 |
8-4. МезенхималыҚ ісіктер
|
|
|
|
8-4. МЕЗЕНХИМАЛЫҚ ІСІКТЕР
Мезенхима деп дә некер тіндердің барлық тү рлері пайда бола-тын эмбриондық тінді атайды. Мензенхимадан дә некер тін, қ ан тамырлары бү лшық еттер, шеміршек жә не сү йек тіні, сірлі қ абық -тар (мезотелий) қ ан жасау жү йесі дамиды.
8 бө лім. Ісіктер_____________________________________________________ 1 і: *
Осы тіндердің жетіліп ү лгермеген (камбиалдық ) элементтерінен белгілі бір жағ дайларда қ атерлі жә не қ атерсіз ісіктер ө сіп шыгады.
Мезенхимадан ө сетін қ атерсіз ісіктер. Фиброма жетілген тал-шық ты дә некер тіннен ө сетін қ атерсіз ісік. Ол теріде, теріасты шелінде, сү т безінде, жатырда, бү лшық ет аралығ ында осіп, бірте-бірте ү лкейіп колденең і 4-6 сантиметрге жетеді. Ісік айналасын-дағ ы тіндерден капсуламен шекараланғ ан. Қ ү рамындағ ы жасуша-лар мен дә некер тіннің арақ атынасына байланысты фиброманы қ атты жә не жү мсақ тү рлерге бө леді. Жумсақ фиброма негізінен фибробласт, фиброцит жасушаларынан тү зілген, олардың арасында аралық тін мен жің ішке коллаген талшық тары кө рінеді. Аралық тін ісінген жағ дайда фибробласт жасушалары бір-бірінен алшақ -тап, жү лдыз тә різді болып қ алады. Ісіктің бү л тү рін миксома деп атайды. Қ атты фиброма эр тү рлі бағ ытта орналасқ ан дә некер тін талшық тарынан жә не аз мө лшердегі фибробласт жасушаларынан қ ү ралғ ан. Ісік стромасы кейде гаалинге ү қ сас қ атты. Десмоидтың фиброма қ атты фиброманың бір тү рі, іпггің тік бү лшық етінің апо-неврозынан ө седі. Ісік ү ршық тә різді, қ атарласа орналасқ ан тал-шық тар тү зетін жасушалардан қ ү ралғ ан. Десмоидтың фиброма-дан айырмашылығ ы ол айналасындағ ы тіндерге еніп шекарасыз ө седі. Десмоид басқ а жерлерде де ө суі мү мкін, оның экстраабдо-миналды десмоид деп атайды.
|
|
|
Дерматофиброма (гистиоцитома), терімен байланысқ ан дә не-кер тін ісігі. Ісік жасушалары кейде фибробласт жасушаларында коллаген тү зіп, кә дімгі фибромағ а ү қ сап, кейде гистиоцит жасушалары басым болып олардың арасында кө пядролық цитоплазма-сында май немесе гемосидерин бар, Тутон жасушалары пайда бо-лады. Ісік қ ү рамында қ ан тамырлары да коп, сондық тан дермато-фиброманың ангиофиброма-тоздық, липидтік жө не сидерофилдік тү рлерін ажыратады (М. Ф. Глазунов).
Липома — май тінінің қ атерсіз ісігі. Ол кесіп қ арағ анда сары немесе ақ шьш сары тү сті, салмағ ы 10-15 килограмғ а дейін жетуі мү мкін. Ә детте липома айқ ын шекараланган ісік, бірақ кейде ол бү лшық ет арасына сің іп оседі. Липома колемі мен пішіні ә р тү рлі май жасушаларынан тү зілген. Егер маймен бірге дә некер тін ө сіп кетсе ісікті фибролипома деп атайды. Липома қ ү рамында қ ан жаса-ушы элементтер болса оны миелолипома дейді. Бү йректің кыртыс-ты қ абатында май тінінен, қ ан тамырларынан жә не бірың ғ ай са-лалы бү лшық ет талшық тарынан қ ү ралғ ан сирек кездесетін ісік — ангиомиолипома оседі.
