 |
Бала жолдасындагы қан айналымының бүзылуына байланысты
|
|
|
|
Бала жолдасындагы қ ан айналымының бү зылуына байланысты
Ж. Лхметов. Патологиялық анатомия
21 белім. Балааар аурулары
203-сурет. Жетілмеген ү рық тық бү рлер
дамитын ө згерістер. Ана мен бала арасындағ ы қ ан айналымы бү зылғ анда бала жолдасында мынандай ө згерістер кө рінеді: 1) бала жолдасьшың ишемиясы; 2) бала жолдасының ісінуі; 3) геморраги-ялық (нағ ыз) инфарктар; 4) жалғ ан (ақ ) инфарктар; 5) бү рлер ара-сындағ ы кең істіктің тромбозы.
Бала жолдасының ишемиясы кө бінесе ана қ анының кенеттен келмей қ алуына байланысты дамиды. Ишемияғ а ү шырағ ан жер-дер қ ансызданғ ан, ақ шыл тү сте кө рінеді. Микроскоппен қ арағ ан-да ишемия аймағ ындағ ы капиллярларда қ ан болмайды.
Бала жолдасының ісінуі кейбір фетопатаяларда (нә рестелердің гемолиздік сырқ аты жә не т. б. ), гестоздарда байқ алады. Оның сал-мағ ы 2-3 есе артып, ол ө те ісініп, ү лкейген бү рлерден тү рады.
Геморрагиялық инфарктар негізінен бала жолдасының ана қ ан айналымына тә уелді бө лігінің патологиясы болып саналады. Осы қ ан тамырларда фибриноидты некроз, тромбозғ а тә н ө згерістер кө рінеді. Геморрагиялық инфарктардың ө зі жедел, жеделдеу жә не созылмалы тү рлерге бө лінеді. Жедел қ ызыл инфаркт жү мсақ, қ ып-қ ызыл. Жеделдеу инфаркта оның тү рі қ оң ыр, шекаралары анық болады. Созылмалы инфаркт, осы жердегі эритроциттер толық ыдырап кеткені ү шін рең сізденіп, ақ шыл тү рге кіреді (нағ ыз не-
|
|
|
кроз ошағ ы). Олардың кө лденең і 3 см-ге дейін жетеді. Шекаралары анық, қ атты.
Жалеан (ақ ) инфарктарды кесіп қ арағ анда олар ө ртү рлі пішінді, ақ шыл-сары тү сті. Бү ларды инфаркт емес, ақ некроздар деп ата-ғ ан жө н. Олардың пайда болуы хорион бү рлеріндегі (ү рық тық ) қ ан айналымының бү зылуына байланысты. Бағ аналық бү рлердің қ ан тамырларында тромбоз кө рінеді, ал ү сақ бү рлерде қ ан тамыр-лары болмайды. Микроскоппен қ арағ анда ақ некроз ошақ тары бір-біріне фибринмен жабысқ ан, некрозданғ ан, склерозданғ ан, негізінен бағ аналық бү рлер екендігі анық талады. Осы жерде цитотрофоб-ласт элементтері де кө п табылады.
Бурлер арасындагы кең істіктің тромбозы бү рлерді қ оршап тү рғ ан трофобластар зақ ымданғ анда немесе осы бү рлерден іщтегі баланың, тобы сә йкес келмейтін, қ анының шығ уына байланысты пайда болады. Олар бала жолдасының орта бө лігінде, жақ сы ше-караланғ ан, кө лденещ бірнеше сантиметрге жететін, қ ан қ ү йылу ошағ ы тү рінде кө рінеді. Тромб рең і оның пайда болу мерзіміне қ арап қ ызыл, қ оң ыр, сары немесе ақ. Тромбтар негізінен фибрин жіпшелері мен эритроциттерден тү рады.
Бала жолдасының қ абынуы. Бала жолдасының қ абынуы бала-ның мерзімінен бү рын туылуының, оның жатырда туылу кезінде немесе туғ аннан соң ө лу себептерінің бірі болып есептеледі.
Инфекция гематогенді жө не жоғ ары ө рлеу жолдарымен тү седі. Гематогенді жолмен инфекция ө уелі бү рлер арасындағ ы кең істікке, одан зақ ымданғ ан трофобластың қ абаты арқ ылы бү рлердің стро-масына, осы жерден қ ан тамырларына жә не ү рық ағ заларына ө теді. Жогары ө рлеу жолымен инфекция қ ыннан жатыр мойнының ө зегі арқ ылы қ ағ анақ қ а (амнионғ а) ө теді. Бала жолдасының қ абынуы ө рдайым іштегі бала ағ заларының қ абынуымен аяқ талмайды, кейбір инфекциялар бала жолдасын қ абындырмай-ақ іштегі бала организміне тікелей ө тіп кетеді.
|
|
|
Этиологиясы. Бала жолдасының қ абынуы ә ртү рлі вирустар, бактериялар, микоплазмалар жә не т. б. инфекцияларғ а байланысты. Вирустық инфекциялар ә серінде тіндерде вирустарғ а тә н ци-топлазмалық жө не ядролық қ оспалар табылады. Бактериялық инфекциялар ү шін ірің ді қ абыну тә н. Туберкулезде казеозды некроз ошақ тары, гранулемалар пайда болады. Токсоплазмоз ү шін некроз ошақ тарында нағ ыз цисталардың, жалғ ан цисталардың жә не еркін жатқ ан паразитгердің табылуы тә н.
