 |
Салыстырмалы диагностикасы. Болжамы. 5.4. КЛИМАКТЕРИЯЛЫҚ СИНДРОМ. Этиологиясы мен патогенезі. Эпидемиология. Клиникалық көріністері
|
|
|
|
Салыстырмалы диагностикасы
Аменореяғ а ә келетін кө птеген сырқ аттармен салыстырмалы диагностика жү ргізіледі.
Емі
· Эстрогендермен орынбасушы терапия (жатыр болмағ ан жағ дайда ғ ана —гестагендермен бірге) біріншілік жә не екіншілік гипогонадизм кезінде тағ айындалады. Бұ л терапия табиғ и жағ дайда менопауза дамитын жасқ а дейін жү ргізіледі (шамамен 50 жас).
· Аменореяның дамуына ә келетін сырқ аттардың спецификалық терапиясы (гиперпролактинемия кезінде дофаминмиметиктер, гормональды белсенді емес гипофиз аденомалары кезінде хирургиялық ем, антиандрогенді терапия жә не т. б).
· Y-хромосомасы анық талғ анда (тестикулярлы феминизация синдромы) гонадобластоманың алдын алу мақ сатында екі жақ ты гонадэктомия жасалынады.
· Гипогонадизм асқ ынуларын емдеу (остеопороз, урогенитальді бұ зылыстар).
· Кө мекші репродуктивті технологиялық (экстракорпоральды ұ рық тандыру) біріншілік жә не екіншілік аменореямен сипатталатын кө птеген сырқ аттарда жү ктілікті жоспарлауғ а мү мкіндік береді.
Болжамы
Аменореяның дамуына ә келген сырқ атқ а тә уелді. Тү рлі генезді гипогонадизммен сырқ аттанғ ан ә йелдер арасында ө лім кө рсеткіші жалпы популяциямен салыстырғ анда айтарлық тай жоғ ары. Эстрогендер тапшылығ ы жү рек-қ антамырлар жү йесі аурулары мен остеопороздың дамуы қ аупін жоғ арылатады.
5. 4. КЛИМАКТЕРИЯЛЫҚ СИНДРОМ
Климактериялық кезең — жастық ерекшеліктерге байланысты репродуктивті жү йенің инволютивті ө згерістерімен сипатталатын физиологиялық ө мір кезең і. Климактериялық кезең нің ү ш сатысын ажыратады: пременопауза — менопауза алдындағ ы кезең (шамамен 2–5 жыл), менопауза — соң ғ ы менструальды қ ан кету, менопаузадан кейінгі кезең — менопаузадан бір жылдан кейін дамитын ө мір кезең і.
|
|
|
Этиологиясы мен патогенезі
Пременопауза кезінде аналық без қ ызметінің тө мендеу себебіне ондағ ы гонадотропиндерге сезімтал рецепторлар санының азаюы жатады, нә тижесінде эстрадиол, прогестерон, андростендион жә не тестостерон ө ндірілуі тө мендеп, аналық без кө лемі 2–3 есе кішірейеді. Несеп-жыныс жү йесіне жә не сү йектерге эстрадиолдың трофикалық қ ызметінің жоғ алуы атрофиялық вагинит, дизуриялық бұ зылыстар мен остеопороз секілді асқ ынулардың дамуына ә келеді. Менопауза басталғ аннан атеросклероздың дамуына ә келетін липидті спекторда атерогенді ө згерістер дами бастайды.
Эпидемиология
Қ алыпты жағ дайда менопауза 45 жә не 55 жас арасында кө рініс береді (жиі 50–51 жаста). Темекі тартатын ә йелдерде менопауза шамамен екі жыл ерте дамиды.
