 |
Ж.Ахметов. Патологиялық анатомия
|
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
шеміршегінде, бауырда, мң ца, қ олқ ада кө бірек кездеседі. Гумма-лардың жазылу ү рдісінде пайда болғ ан тыртық, қ уысты ағ залар-дың (кең ірдек, ішек) саң ылауларын бітеп тастауы мү мкін. Кең сіріктің желініп кетуі нө тижесінде мү рынның орта тү сы батық болып қ алады (ер тә різді мурын). Қ олқ адағ ы қ абынудың (мезаор-тит) нә тижесінде созылмалы аневризма пайда болады. Мидағ ы іуммалар ми ісіктерің це кездесетін клиникалық кө ріністер береді.
Алапеске тә н қ абыну. Алапес созылмалы жү қ палы аурулар қ ата-рына жатып, терінің, тыныс жодцарынын жогарғ ы бө лігінің шы-рышты қ абық тарының, шеткі нерв жү йесінің зақ ымдануымен си-патгалады. Алапестегі морфологиялық ө згерістердің барлығ ы им-мундық факторларғ а байланысты екең цігі анық талғ ан. Организм реактивтілігіне орай алапестің: 1) іуберкулоидтық, 2) лепромалық, 3) аралық тү рлерін ажыратады. Алапестің туберкулоидық формасын-да организм реактивтілігі салыстырмалы тү рде жоғ ары болып, негізінен эпителиоидтық жә не Пирогов-Лангханс алып жасушала-рынан тү зілген гранулемалар кездеседі. Осы ошақ тарда алапесті қ оздырушы микобактериялар ө те аз болады (44-сурет). Гранулема-ның бү л тү рі жасушалық иммунитетгің сақ талгандығ ының белгісі болып саналады. Жасушалық сің белер тері эпителиінің бү ртікті қ абатында кө рінеді. Олар кейде нерв талшық тарын бойлай орнала-сьш, оларды жаншып терінің сезгіштік қ асиетін бү тіндей жояды. Организмнің реактивтілігі кү шейгенде бү л ө згерістердің барлығ ы жоқ болып кетуі мү мкін. Бірақ бү л ө те сирек кездесетін жағ дай.
|
|
|
Алапестің лепромалық турі организм реактивтілігінің ө те тө мен екендігін білдіріп теріде, ө сіресе бет терісінде шырыппы кабаттар-да осы ауруга ерекше сү с беретін, оның бетін " арыстан бетіне" ү қ сатып жіберетін тү йіншелер мен тү йіндердің (лепромалардың ) пайда болуымен сипатталады. Терінің ә р жерінде жаралар, іріндіктер, флегмоналар байқ алады. Қ ол, аяқ бармақ тары шіріп, ү зіліп тү суі мү мкін. Лепромалық алапес ү шін Т-жасушаларының дефекті (ақ ауы) тө н. Олардың саны да азайғ ан, себебі қ аң ца лимфоциттер қ ызметін басып тастаушы бейспецификалық факторлар пайда болады.
Лепроманы микроскогшен тексергенде, ол жерде кө п мө лшерде алапес микробактерияларының топтамаларын кө руге болады. Олар макрофаг жасушаларында қ атар-қ атар қ ораптағ ы сигарлар тә різді немесе бір-бірімен бірігіп, шар тә різді орналасады. Олардың ара-ларында лимфоциттер, плазмалық жасушалар, гистиоциттер кездеседі. Макрофагтардың кө п болуы аяқ талмағ ан фагоцитоз қ ү былысына байланысты. Соның салдарынан макрофагтар ә деттегіден тыс ү лкейіп, ішінде майлы вакуольдер пайда болады.
I
44-сурет. Вирховтың лепроздық жасушасы. Жасуша ішіндеп
микобактериялар (Бак) жиналып қ алғ ан лизосомалар (Лз),
вакуольдер (В) кө п. Митохондрийлер (М) деструкциясы х
25000 (Давид бойынша)
Бү л жасушаларды Вихровтың лепромалық жасушалары деп атайды (44-45-сурет). Алапес микробактериялары нерв талшьіқ тарының арасына орналаса отырып, оларды семуге ү шыратады. Алапестің осы тү рінде індетке қ арсы багытталғ ан жасушалық иммунитет қ ызметі ө лсіз болады, қ анда Т-лимфоциттерінің саны азаяды. Со-нымен қ атар, лимфоциттердің қ ызметін тө мендететін факторлар пайда болады. Жалпы осы ө згерістердің барлығ ы Т-лимфоцит жү йесінде пайда болғ ан кемшіліктермен байланысты деген ғ ылы-
|
|
|
ми деректер бар.
