 |
Тромбоцит агрегациясын төмендететін дәрілер. 7 страница
|
|
|
|
Қ олданылуы: инфекциялық аурулар, пневмония, ірің ді инфекциялар, ангина, дифтерия, мерез, соз, эндокардит жә не т. б. аурулар.
Жанама ә серлері: бас ауыру, қ ызба, бө ртпе, ісік, анафилактикалық шок.
Қ арсы кө рсеткіштері: асқ азан-ішек жолдарында сің ірілу қ ызметі бұ зылғ анда.
Rp.: Benzylpenicillini-natrii 1000000
D. t. d. № 20
S. Бұ лшық етке егуге, кү ніне 6 рет.
Б/ Жартылай синтетикалық пенициллиндер.
1. Ә сер ету спектрі бойынша бензилпенициллинге ұ қ сас, бірақ пенициллиназағ а тұ рақ ты келеді: оксациллин натрий тұ зы.
2. Ә сер ету спектрі ө те кең, бірақ пенициллиназағ а тұ рақ сыз: ампициллин, амоксициллин, карбенициллин, азлоциллин.
3. Пенициллиназағ а кедергі келтіретін дә рілер, яғ ни β -лактамазаларды тежейтін: клавулан қ ышқ ылы, сульбактам.
Оксациллин натрий тұ зы ( простафлин жә не т. б. )(Oxacillinum natrium) микробтарғ а қ арсы спектрі бензилпенициллинге жақ ын келеді. Ал оксациллиннің айырмашылығ ы стафилококктарғ а ә сері басым келеді жә не қ ышқ ылдық ортада ыдырамайды. Сондық тан бұ ны тек егу ретінде емес жә не тү ймедақ тү рінде де пайдаланады. Пенициллиназаның ә серінен бензилпенициллиннің кү ші стафилококкты инфекцияғ а тө мендеген кезде оксициллинді қ олдануғ а болады.
Оксациллин тү ймедақ тү рінде 0, 25 жә не 0, 5 г; қ аптамасы 0, 25 г; ұ нтағ ы 0, 25 жә не 0, 5 г флаконда шығ арылып, ерітіндісін егуге қ олданады. Ересектерге жә не 6 жастан жоғ ары балаларғ а 2-4 г-нан тә улігіне 4 реттен. Жаң а туғ ан балаларғ а 90-150 мг/кг; 3 айғ а дейін 200 мг/кг; 3 айдан 2 жасқ а дейін 1 г-нан; 2 жастан 6-ғ а дейін тә улігіне 2 г-нан 4-6 рет беру керек.
|
|
|
Бұ ны пайдаланғ анда аллергиялық жә не асқ азан қ ызметінің бұ зылысы байқ алады, сондық тан мұ ндай ө згерістер байқ алғ анда қ олданбайды.
Rp.: Oxacillini-natrii 0, 5
D. t. d. № 20 in tab.
S. 1 тү ймедақ тан кү ніне 4-6 рет тамақ қ а дейін.
Ампициллин (ампирекс, амплитал, декапен жә не т. б. ) (Ampicillinum) жә не бұ ғ ан ұ қ сас амоксициллин - ә сер ету спектрі ө те кең, ә сері оң жә не теріс грам микробтарғ а: сальмонеллаларғ а, шигеллалларғ а, кейбір протейлік штамдарғ а, ішек таяқ шасына жә не т. б. ә сер етеді. Бұ ны ішкі мү ше аурулары кезінде: зә р, ө т, тыныс жолдары, асқ азан аурулары жә не ірің ді хирургиялық жараларғ а қ олданады.
Ампициллиннің тү ймедақ тары 0, 125 жә не 0, 25 г; қ аптамасы 0, 25 жә не 0, 5 г; суспензиясы 2, 5% жә не 5% ішуге; 5% сироп 60 мл флаконда; 10% ерітіндісі тамшы ретінде балаларғ а ішуге қ олданылады. Бір мезгілдік мө лшері 0, 5 г, тә улігіне 2-3 г-нан. Балаларғ а тә улігіне 100 мг/кг 4-6 реттен беріледі. Кейде аллергиялық ө згерістер байқ алады. Демікпеде, пішен қ ызбасында жә не т. б. аллергиялық жағ дайлар кезінде қ олданбайды.
Rp.: Ampicillini 0, 25
D. t. d. № 20 in tab.
S. 1-2 мл 4-6 сағ ат сайын.
Карбенициллин динатрий тұ зы (Carbenicillinum dinatrium) ә сер ету спектрі ампициллинге ұ қ сас. Одан айырмашылығ ы барлық протей штамдарына жә не кө кшіл ірің ді таяқ шаларғ а ә сер етеді. Асқ азанның қ ышқ ыл ортасында ыдырайды, сондық тан тек егу ретінде пайданылады. Бұ ларды бү йрек, ө кпе, қ ан, ішек аурулары кезінде қ олданады.
|
|
|
Карбенициллин қ аптама тү рінде мө лшері 0, 25 г шығ арылады. Тә уліктік мө лшері 1, 5 г, ө те ауыр инфекцияларда 3 г-нан 3 рет беріледі.
