 |
Ж.Ахметов. Патологаялық анатомия
|
|
|
|
Ж. Ахметов. Патологаялық анатомия
21 бө лім. Балалар аурулары
ішінде дамитын пневмонияларғ а жатады. Инфекция гематогенді жолмен немесе аспирация жолымен ө кпеге ө теді. Туғ аннан соң инфекция қ оршағ ан ортадан ауа-тамшы жолымен тү седі. Нә ресте пневмонияларының жә не бір ерекшелігі олар ө ртү рлі пневмопа-тиялардың асқ ыну тү рлері болып есептеледі.
Пневмония дамуына соқ тырушы факторлар қ атарына: ана организміндегі (оның несеп-жыныс ағ заларында) инфекциялар, басқ а ішкі ағ залар аурулары (ревматизм жө не т. б. ) немесе акушерлік патология (жамбастың тарлығ ы, ү зақ сусыз кезең, қ ағ анақ суы-ның мерзімінен бү рын тө гіліп кетуі жә не т. б. ), туылу кезіндегі жарақ аттар, баланың шала туылуы жә не т. б. жатады. Морфологи-ясы бойынша пневмониялар майда жә не ірі ошақ ты немесе қ осы-лып кеткен, бір жө не кө п сегментті болады. Аспирациялық пнев-мониялардың морфологиясы жоғ арьща кө рсетілді. Бактериялық пневмонияларда экссудат негізінен лейкоциттер мен моноциттер-ден тү рады. Вирустық пневмонияларды анық тау ү шін флюорес-ценцияланушы антиденелер пайдаланылады.
ТУЫЛУ ЖАРАҚ АТГАРЫ МЕН ТУЫЛУ ЗАҚ ЫМДАНУЛАРЫ
Туылу жарақ аты деп туылу кезең ің це нә ресте денесінде ө ртү рлі механикалық кү штер ө серінен пайда болатын зақ ымдануларды айтады.
Бала туа бастағ анда оғ ан екі тү рлі кү ш эсер етеді. Бірінші, зқ атырдың жиырылуы мен қ ысым нә тижесінде болатын туылу жол-дары арқ ылы жылжытатын кү ш (бү ғ ан іш пресінің жә не кө кеттің қ атаюын ягни толғ ақ ты қ осуғ а болады). Екінші, осы ә рекетке кері эсер етуші, туылу жолдарының жү мсақ жө не қ атты бө лшектердің баланың ілгері жылжуына қ арсылығ ы. Осы қ арсылық қ а байланы-сты нә рестенің басы ө з пішінін ө згертіп (конфигурация) туылу жолдарынан ө туге бейімделеді. Бірақ бейімделу мү мкіншілігінің де шекарасы бар. Туылу жарақ аттарына сү йектердің сынуы, ағ за-лар қ абының жарылып кетуі, буындардың созылып немесе шыгып кетуі, тіндердің жаншылып, езіліп қ алулары кіреді. Туылу жара-қ аттары перинаталды кезең де ө лген балалардьщ 3-10? % кездеседі.
|
|
|
Туылу жарақ аттарымен бірге туылу зақ ымданулары деген де тү сінік бар. Олар кө бінесе қ ан айналуының бү зылуы нә тижесінде, мысалы асфиксия жағ дайында, пайда болады. Оларғ а ә ртү рлі қ ан қ ү йылулар, некроздар жатады. Туылу зақ ымданулары туылу жа-рақ аттарына қ арағ анда едә уір жиірек кездеседі (10: 1). Сонымен бірге акушерлік жарақ ат деген де патология бар. Оларғ а баланы
тудыру ү шін қ олданатын акушерлік аспаптардың (қ ысқ ыштардың, вакуум-экстрактордың ) тікелей ө серінде немесе баланы тудыру кезіндегі акушер тарапынан жіберілген қ ателіктер нө тижесінде пайда болғ ан жарақ аттар жатады.
Этыологиясы мен патогенезі. Туылу жарақ аттарының себептері ә ртү рлі. Бү л жерде ү ш нө рсе есепке алынуы керек. Бірінші, нә рестенің ө з жағ дайымен байланысты себептері. Шала туылғ ан балаларда туылу жарақ аттары жиі кездеседі. Олардың ағ заларында эластикалық талшық тар аз, сондық тан шала туылғ ан балалардьщ жоғ арыда айтылғ ан кү штерге қ арсылығ ы шамалы, бас сауытының сү йектері де жү мсақ, сонымен қ атар қ анның ү ю ү рдістері де бү зылғ -ан. Мерзімнен ө тіп туылғ ан балалар гипоксияның дамуьша байланысты туылу кезең інде кө п жарақ ат алады. Бала ө те ірі болғ анда немесе туа болғ ан гидроцефалия, гепатоспленомегалия дамыганда да баланның қ алыпты туылуы қ иындап, ол жарақ ат алады, кейде бала тек операция жолымен алынады.
|
|
|
Екіншіден, туылу жарақ атының дамуында туылу жолдарының орны ерекше. Жамбастың тарлыгы, туылу жолдарымен нэресте басының ө лшемдерінің бір-біріне сә йкес келмеуі: ірі немесе альш бала, гидроцефалия, мойын лимфангиомасы жә не т. б., туылу жол-дарының, жатыр мойнының ісіктері жө не т. б. баланың туылуын қ иындататын ә ртү рлі жарақ аттар алуына себеп болады.