5. 4 кесте. Климактериялық синдром
| Этиологиясы мен патогенезі | Аналық бездерден эстрадиол, прогестерон жә не андроген ө ндірілуінің тө мендеуі |
| Эпидемиологиясы | Менопауза шамамен 45–55 жас аралығ ында дамиды |
| Басты клиникалық кө ріністері | 1. Менструальды циклдің бұ зылыстары 2. Қ ызба толқ ындары (ә йелдердің 40% -да) 3. Несеп шығ ару бұ зылыстары (50 %) 4. Сексуальды бұ зылыстар 5. Кө ң іл-кү й бұ зылыстары 6. Остеопороз 7. Атеросклероздың ү демелі дамуымен дислипидемия 8. Деменция |
| Диагностикасы | Етеккірдің шамамен 50 жаста тоқ тауы; ФСГ↑. Эстрогенмен терапияны болжалдау кезінде: маммография, кіші жамбас астауының УДЗ-сі, атияғ а жатыр мойнынан жағ ынды, жү рек-қ антамырлар аурулары мен тромбоэмболиялық асқ ынулардың даму қ аупін бағ алау |
| Салыстырмалы диагностикасы | Урогенитальды бұ зылыстар, остеопороз, қ ызба толқ ындары, эмоционалды бұ зылыстардың басқ а да себептері |
| Емі | Эстроген дә рілерімен орынбасушы терапия тағ айындауғ а болады |
| Болжамы | Эстрогендермен орынбасушы терапия сү йектің сыну, Альцгеймер ауруы, тоқ жә не тік ішектің қ атерлі ісігі ауруларының даму жиілігін тө мендетеді. Дегенмен, сү т безінің қ атерлі ісігі мен тромбоэмболияның даму қ аупін жоғ арылатады |
|
|
|
Клиникалық кө ріністері
1. Ә йелдердің 90 %-да етеккір бұ зылыстары менопауза басталғ анғ а шамамен 4 жыл бұ рын кө рініс береді.
2. Қ ызба толқ ындары (ә йелдердің 40%-да) жиі тершең дікпен, терінің қ ызаруымен ұ штасып, жиі менопаузадан 5 жылдан кейін жоғ алады.
3. Несеп шығ ару бұ зылыстары (50 %) уретра мен қ уық мойнының атрофиясы нә тижесінде дамып, зә рді ұ стай алмаумен (жө телгенде, кү лгенде, тез жү ргенде), жиі цистит жә не пиелонефритпен кө рінеді.
4. Сексуальды бұ зылыстар: либидонің тө мендеуі, қ ынаптың қ ұ рғ ақ тануы, диспареуния.
5. Эмоциональды бұ зылыстар: тітіркенгіштік, кө ң іл-кү йдің ө згеруі, депрессия, фобия.
6. Сү йек сынуының жоғ арғ ы қ аупімен сипатталатын остеопороз.
7. Атеросклероз асқ ынулары, ең алдымен-ЖИА.
8. Деменция; ә йелдерде Альцгеймер ауруы ер адамдармен салыстырғ анда 2–3 есе жиі дамиды жә не оның патогенезінің негізінде эстрогендер тапшылығ ы жатыр.
Диагностикасы
50 жас шамасындағ ы ә йелдерде етеккірдің тоқ тауы постменопаузаның дамуын кө рсетеді. Бірқ атар жағ дайларда оның дамығ анын гормональды зерттеулер арқ ылы дә лелдеуге тура келеді. Зерттеу нә тижелері ФСГ дең гейінің жоғ арылап, эстрадиол дең гейінің тө мендегенін кө рсетеді. ФСГ дең гейінің жоғ арылау дә режесі постменопаузальды симптомдар мен асқ ынулардың айқ ындылығ ымен корреляцияланбайды. Егер ә йелге эстрогендермен орынбасушы терапия тағ айындалатын болса, келесі зерттеу шараларын жү ргізген орынды: маммография, жамбас астауының УДЗ-сі, атпияғ а жатыр мойнынан жағ ынды, жү рек-қ антамырлар аурулары мен тромбоэмболиялық асқ ынулардың даму қ аупін бағ алау.
|
|
|
|
|
|