Rp.: Carbenicillini-dinatrii 1, 0
D. t. d. № 40
S. 2 мл (1гр) 4-6 рет бұ лшық етке.
Азлоциллиннің ә сері, карбенициллинмен салыстырғ анда, кө кшіл ірің ді таяқ шағ а басым келеді.
Барлық жартылай синтетикалық пенициллиндердің спектрі ө те кең, бірақ бұ лардың басым бө лігі пенициллиназаның ә серінен жылдам бұ зылады. Сондық тан соң ғ ы кездері оларды қ олданғ анда қ осымша β -лактамаза тежегіштерімен (клавулан қ ышқ ылы, сульбактам) бірге алмастырып қ олдану керек.
2/. Цефалоспориндер.
Қ ұ рылысына қ арай олар пенициллиндерге ұ қ сас, β -лактондық сақ инасы бар, пенициллиназағ а ұ стамды, бірақ кө бі грамм теріс бактериялардың цефалоспориназасына тұ рақ сыз келеді. Цефалоспориндердің спектрлік ә сері кең келеді. Олар торша қ абық шасының тү зілуін тө мендетеді, бактериоцидтік ә сер етеді, яғ ни транспептидаза ферменттерінің белсенділігін жояды. Бұ ларды шартпен тө рт буынғ а бө луге болады:
1- буын а/егуге - цефалотин, цефазолин жә не т. б.
б/ ішуге - цефалексин жә не т. б.
2 - буын а/ егуге - цефуроксим, цефамандол жә не т. б.
б/ ішуге - цефаклор жә не т. б.
3 - буын а/ егуге - цефотаксим, цефтазидим жә не т. б.
б/ ішуге – цефиксим жә не т. б.
4 - буын а/ егуге – цефепим жә не т. б.
Цефалотин (Cefalotin) жә не цефалексин (кефексин, кефлекс жә не т. б. ) (Cefalexinum) грам “― ” микробтарғ а сезімтал, грам “+” бактерияларғ а сезімталдығ ы тө мен. Екеуі де қ ышқ ылғ а тұ рақ ты, ә сері 30 минуттан кейін басталады. Олар негізінен зә р шығ ару жолының ауруларында, пневмонияда қ олданылады. Жанама ә серлері: бү йрек ауруы, эритема. Жоғ ары сезімталдық, жү ктілік кезінде қ олдануғ а болмайды.
|
|
|
Цефалотин ұ нтақ ретінде 0, 5; 1 жә не 2 г флаконда ерітіндісін егуге қ олданылады. Тә улігіне 2-6 г-ғ а дейін, балаларғ а 50-100 мг/кг кү ніне 3-4 рет егіледі. Жанама ә серлері аллергиялық жә не диспепсиялық ө згерістер, дисбактериоз, кандидоз, бү йрекке зақ ым келтіруі мү мкін. Қ олдануғ а болмайтын жағ дайлар: бала емізетін жә не жү кті ә йелдер.
Rp.: Cefalotini 0, 5
D. t. d. № 15 in amp.
S. 2 мл (0, 5 гр) 2-3 рет бұ лшық етке егу ү шін.
Цефалексиннің қ аптамасы мен тү ймедағ ы 0, 25; 0, 5 жә не 1 г-нан; суспензиясы 2, 5% - 60 мл жә не5% - 100 мл ішуге т. б. Бір бергенде 0, 25-0, 5 г-нан, тә улігіне 1-2 г, балаларғ а 25-50 мг/кг тә улігіне тағ айындалады.
Rp.: Cefalexini 0, 25
D. t. d. № 30 in caps.
S. 1 апта бойы кү ніне 4 рет 1 қ аптамадан.
Қ ұ рамында β -лактам сақ инасы бар басқ а антибиотиктер.
Карбапенемдер.
Бұ ғ ан жататын антибиотик имипенем (Imipenem) ө те белсенді, спектрлік ә сері кең. Аэробтық жә не анаэробтық бактерияларғ а ә сер етеді. Β -лактамазағ а тө зімді, бірақ бү йрек ө зегіндегі дегидропептидаза-I ә серінен ыдырап кетеді. Сондық тан қ азіргі кезде имипенемді осы ферментті тежейтін зат – циластатинмен бірге қ осып береді. Осындай қ осымша жасалғ ан дә рі – примаксин.
Меропенем (Meropenem) дә рісі дегидропептидазағ а тө зімді, сондық тан бұ ны циластатинмен қ осып берудің қ ажеті жоқ.
Монобактамдар.
Бұ л топқ а жататын антибиотик азтреонам (Aztreonam) грам теріс бактериялық флорағ а ә сер етеді, егу ретінде зә р мен тыныс жолдарындағ ы инфекцияғ а жә не тері ауруларғ а қ арсы қ олданылады.
|
|
|
3/. Макролидтер жә не азалиттер.
Макроциклды сақ инасы бар антибиотиктер. Макролидтерге жататын антибиотиктер: эритромицин, олеандомицин, кларитромицин жә не т. б. Азалидтерге – азитромицин жатады.