Ү шіншіден, туылу жарақ атының пайда болуында туылу дина-микасының мағ ызы 'зор: баланың ө те тез туылу немесе туылудың ү зақ мерзімге созылуы да эр тү рлі туылу жарақ атына соқ тырады.
Туылу жарақ атының турлери " Туылу ісігі" деп баланың жү мсақ тіндерінің кө бінесе бастың тө бе аймағ ында, бетте пайда болатын ісінуді айтады. Оның негізгі себебі жатыр ішіндегі қ ысымның сыр-ттағ ы атмосфералық қ ысымнан басым болуы. Осығ ан байланысты тері асты шелінде жә не апоневрозда венаны қ ан кернеп, плазма сү йық тыгы тіндерге сің іп қ алады. Туылу ісігі ә детте 1-2 тә уліктен соң сорылып кетеді.
Кефалогематома (грекше - kephale - бас) - бү л бас сү йегі қ абығ ының астына қ ан қ ү йылу. Қ ан қ ү йылу ошагы кө бінесе тө бе сү йегі аймағ ында, сирек жағ дайларда басқ а сү йектерде кө рінеді. Кефалогематомада 150 мл-ге дейін қ ан жиналады. Қ ан ү зақ уақ ыт сү йық кү йінде болып, бірте-бірте сорылып кетеді. Кейде ол дә некертінденіп қ алады. Осы жерге инфекция тү скең де кефалогематома іріндейді, егер сол жерде бассү йек сынган болса, ірің ді ү рдіс мига ө тіп, ірің ді менингит дамиды. Бас сү йегінің сынуы, жарыгы, ойылып кетуі жә не жіктерінің ажырауы тә різді жарақ ат-тар қ азіргі кезде ө те сирек кездеседі.
|
|
|
ЖАкметов. Патологиялық анатомия
21 бө лім. Балалар аурулары
Эпидуралды (мйдың қ атты қ абығ ының ү стіне) қ ан қ уйылу ми сү йектері сынғ аң ца немесе жарылғ анда пайда болады.
Субдуралды (мидың қ атты қ абығ ы астына) қ ан қ уйылу жиі ү шы-райтын жарақ аттардың бірі. Ол кө бінесе кө пір-мишық қ ақ пағ ы-ның жә не орақ тө різді ө сіндінің жыртылып кетуі нө тижесінде пайда болады. Кейде ми синустары мен веналарының қ абырғ асы жыртылып ми ішіне қ ан қ ү йылады.
Субарахноидалды қ ан қ ү йылу торлы жө не тамырлы қ дбаттар-дың арасында кө рінеді. Олар майда веналардың жарылып (жыртылып) кетуі нө тижесінде пайда болады.
Ми тініне (интрацеребралды) қ ан қ ү йылу гематоманың тү зілуіне, кейде оның ми қ арыншаларына жарып ө туіне соқ тыра-ды. Оны жеке нозологиялық тү р (сырқ ат) есебінде қ арауғ а болады (208-сурет).
Омыртқ а баганы жарақ аттарына омыртқ алардың сынуы, бу- ыннан шығ ып кетуі, омыртқ ааралық дискалардың жарылып кетуі кіреді. Ә детте осы ө згерістер VI-VII мойын омыртқ аларында, I кө кірек омыртқ асында кө рінеді. Осы жағ дайда жү лынғ а қ ан қ ү йы-лып, ол жаншылып немесе ү зіліп кетеді.
Басқ а сү йектердің арасында бү ғ ана сү йегінің сынуы бірінші орында тү рады, ол барлық туылғ ан нө рестелердің 0, 5-3%-ында кездеседі.
Шеткі нервтер жарақ аты сү йек сынғ ан аймақ та байқ алады.
Кө кірек-бү ғ ана-емізікше бү лшық етінің ү зіліп кетуі жә не оғ ан қ ан қ ү йылуы мойынның қ исық болып бітуіне ә келеді.
Ішкі агзалардың туылу кезең індегі жарақ аттары сирек кездеседі. Мысалы, бауырдың, кө кбауырдың жарылып кетуі нө рестеде
|
|
|
|
|
