 |
Іріңці қабыну. 37-сурет. Фибринозды ларингит. Шырышты қабық үстінде фибрин мен лейкоциттерден түзілген перде
|
|
|
|
Ірің ці қ абыну
Ірің ді қ абыну экссудаттың қ ү рамында лейкоциттердің кө п мө лшерде болуымен сипатталады. Сол жердегі тірі жө не ө лі лейкоциттер макрофагтар, микроорганизмдер, белокқ а бай экссудат, ыдырағ ан жергілікті тін, барлығ ы қ осылып ірің ді қ ү райды. Ыды-рау ү рдісінде лейкоциттер майлы дистрофияғ а ү шырағ андьщтан ірің сары тү ске айналады. Ірінді қ абынудың тү рі, нө тижесі негізінен оларды қ оздырушы микроорганизмдердің биологиялық қ асиеттерімен анық талады. Кө кірің таяқ шалары қ оздырғ ан қ абы-нуында, ірің жасыл тү ске боялады. Ірің ці қ абынудың негізгі тү рлері: абсцесс, флегмона жө не эмпиема.
Абсцесс (ірің цік) деп шекараланғ ан ірінді қ абынуды атайды. Сол аймақ та некрозданғ ан тінде кө п мө лшерде лейкоциттер жи-налады, олардың белокты ерітуші (протеолиздік) ферментгері ө лген
37-сурет. Фибринозды ларингит. Шырышты қ абық ү стінде фибрин мен лейкоциттерден тү зілген перде
38-сурет. Фибринозды (крупоздық ) пневмония
4 болім. Қ абыну
тінді ыдыратып, ірің ге толы қ уыс пайда болады. Оның айналасы ірің ці қ абық пен (пиогенді мембрана) оралғ ан. Алғ ашқ ыда ірің ці мембрана майда кан тамырынан, моноцит, макрофаг жә не басқ а да жасушалардан тү ратын грануляциялық қ абық пен, кейін дө не-кер тіннен тү ратын қ абық пен (капсуламен) қ оршалады (39-сурет). Егер ірің цік ағ заның сыртқ ы қ абатына жақ ын жайғ асқ ан болса, ол ағ за қ абын бү зьш ө тіп бос қ уыстарғ а жиналып қ алады (мысалы, ө кпе абсцесінен кейін дамитын плевра эмпиемасы), кейде ірің жыланкө зденіп сыртқ а ағ ып тү рады
|
|
|
Флегмона — жайылғ ан ірінді қ абыну. Флегмона пайда болғ ан-да экссудат жергілікті тіннің немесе ағ заның барлық қ абаттарына бірдей сің іп, оны некрозғ а шалдық тырады немесе ірің детеді (40-сурет). Некрозғ а ү шырағ ан флегмона қ атты флегмона деп атала-ды. Ірің тінге біртегіс сің гең де жү мсақ флегмона дамиды. Флегмона кө бінесе теріасты жө не шырышты қ абық астындағ ы шелде кездеседі. Ірің нің дененің табиғ и қ уыстарында жиналып қ алуын эмпиема деп атайды. Оларғ а плевра эмпиемасы, ө т қ алтасының эмпиемасы жене т. б. жатады.
Ірінді қ абынудың дамуы организмге негізінен ірің туғ ызушы бактериялардың (страфилокок, стрептокок, Гр~ бактериялар, кө кірің таяқ шасы, гонококктар, менингокок) тү суіне байланысты. Дегенмен де ірінді қ абыну тек коктар ү шін гана тә н қ ү былыс емес, ол кез келген микроорганизмдер ә серінде дами алады.
Ірінді қ абынудың қ олайсыз нә тижелері: созылмалы тү рге ө туі (мысалы, мидың созылмалы асбцессі), амилоидоз, сепсис.
Созылмалы ірің ді қ абыну салдарынан амилоидоз дамуы мү мкін. Жергілікті жедел агымды ірінді ү рдістің, организмнің жалпы ірінді сырқ атына, сепсиске, айналып кетуі аса қ ауіпті. Бү л жағ дайда ба-сқ а ағ заларда (ө кпеде, бү йректе, жү ректе) ірің метастаздары пайда болады.
Геморрагиялық қ абыну
Геморрагиялық қ абыну экссудат қ ү рамындағ ы эритроцитттердің кө птігімен сипатгалып, кү йдіргі, оба, грипп сияқ ты қ ан тамырла-рының эритроциттер ү шін ө ткізгіштігін арттырып жіберетін індеттерде байқ алады. Оба кезінде экссудат қ ү рамында эритро-циттердің кө бейетіндігі соншалық, қ олтық асты бездеріне жиналғ -ан экссудат қ ан қ ү йылу ошақ тарьша ү қ сайды (41-сурет)
|
|
|
Шіріктік қ абыну •
Шіріктік қ абыну организмге шірітуші бактериялар (С. perfringens, C. septicus жә не т. б. ) тү скенде дамиды. Ол тіндер мы-
142 Ж. Ахметов. Патологиялык анатомия
4 бө лім. Қ абыну
жылып кеткен жараларда (ө скери жарақ аттар), сыртқ ы ортамен қ атынасы бар ағ заларда (ө кпеде, ішекге, теріде, жатырда) байка-лады. Теріде анаэробты гангрена тү рінде ө теді.
Катаралдық қ абыну
Катаралдық қ абыну шырышты кабық тардың бетің це дамиды, оның ү ш тү рін ажыратады. Сарысулы, шырышты жө не ірің ді катар. Экссудат шырышты қ абық тардың ү стінде жиналъш қ алады. Қ абы-ну сарысулы экссудаттың бө лінуінен басталып, бірте-бірте ірің ді қ абыну тү ріне ө туі мү мкін. Экссудат қ ү рамында кө шіп тү скен эпителий кө п. Ү зақ қ а созылғ ан катар салдарынан шырышты қ абық та гипертрофиялық (гипертрофиялық ринит, гастрит) немесе атрофи-ялық (атрофиялық ринит, гастрит) ө згерістер дамиды.
Кө бінесе қ абыну аралас қ абыну тү рінде ө теді, бү л қ абыну механизмдерінің жалпылығ ының белгісі. Мысалы, сарысулы-ірінді, фибринозды-ірінді, сарысулы-геморрагиялық қ абынулар ә уелі сарысулы экссудаттың шығ уынан басталып, кейін оғ ан кө рсетілген екінші компонент қ осылады, яғ ни қ абыну ү рдісі одан ө рі терең -дей тү седі.
|
|
|
