 |
ТаҚырып 1. 4. АдамныҢ протозойдты ауруларыныҢ диагностикасы
|
|
|
|
ТАҚ ЫРЫП 1. 4. АДАМНЫҢ ПРОТОЗОЙДТЫ АУРУЛАРЫНЫҢ ДИАГНОСТИКАСЫ
1. Паразитті карапайымдыларғ а сипаттама.
Адам ағ засында паразиттi ө мір сү ретін барлық паразиттер 4 класка бө лiнедi: саркодалар (жалган аяқ тылар), споровиктер, талшқ тылар, инфузориялар.
Саркодалар класының ө кiлдерi, биологиялық циклі вегегативтi жә не циста кезең дергнде жү редi. Саркодалардың вегетативті сатысы кабығ ы нашар байкалатын, жалғ ан аяқ тары бар бiр ядролы, сопақ ша пiшiндi болып келедi. Цистасы кө п ядролы дө нгелек келген екі контурлы сызыкты, жалғ ан аяқ тары баиқ алмайды
Диагнозын дизентерия, Гартман амебаларының вегетативті жә не циста сатыларын табу арқ ылы қ ояды. '
Талшық тылар класының ө кiлдерi биологиялық циклінде талшық ты жә не талшық сыз тү рлерінде жү редi, кейбiреулерi циста тү зедi. Талшық ты тү рлерiнiн кейбiреуiнде бiр немесе бiрнеше талшық тары болады, кейде ундуль мембранасын кө руге болады, кинетопластасы мен 1-2 ядросы болады. Талшық сыз сатыларының козғ алу органоиды болмайды. Цистасы сопақ ша келген екі қ абаттан тұ ратын кабығ ы болады.
Адамғ а диагнозын,
- лейшманияның талшық сызсатысын:
- трипаносома ментрихомонаданың талшық тысатыларын,
- лямблияның цистасы мен талшық тытү рлерiн табу арқ ылық ояды.
Споровиктеркласының ө кiлдерi биологиялық циклінде: спорозоит, мерозоит, гаметоцит, гамета, оокинета, ооцистасатыларыда ө теді.
Адам ағ засының диагнозын безгек плазмодиінін шизонт, мерозоит жә не гаметоциттерін табу арқ ылы қ ояды. Эритроциттегі жас шизонттар сақ иналы пішінді болып келеді, ал оның ө згеруіне байланысты сопақ ша немесе лента пішініне енеді, мерозоидтары ө те ұ сақ дө нгелек келген, гаметоциттері ірі, сопақ ша не болмаса жарты айшық тә різдес болып келеді. Токсопазманы апелсин бө лігі тә різді шизонт сатысында, кейде псевдоцид (жалғ ан циста) сатысында ұ лпалар клеткасында токсоплазманың шоғ ырлануы арқ ылы табуғ а болады. Кокцидия денесі екі қ абатты қ абық пен қ оршалғ ан ішінде сопақ ша пішінді екі ядросы бар Ооцит сатысында табуғ а болады.
|
|
|
Инфузория классының ө кілдері биологиялық цикленде циста жә не вегетативті сатысында жү реді. Вегатативті сатысы сопақ ша келген, бір контурлы қ абығ ы бар сыртын кірпікшелер қ аптап жатады. Цистасы екі қ абатты дө нгелек келген. Кіші ядросы кө рінбейді, ү лкен ядросы бұ ршақ тә різді болып келеді.
Диагнозын қ ою кезінде адамнан балантидиянын вегатативті сатысын табады, цистасы ө те сирек кездеседі.
Қ арапайымдылардың адам организімінде бекіну орындары.
Паразитті ө мір сү ретін қ арапайымдылар эндопаразиттерге жатады. Олардың ішінде қ уыстық жә не ұ лпаны формалары кездеседі. Қ уыстық паразиттер ішіктін қ уысында, ө т жолында, несеп-жыныс жолдарында, ауыз қ уысынды: ұ лпаны тү рлері-тері кленкаларынын ішінде, қ анда болады.
Ішекте жә не ө т жолында: дизентерия амебасы, Гартман амебасы, ішек трихомонадасы, лямблия, балантидии, кокцидиялар паразитті тү рде ө мір сү реді.
Несеп-жыныс жолдарынды-қ ынап трихомонадасы.
Ауыз қ уысында-ауыз амебасымен ауыз трихомадасы.
Тері клеткаларында-тері лейшманиозынын қ оздырғ ыштары.
Ішкі органдар клеткалары мен қ анда-висцеральді лейшманиозы, безгек плазмодиі, трипанасома, токсоплазмалар паразитті тү рде ө мір сү реді. Паразитті қ арапайымдыларды анық тау ә дістері.
|
|
|
Протозоидты аурулардын диагнозын ә ртү рлі ә дістермен, олардың тү рлері мен қ оздырғ ыштарының орналасу орындарын ескере отырып қ ояды.
1. Тікелей микроскопиялау. Иесінің бө ліну заттарын жә не ұ лпаларын микроскоп арқ ылы зерттеу, олардың боялғ ан немесе табиғ и тү рін микроскопия арқ ылы қ арайды. Бұ л протозидты аурулардың диагнозын негізгі ә дісі.
Дегенмен, олардың кө лемдерінің кішілігін жә не ө сімталдығ ының тө мендігін ескерсек тікелей микроскопиялау арқ ылы анық тау айтарлық тай кү рделі екендігін байқ аймыз. Сондық тан диагноз қ оюдың қ осымша ә дістерін қ олдануғ а тура келеді.
2. Серологиялық реакция. Аурудың қ ананды паразитке қ арсы иесінің организіміне антитела бө лініп шығ уын зерттеу арқ ылы анық тау.
3. Тері ішілік аллергиялық сынау. Паразиттің антителасына (аллерген) адамғ а ә сер ететін аллергиялық реакция арқ ылы анық тау.
4. Қ оректік ортағ а себу-паразиттің антителасында жақ сы кө рініп кө бее алатын ерекше қ оректік ортасына адам ұ лпаның орналастырып зерттеу. Кө бінесе лейшманиоз бен трипанасомозғ а жиі қ олданылады.
5. Биологиялық сынау-қ арапайымдылар интенсивті дами алатын лабороториялық жануарлардың организіміне тексерілетін адамдардың ұ лпаларын алып, оларғ а енгізу арқ ылы зерттейді. Содан кейін лабораториялық жануарладның ұ лпаларын микроскоппен қ арайды. Мұ ндай сынау токсоплазмағ а қ олданылады.
Қ оздырғ ыштардың морфологиялық деференциациялану.
Протозоидты аурулардың ақ ырғ ы диагнозын адам организіміндегі қ оздырғ ыштарды табу арқ ылы жә не олардың тү рлерінің морфологиялық ерекшелектерінің анық тау арқ ылы қ ояды.
Адамда табылғ ан паразиттердің негізгі сатыларын анық тау ү шін, тү рлердің негізгі белгілерінің бар немесе жоө екенін анық тау ү шін алгоритм қ ұ рылғ ан.
Алоритммен жұ мыс істеген кезде тексеруге қ андай ұ лпа, орган немесе бө ліп шығ арғ ан зат екенін білу қ ажет.
|
|
|
