ айраткері Мұ хтар Қ ұ л-Мұ хаммед мырза басқ арып келді. Баспаның ісі жыл сайын оң ғ а басып, ірі баспа корпорациясына айналды. Бұ ғ ан қ оса «Алматы полиграфиялық комбинаты» Атамұ ра иелігіне кө шті.
Белгілі бір министрліктердің жә не мекемелердің қ арауна жататын салалық баспа- лар да жоқ емес. Оларғ а қ аржы министрлігінің «Қ аржы-Қ аражат», Ә ділет министрлігінің «Жеті жарғ ы», Қ азақ статистикалық басқ армасының баспаларын жатқ ызуғ а болады.
1992 жылы қ ұ рылғ ан «Балауса» баспасы балаларғ а арналғ ан суретті кітаптар шығ аруды қ олғ а алды.
|
|
|
Республикадағ ы діни ә дебиеттерді шығ аратын, діни кү нтізбелер мен діни журнал, кітаптарды басатын «Ислам ә лемі» баспасы тұ рақ ты тү рде жұ мыс істей бастады.
Сонымен Қ азақ станда неғ ұ рлым танылғ ан жиырмадан астам баспалар жұ мысына қ ысқ аша шолу жасап ө ттік. Ал соң ғ ы ресми деректерге жү гінсек, елімізде 500-ден астам кітап баспалары бар екен.
Қ ұ рылтайшыларына жә не меншікті иеленуіне қ арай баспалар мемлекеттік жә не жекеменшік болып екі ү лкен топқ а бө лінеді.
Қ азіргі кезде Мә дениет жә не ақ парат министрлігінің жү йелі жү ргізіліп отырғ ан жұ мысы негізінде кө птеген мемлекеттік баспаларғ а тендер жарияланды. Сө йтіп, мемлекеттік баспалардың кө бі дерлік жекеменшік баспаларғ а айналатын кү н алыс емес сияқ ты.
213-тапсырма. Тә уелсіздік алғ аннан кейінгі жылдардағ ы ашылғ ан баспалардың жұ мысы туралы сабақ барысында талқ ылаң ыздар.
5-апта. 15-тә жірибелік сабақ
214-тапсырма. Мә тінді мә нерлеп оқ ып, мазмұ нын тү сінің іздер.
215-тапсырма. Мә тіндік тү пнұ сқ аларды сабақ барысында талқ ылаң ыздар.
216-тапсырма. Суреттік тү пнұ сқ алар тө ң ірегінде пікірталас ұ йымдастырың ыздар.
Полиграфиялық басылымдардың тү пнұ сқ алары
Редакцялық дайындық тан ө ткеннен кейін ө ндіріске тү сетін жә не полиграфиялық қ ұ ралдармен ө ндірілуге жататын тү пнұ сқ алардың бә рі баспалық деп аталады. Олар мазмұ н-дары, кө лемдері, боямалылығ ы жә не техникалық орындалуы жағ ынан ә р тү рлі болып келеді. Бұ лардың репродукциялау тә сілін таң дап алуда (экономикалық сипатты фаторларды есепте-мегенде) шешуші маң ызы бар.
|
|
|
Тү пнұ сқ алар ең алдымен мә тіндік, суреттік жә не аралас болып бө лінеді.
Мә тіндік тү пнұ сқ а кө бінесе техникалық ережелері (стандартты мө лшерлі қ ағ аз парағ ының бір жағ ына екі сырғ ылтпалы етіп басу, мә тіндік жолда белгілі таң балар санын сақ тау, сондай-ақ жанжағ ының тиесілі ашық орын қ алдыру, т. т. ) сақ талып, компьютерде басылғ ан қ олжазбалар болып келеді.
Суреттік кө ркемдеу тү пнұ сқ алары – барынша тү р-тү рлі топты болып келеді жә не олар ә р тү рлі белгілерімен сарапталады.
Олар кескіндерінің сипатына қ арай штрихты жә не рең ді тү пнұ сқ алар болып бө лінеді. Штрихтыларғ а кескіндері сызық трмен (штрих), берілетін тү рлі – тү сті суреттер бірдей тү сті болып келетін (мысалы: чертеждер, қ аламұ шпен салынғ ан суреттер т. т. ) тү пнұ сқ алар жатады. Рең ді (тоновые) – кескіндерінің элементтері бірдей ақ тан қ оң ырғ а қ арай біртіндеп ауысып (фотография, акварель, бояу қ арындашпен салғ ан сурет т. т. ) отыратын тү пнұ сқ алар. Ә лгі екуінің де элементтері де аралас тү пнұ сқ аларда кездеседі.
Штрихты тү пнұ сқ алар да, рең ді тү пнұ сқ алар да бір не бірнеше тү сті болуы ық тимал.
Тү пнұ сқ аларды ө ң деу технологиясы мен таралымды басу тә сілін таң дап алуды қ амтамасыз ететін шешуші факторлардың бірі – тү пнұ сқ аның орындалу техникасы мен ол оның материалы болып табылады. Оның негізі мө лдір (калька, балауыз т. т. ) материал болуы ық тимал.
217-тапсырма. Мә тінге жоспар қ ұ рып, жоспар бойынша ә ң гімелеп берің іздер.
218-тапсырма. Мә тіннің мазмұ ны бойынша берілген сұ рақ тарғ а жауап берің іздер.
1. Редакциялық дайындық тан ө ткеннен кейін ө ндіріске тү сетін жә не
полиграфиялық қ ұ ралдармен ө ндірілуге жататын тү пнұ сқ алардың бә рі қ алай аталады? 2. Тү пнұ сқ алар қ андай тү рлерге бө лінеді? 3. Мә тіндік тү пнұ сқ алар деп қ андай нұ сқ аларды айтамыз? 4. Суреттік тү пнұ сқ аларғ а қ андай тү пнұ сқ алар жатады? 5. Суреттік тү пнұ сқ алар неше тү рге бө лінеді? 6. Оның тү рлерін атаң ыз? 7. Тү пнұ сқ аларды ө ң деу технологиясы мен таралымды басу тә сілін таң дап алуды қ амтамасыз ететін не?
|
|
|
219-тапсырма. Мә тіндегі кө семше тұ лғ асында тұ рғ ан сө здердің астын сызып, олардың жасалу жолдарын тү сіндірің іздер.
220-тапсырма. Тө мендегі берілген қ ысқ аша мә тіннен қ андай мә лімет алдың ыздар, оғ ан не қ осасыздар? Ө зара ой бө лісің іздер.
Соң ғ ы он жылдық та мә тінді компьютерде теру барынша даму ү стінде жә не компьютердің мү мкіндіктері мен тамаша жетістіктері молая тү суде. Компьютердің кө мегі арқ ылы текстік диапозитивтерді тек шығ ың қ ы жә не ойың қ ы басу ә дістерінде ғ ана емес, сондай-ақ бірсыпыра жағ дайда да қ олдануғ а алып келіп отыр.
Фототеру автоматтарында мә тіндер мен суреттердің фотоформалары шығ арылады. Егерде пленка мө лдір емес негізді (маселен, фото қ ағ азда) жасалынса, оны позитив деп атайды. Ал, мө лдір негіздіде (фотопленкада) жасалынса – диапозитив делінеді.
Тү сті репродукцияның ең қ арапайым тү рі – екі бояулы репродукция –
д у п л е к с деп аталады.
|
|
|