Гибернома қ оң ыр май тә різді оте сирек кездесетін ісік. Қ оң ыр май қ алдық тары кездесетін жерлерде: омыртқ а, бү йрек, бү йрекү сті
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия |
62-сурет. Фибромиома. Ван Гизон бояуымен дә некер тін қ ара
|
|
|
тү сті кө рінеді
безі айналасында, жауырын аралығ ында, мойында, қ олтық астын-да дамиды. Қ оң ыр май алғ ашқ ы рет қ ысқ ы ү йқ ығ а кететін жану-арлардан табылғ ан. Гибернома (латынша: hibernus — қ ысқ ы) термині де осы тү сінікпен байланысты. Ісік коң ыр тү сті тү йін тү рінде ө сіп, кө дценең і 5-8 сантиметрге жетеді. Ісік кө ппішінді, цитоплазмасы май тамшыларымен толғ ан тү йіршікті, ядросы хроматинге бай жа-сушалардан қ ү ралғ ан. Олардың арасында ө те ірі, кейде кө пядролы жасушалар да кездеседі.
Лейомиома бірынғ ай салалы бү лшық ет ісігі, кө бінесе жатырда, асқ азан-ішек жолдарында кездеседі. Ісік ә ртү рлі бағ ытта жайғ асқ ан бү лшық ет талшық тарынан тү зілген. Ісік қ ү рамывда дә некер тін басым болса, ол ісік фибромиома деп, қ ан тамырлары кө п болса — ангиомиома деп аталады. Жатырда фибромиома салмағ ы 70 килограмма дейін жеткендігі анық талғ ан (62-сурет).
Рабдомиома кө лденең жолақ ты бү лшық ет ісігі жү ректе, аяқ -қ ол бү лшық еттерінде ө седі, оның кө лденең і 10-15 сантиметрге жетеді. Ісік ү рық тық кезендегі бү лшық ет талшық тарына ү қ сас жасушалардан жә не миобластардан қ ү ралғ ан. Кейбір жасушалар-да кө лденең жолақ тардың табылуы, бү л ісіктің рабдомиома екенінің морфологиялық белгісі болып саналады.
8 белім. Ісіктер____________________________________________________________
Қ ан жә не лимфа тамырлары ісіктері
Қ ан жә не лимфа тамырлары ісіктерінің кө пшілігі дизонтогенездік негізде дамиды. Олардың қ атерсіз тү рлеріне капиллярлық, кавер-налық, веналық гемангиомалар, гломусангиома, қ атерсіз геманги-оперицитома, лимфангиома жатады.
Капиллярлық гемангиома ең кө п кездесетін ісік. Ол бет терісінде, мойында, арқ ада, кө кшіл не қ ызғ ылт тү сті дақ немесе тү йін тү рің де кө рінеді (63-сурет). Микроскоппен қ арағ анда бір-біріне ө те жа-қ ын жатқ ан. 1-2 қ абатты, эндотелийге ү қ сас жасушалармен ас-тарланғ ан, шекарасы анық білінбейтін майда қ ан тамырларынан (капиллярлардан) тү зілген. Каверналық гемангиома қ оң ыр қ ызыл тү сті тү йін тү рінде бауырда, асқ азан-ішек жү йесінде, терідё кездеседі. Бауьфдың каверналық ангиомасы жарылып кеткенде ішке қ ан кету мү мкін. Ол қ абырғ асы жү қ а, ішкі қ абаты эндотелий жа-сушаларымен астарланғ ан, бір-бірімен жалғ асқ ан, қ анмен толғ ан ірі қ уыстардан тү зілген.
|
|
|
|
|
|
63-сурет. Капиллярлың гемангиома |
Веналық гемангиомада қ ан тамырларының саң ылуы бір-бірінен -қ алың дә некертің дік қ абатпен бө лінген. Оның қ ү рамында бірың ғ ай
|
|
| 8 белім. Ісіктер |
|
|
|