Бала жхшдасының бө лігінің қ абынуына қ арай оның томендегі тү рлерін ажыратады: бү рлер арасындағ ы кең істіктің қ абынуы {ин-тервиллузит); бү рлердің (виллузит); базалды пластинканың (ба-
Ж. Ахметов. Патологиялық анатомия
залдыдецидуит); хорион табақ шасының (хориоамнионит), бала жол-дасының бү тіндей (плацентит) (204-сурет) қ абынулары.
Бала жолдасының ісіктері. Бала жолдасының ө зінің ісіктеріне гемангиомалар жатады. Олар хорион қ ан тамырларьшан ө сіп шық қ а-ны ү шін хорыоангиома деп аталады. Морфологиялық тү зілісі бой-ынша капиллярлы немесе кавернозды гемангиомағ а жатады. Гемангиомалар кейде тек микроскопией кө рінетін майда, кейде кө лденең і бірнеше сантиметрге жететін қ оң ыр қ ызыл тү стегі тү йін тү рінде ө седі. Сирек жағ дайларда бала жолдасының тератомалар табылады.
Кің цікбау патологиясы. Кіндікбау узындыгының ауыткулары. Оньщ қ алыпты ү зындығ ы 57-60 см. Егер ү зындығ ы 40 см немесе онан қ ысқ а болса, қ ысқ ы кіндікбау, 62 см-ден ү зын болса, ү зын кіндікбау деп аталады. Кің дікбау ө те қ ысқ ы болғ анда бала ө з мерзімінен бү рын туылады немесе туылу кезінде бала жолдасы ө з орнынан ерте кө шіп тү сіп бала асфиксиядан ө леді, кейде кіндікбау ү зіліп кетеді. Бү л ө згерістер баланың іштен ө лі туылуына себеп болуы мү мкін.
|
|
|
Кіндікбау ү зын болғ анда ол баланың мойнына, денесіне ора-лып қ алады немесе тү йіліп қ алады. Бү л жағ дайда кейде іштен ту-ылғ ан асфиксияғ а соқ тырады.
|
|
|
204-сурет. Ірің ді плацентит |
Кіндікбау бекітілуінің ауыткулары. Ә детте ол бала жолдасы-
21 бө лім. Балалар аурулары___________________________________________ Joy
ның ортасына бекіген. Егер ол бала жолдасының шетіне немесе қ абық тарында бекіген болса, кіндікбау қ ан тамырларының басы-лып қ алуына байланысты іштегі баланың қ алыпты дамуы бү зыла-ды. Бала гипоксия нә тижесінде ана жатырында ө ліп қ алады немесе шала туылады, кейде оларда ә ртү рлі кемістіктер ү шырайды. Кіндікбау қ ан тамырлары ауытқ уларына оның артериясының біреуінің болмауы немесе саң ылауының бітіп кетуі жатады. Бү л ауытқ улар басқ а да іштен туа болғ ан кемістіктермен бірге кездеседі.
Ү рық қ абық тарының патологиясы. Ү рық қ абық тарының мерзімінен бү рын жарылып (ашылып) кетуі ө ртү рлі инфекцияның дамуымен жә не кіндікбауының тү сіп кетуіне байланысты дами-тын патологиямен асқ ынады.
Қ аганақ суының мө лшері туылу алдында 600 мл-ге жетеді. Қ аганақ суының кө бейіп кетуі (кейде ол 2 литрден де кө п болады) (polihydroamnion) кө птеген фетопатиялармен қ атар кездеседі.
Қ аганақ суының аз болуы (oligohydroamnion) (500 мл жә не онан да азырақ ) іштеіі баланың, бала жолдасының ошоплазиясында жө не эмбриопатияларда кездесетін патология.
Амниондық тутасулар деп (Симонарт созылмалары) амнион-нан іштегі бала денесіне қ арай тартылғ ан қ атты дә некер тінді со-зылмаларды айтады. Олар кө бінесе қ ағ анақ суы аз болғ анда пайда болып іштегі толық жетілген бала агзаларының (қ ол-аяқ бармақ -тарының, білектің, иық тың, санның ) кесіліп қ алуына (ампутация) соқ тырады. Эмбрион (ү рық ) кезең інде пайда болган созылмалар қ ол-аяқ гипоплазиясьща немесе іштен туатын кемістіктеріне альш келеді.
|
|
|
