 |
Патогендік маңызы. САБАҚТЫҢ МАЗМҰНЫ. 3. Бауыр сорғыштың зәр шығару жүйесі
|
|
|
|
Патогендік маң ызы.
Токсико-аллергиялық реакциялар жә не зақ ымдалғ ан мү шелердің қ ан ағ ымы, оларда полиптердің пайда болуына соқ тырады.
Лабораторлы диагностика. Зә рде жә не нә жісте жұ мыртқ аларды табу, аллергиялық тері асты пробалар жә не иммунобиологиялық реакциялар.
Профилактикасы. Ө зіндік – қ олайсыз мекемелерде сумен ұ зақ контакттан сақ тану, қ оғ амдық – адам бө ліндісілерінен су қ оймалардың ластануын сақ тау, моллюсклермен биологиялық ә дістер арқ ылы қ орғ ану.
Адамда ү ш тү рлі шистосома ө мір сү реді.
Schistosoma haematobium – урогениталды шистосомоздың қ оздырғ ышы (бильгарциоза). Египетте, Оң тү стік Африкада, Австралияда, Иранда таралғ ан. Іштің ү лкен веналарында жә не жыныс мү ше жү йесінде ө мір сү реді. Соң ғ ы иесі болып адам жә не маймыл саналады. Паразит жұ мыртқ аларында шипон бар, ол арқ ылы паразит қ ан тамырлардың қ абырғ асын бұ зып, қ уық жә не несеп шығ ару ө зектеріне тү сіп, сыртқ а шығ ады. Ары қ арай дамуы жоғ ары айтылғ ан схема бойынша жү реді. Диагноз зә рде жү мыртқ аладың табылуында қ ойылады.
Сурет 13. Қ ан сорғ ыш (Schistosoma haematobium). Ө зінің іш ойпатында ұ стап тұ рғ ан атналық ты (1) аталық (2)
Сурет 14. Жұ мыртқ а Sch. haematobium
Schistosoma mansoni – ішек шистосомоздың қ оздырғ ышы. Ішектің тамырларының қ ыртысынды ө мір сү реді. Африкада, Индонезияда, Оң тү стік Америкада таралғ ан. Жұ мыртқ алар тамырларжан ішекке тү сіп сыртқ а нә жіспен шығ ады. Диагностикасы нә жісте табылуымен сипатталады. Жұ мыртқ аларында бү йір жағ ында шиптары орналасқ ан. Соң ғ ы иесі адам, маймыл, ит, кеміргіштер болып саналады. Тоқ ішектің қ ыртысты веналарын жә не бауырдың қ ақ па венасы жү йесің қ амтиды. Патогендігі тоқ ішектің зақ ымдануымен (колит, іш ө ту, полипоз) жә не бауырдың зақ ымдануымен (цирроз) сипатталады.
|
|
|
Schistosoma japonicum – япондық шистосомоздың қ оздырғ ышы. Ішектің тамырларында орналасады, содық тан диагностикасы ішектік формадағ ыдай. Жұ мыртқ аларында бү йірінде шиптары бар. Соң ғ ы иесі – адам, кө п тү рлі ү й жә не жабайы жануарлар.
САБАҚ ТЫҢ МАЗМҰ НЫ
ТАПСЫРМА 1. Ылғ алды препараттармен жұ мыс жасау.
Оқ у;
Препарат 1. Бауыр, ланцеттә різді сорғ ышпен жә не бауыр сорғ ышпен зақ ымданғ ан;
Препарат 2. Ланцеттә різді сорғ ышпен зақ ымданғ ан бауыр.
Препарат 3. Солтү стік сорғ ыштың даму циклының моделі.
ТАПСЫРМА 2. Трематодтардың жү йелі орналасуын жазу.
ТАПСЫРМА 3. Микроператтармен жұ мыс жасау
a) Бауыр, солтү стік, ланцет тә різді сорғ ыштардың препараттарын жә не олардың жұ мыртқ аларын қ арау
b) Бауыр сорғ ышының ас-қ орыту жү йесін жә не зә р шығ ару жү йесін, солтү стік сорғ ыштың маритасын жә не осы трематодтардың жұ мыртқ аларын салу.
1. Бауыр сорғ ышы. Препаратты қ арау. Сорғ ыштың кө лемі 3-5 см. Ауыз сорғ ышы кө рінеді (1), жұ тқ ыншағ ы (2), ішектері (3), жыныс тесігі (4), цирус (5), іш сорғ ышы (6), жатыры (7), жыныс безі (8), желточниктері (9), ө т жолдары (10), оотипі (11), кішкене жұ мыртқ асы (12), ұ рық шығ ару жолы (13).
2. Бауыр сорғ ыштың ас қ орыту жү йесі. Тушпен боялғ ан препарат. Ауыз қ уысы (1)6 жұ тқ ыншағ ы (2), ішектің екі бұ талы негізі (3) кө рінеді. Суретін салу жә не белгілеу.
|
|
|
3. Бауыр сорғ ыштың зә р шығ ару жү йесі
Препарат тушпен боялғ ан. Ортаң ғ ы канал кө рінеді (1), дененің артқ ы соң ында шығ ару тесігімен аяқ талады (3). Орталық каналғ а протонефредиалды клеткалардан келетін майда каналдар келіп тү седі (2).
4. Солтү стік сорғ ышы
Препаратты қ арау. Ө лшемі 1-2 см. Ауыз жә не іш сорғ ышы кө рінеді жұ тқ ыншағ ы, ішектің бү йір тармақ тары(1), негізгі шығ ару каналы (2). Екі кішкене жұ мыртқ асы (3), ұ рық шығ ару жолы (4), ү рық қ абылдауы (5) дененің артқ ы бө лігінде орналасқ ан. Іш сорғ ышының артында жыныс бездері жатыр (6), желточниктері (7), жатыр ілмектері (8) орналасқ ан. Суретін салу жә не белгілеу.
|
|
|