Вожович-Фриш таяқ шалары қ оздыратын қ абыну. Склеромада
Ж. Лхметов. Патологиялық анатомия
4 бө лім. Қ абыну
45-сурет. Алапеске тө н гранулема
мү рьшның жө не кө мейдің шырышты қ абатында осы ауруғ а тө н грануляциялық тін пайда болады. Ол негізінен плазмалық жасу-шалардан, макрофаг, лимфоцит жө не гистиоцит жасушаларынан тү зілген. Олардың арасында ө те кө п гиалин шарлары, цитоплаз-масы мө лдір болып келетін ірі макрофагтар (Микулин жасушала-ры) кездеседі. Микулич жасушаларывда ауруды қ оздыратын дип-лобациллалар табылады. Егер грануляциялық тін тек қ ана мү рында дамыса бү л ү рдісті риносклерома деп атайды. Бірақ, грануляция-лық тін бү л жағ дайдың ө зінде де бір жерде ғ ана қ алып қ оймай, мү рын жолдарын бойлап жү тқ ыншақ қ а, одан евстахий тү тігіне жә не мү рынның қ осымша қ уыстарьша жайыла ө седі. Кейде қ абыну ү рдісі тө менге кең ірдек пен бронхты бойлай тарайды. Кейін гра-нулеманың орнында дамығ ан қ атқ ыл тыртық жогарғ ы тыныс жол-дарының тарылуына немесе бітіп қ алуына соқ тырады. Осы ө згерістер ауру ө ліміне себеп болады.
Маң қ ағ а тә н гранулема.
Маң қ а (сап) ауруы адамғ а ө р тү рлі жануарлардан жү ғ ады. Жедел агымды маң қ а кезінде жиналып қ алғ ан лейкоциттердің айнала-сында макрофагтардан, эпителиоидтық жасушалардан тү зілген грануляциялық тін пайда болады. Бү л гранулемалар тез арада
ірің цеп, теріде, шырышты қ абық тарда ірінді жараларғ а айналады. Лейкоциттердің ьщырау ү рдісі ядроларының бө лшектеніп кетуіне
— кариорексиске соқ тырады. Маң қ аньщ созылмалы тү рінде қ абыну
ошақ тарында пролиферативтік ү рдіс басым болады. Теріде, ішкі
ағ заларда пайда болғ ан гранулемалар морфологиялық тү зілісі бой-
ынша туберкулез гранулемасын елестетеді.
|
|
|
Полиптер мен ө ткір ү шты кондилома тү зетін пролиферативті қ абыну. Қ абынудың бү л тү рі шырышты қ абық тарда, призмалық эпителидің кө п қ абатты эпителиге ө тетін жерінде кездеседі. Созылмалы қ абынуғ а байланысты эпителий астындагы дө некер тіндермен бірге ө сіп, сабақ қ а асылып тү рғ ан немесе соргыш тә різді қ ү рылымдарды тү зеді. Олардың стромасында лимфоциттерден, плазмалық жасушалардан, макрофагтардан тү ратын сің белер табылады. Полиптер мү рында, мү рынның қ осымша қ уыстарында жиі кездесёді. Полиптер қ ү рылымы бойынша фиброзды, адено-матозды, ангиоматозды деп бө лінеді, этиологиясы аллергиялық реакцияларғ а байланысты. Жатырдагы, асқ азандағ ы, бронхтардағ ы аденоматоздық полиптер қ атерлі ісікке айналып кетуі мү мкін.
Анустың, жыныс ағ заларының айналасында мерез, сө з инфек-цияларына байланысты папилломага ү қ сас бү ртікті, қ ү рылымдар
— кондиломалар пайда болады. Олардың папилломалардан айыр-
машылығ ы стромасында лейкоциттік сің белер кө п. Кондилома-
лардьщ ең жиі кездесетін тү рі — ө ткір ү шты кандиломалардьщ себебі
папилломиксовирустар екендігі анық талғ ан.
Сонымен продуктивті қ абыну негізінен созылмалы тү рде ө тетін қ абыну, оның организм ү шін маң ызы зор. Продуктивті қ абыну нә тижесінде ағ заларда склероздық, тіпті цирроздық ө згерістер да-мып, олардың қ ызметі бү зылады.
|
|
|
