Ж.Ахметов. Патологиялық анатомия

Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия

21 белім. Балалар аурулары

Қ айта қ алпына келу кезең і 2-3-ші апталарда басталады. Қ айта қ алпына келу сақ талып қ алғ ан нейрондардың гипертрофиясы, ультрақ ү рылымдарының гиперплазиясы есебінен болады. Жү лын-ның жү мсап, некрозданғ ан аймақ тарында кисталар пайда болады, ө лген нейрондардың орнында глиялы тыртық тар қ алады. Осы ауыр ө згерістер нә тижесінде парездер, салданулар 1-1, 5 жылғ а дейін сақ -талып қ алса, оларды қ алдық тық ө згерістерге кіргізёді.

Қ алдық тық (резидуальды) кезең нің дамуы ө те ауыр зақ ымдан-ғ ан бү лшық еттердің қ айта қ алпына келе алмауына байланысты. Осы ө згерістер бү лшық еттердің бә рінде біркелкі болмайды, сон-дық тан қ алдық тық кезенде денеде ә ртү рлі контрактуралар, дефор-мациялар (пішінсіздену) пайда болады. Дене бү лшық еттері зақ ым-данғ анда омыртқ а бағ анасының: лордоз — алдығ а қ арай, кифоз — артқ а қ арай жә не сколиоз. — оң немесе сол жағ ына қ арай қ исаюы байқ алады. Жоғ арыда айтылғ ан ауыр ө згерістер жү лынмен бірге сопақ ша мида, кө пірде, орта жә не аралық мида, алдың ғ ы орталық қ атпардағ ы қ озғ аушы нейрондарда да болуы мү мкін.

Сирек жағ дайларда бү л ө згерістер тек сопақ ша мида немесе кө пірде ғ ана дамиды (полиомиелиттің бульбарлық турі). Полиомиелитгің энцефалиттік жә не полирадикулоневриттік тү рлері ө те сирек кездеседі. Миокардта дистрофиялық ө згерістер жө не аралық миокардит, ө кпеде ателектаз, қ ан қ ү йылу жө не т. б. пато-логиялар табылады.

Қ ЫЗЫЛША

Қ ызылша (латынша - morbilli) вирустар қ оздыратын жедел жү қ палы ауру. Жоғ арғ ы тыныс жолдарының шырышты қ абатының, коньюнктиваның катаралды қ абынуымен жә не теріде ө зіне тә н ірі дақ ты бортпелердің пайда болуымен сипатталды. Негізінен 5 жасқ а дейінгі балалар ауырады. Қ азіргі кезде қ ызылша жасө спірімдер ара-сында да, тіпті ересек адамдарда да кездесіп қ алады.

Қ ызылша жеке ауру тү рінде 18 ғ асырдан бастап бө лініп шық -ты. 20 ғ асырдың басында оны вирустар қ оздыратыны анық талады.

Этиологиясы мен патогенезі. Қ ызылша қ оздырушылары РНҚ - вирустар тобьша жатады. Осы вирустарды аурулардан алғ аш рет аме-рикан ғ алымдары Эндрес жә не Пиблс (1954) боліп алғ ан. К^ізылша вирусы адамдар мен маймылдар ү шін патогенді. Инфекция аурудан сау адамғ а ауа-тамшы жолымен жү ғ ады. Ол организмге жоғ арғ ы тыныс жолдарының жә не коньюнктиваның шырышты қ абыгы ар-қ ылы еніп, осы жерлерде немесе аймақ тық лимфа тү йіндерінде кө бейе бастайды. Лимфа тү йіндерінен вирус аурудың жасырын

кезең інде-ақ қ анга отіп бү кіл денеге тарап кетеді. Осылайша қ ызыл-ша таралган инфекция тү рін алады. Виремияга ең бірінші йммун-дық жү йе лимфоидты тін гиперплазиясы тү рінде жауап береді. Осы жү йеде қ ызылшг^а тә н кө пядролы алып жасушалар пайда болады. Қ ызылша вирусы лейкоциттердің фагоцитозғ а қ атысу мү мкіндігін, жалпы жасушалы жә не гуморалды иммуниттерді басып тастайды. Осығ ан байланысты организмде екіншілік инфекциялар дамиды немесе созылмалы аурулар қ айта асқ ынады.

Қ ызылша вирусының бала жолдасы арқ ылы ауру анадан ба-лағ а ө ту мү мкіндігі де анық талган.

Кейінгі жылдары осы вирустардың организмде ө те ү зақ уақ ыт сақ талып қ алу (персистенция) мү мкіндігі туралы мә ліметтер жи-налуда. Бү л жағ дайда созылмалы панэцефалит дамиды.

Патологиялық анатомиясы. Қ ызылша жоғ арғ ы тыныс жолда-рының катаралды қ абынуынан басталады. Тыныс жолдарының шырышты қ абыгы қ ызарып, ісініп, оның бетінде шырынггы экс­судат пайда болады. Кө з конъюнктивасы да қ ызарып ісінеді. Ауруды 2-3 кү ндері ү рттың ішкі, шырышты қ абыгында, кіші азу тістерінің қ арсысында қ ызыл дақ тар пайда болады. Кейін эпителидің дист-рофиясы жә не тү леу нә тижесінде оның беті ағ арады. Оны Бельс-кий-Филатов-Коплик дагы немесе энантема дёп атайды. Ол терідегі ө згерістерден бү рын пайда болып, қ ызылшаны басталу кезең інде анық тауғ а жә рдем береді.

Кейде қ абыну ү рдісі кө мейдің шырышты қ абығ ывдд басымы-рақ болады. Осы жердегі ісіну, некроз ү рдістері дауыс желбезегінің рефлекторлы жолмен жиырылып қ алуына (жалғ ан круп), осығ ан байланысты асфиксия дамуына соқ тырады.

Инфекцияның таралып кетуінің белгісі ретінде теріде папула-лы бө ртпелер - экзантемалар пайда болады. Бө ртпелер қ ү лақ тың артынан басталып, кейін бетке, мойынга, 3-тә улікте бү кіл денеге таралады. Дақ тар қ анғ а толган тамырлардан, оның айналасындағ ы лимфо-гистиоцитті сің белерден жә не қ ан қ ү йылу ошақ тарынан тү рады. Эпидермистің кө п қ абатты жалпақ эпителиінде дистро-фиялық жә не некроздық ө згерістер, паракератоз (шала тү леу), кейінірек тү леу қ ү бьшыcf ары кө рінеді.

Қ ызьшшаның асқ ынбаган тү рінде ө кпеде аралық пневмония дамиды. Бронхта метаплазия нә тижесінде: кө пқ абатты жалпақ эпителий пайда болады. Альвеола ішінде эпителиден тү зілген кө пяд-ралы алып жасушалар кө рінеді (алып жасушалы пневмония) (211-сурет). Осындай жасушалар бадамша бездерде, лимфа тү йіндерінде де табылады. Бү лардың пайда болуы қ ызылшағ а тә н морфология- лык ө згерістердің бірі болып есептеледі.

39 — 437