Эритромицин (грюнамицин, эридерм жә не т. б. ) (Erytromycinum) грам “― ” жә не “+” кокктарғ а, дифтерия таяқ шасына, анаэробтарғ а, риккетсияларғ а, трахомағ а, хламидияларғ а жә не т. б. ә сер етеді. Спектрі ө те кең болғ андық тан, кө птеген індетті аурулар, ірің ді жә не қ абыну аурулары кезінде, зақ ымдық ө згерістердің алдын алу ү шін, жазылмай жү рген созылмалы аурулар кезінде қ олданылады. Механизмі: бактерия рибосомасында белоктардың синтезінің нашарлауы.
Эритромициннің тү ймедақ тары 0, 1 г-нан, 0, 33 жә не 0, 5 г-ғ а дейін; 2, 5% жә не 5% суспензиясы ішуге; 0, 05 жә не 0, 1 г суппозиториі; 2% жә не 4% ерітіндісі 30 жә не 100 мл флакондағ ы; 3 г-нан - 30, 40 жә не 50 г-ғ а дейін майы сық па ыдыста (10000 Ә Б/г). Ішуге 0, 25 – 0, 5 г кү ніне 4 реттен. Кейде аздап болса да жанама ә серлері байқ алады – іш ө ту, лоқ су, қ ұ су жә не аллергиялық ө згерістер. Кері кө рсеткіштері: бауырдың қ ызметінің тө мендеуі, бала емізетін жә не жү кті ә йелдер.
Rp.: Erythromycini 0, 25
D. t. d. № 30 in obd.
S. 1 қ аптамадан кү ніне 4-6 рет.
Қ азіргі кезде жартылай синтезделген макролидтер – тә жірибелік медицинада кларитромицин (Clarithromycin) жә не т. б. дә рілер енгілізіп отыр. Олар эритромицинге ұ қ сас келеді, бірақ ә сері ұ зақ уақ ытқ а созылады жә не асқ азанда жақ сы сің іріледі.
Химиялық қ ұ рылысы бойынша макролидтерге ұ қ сас тағ ы бір топ антибиотиктер – азалидтер болып табылады. Бұ ғ ан жататын дә рі азитромицин (Azithromycin). Бұ л грам “― ” кокктарғ а жә не т. б. бактерияларғ а ә сері эритромицинмен салыстырғ анда жоғ ары, ал стафилококктар мен стрептококктарғ а 3-4 рет тө мен келеді.
4/. Тетрациклиндер.
Биосинтетикалық жолмен келесі дә рілер алынады: окситетрациклин дигидраты (Oxytetracyclini dihydras), тетрациклин (Tetracyclinum). Жартылай синтетикалық жолмен: метациклин гидрохлориді (Metacyclini hydrochlorium), доксициклин гидрохлориді (Doxycycline hydrochloridum).
|
|
|
Тетрациклиндер грам “― ” жә не “+” кокктарғ а белсенділігі жоғ ары, дизентерия бацилласына, сү зек қ оздырғ ыштарына, патогенді спирохеталарғ а жә не т. б. аса қ ауіпті инфекциялар қ оздырғ ыштарына да ә сер етеді. Ә сер ету механизмі - бактерия рибосомаларындағ ы торша ішілік белок синтезін жояды. Сонымен қ атар, олар магний, кальций металлдарын байланыстырып, олармен бірге хелаттық қ оспалар тү зеді жә не метациклин ұ зақ ә сер ететін антибиотиктерге жатады.
Тетрациклиндер кө бінесе кокк инфекциялары, амеба дизентериясы, тырысқ ақ, бруцеллез, туляремия, сү зек жә не т. б. індетті инфекцияларда жә не пневмония, бронхит, плеврит т. б. ауруларда қ олданылады. Сезімталдық жоғ ары болғ анда, бауыр, бү йрек ауруларында, лейкопения, жү ктілікте қ олдануғ а болмайды.
Тетрациклиннің тү ймедақ тары 0, 05, 0, 1 жә не 0, 25 г; қ аптамасы 0, 1, 0, 2 жә не 0, 25 г; 5 г-нан - 30 жә не 50 г-ғ а дейін 3% май тү рінде; 1% кө з майы (10000 Ә Б/г) сық па ыдыста 3, 7 жә не 10 г, ішуге тә улігіне 1-2 г-нан 4 реттен. 8 жастан жоғ ары балаларғ а тә улігіне 20-25 мг/кг. Жанама ә серлері: кө бінесе асқ азанды зақ ымдануы жә не аллергиялық ө згерістер. Оны кандидозда, бауыр жә не бү йрек ауруларында, лейкопенияда, жү йелі қ ызыл жегіде, бала емізетін жә не жү кті ә йелдерге, 8 жасқ а дейінгі балаларғ а беруге болмайды.
Rp.: Tetracyclini 0, 25
D. t. d. № 20 in obductas
S. 1 тү ймедақ тан кү ніне 3 рет тамақ тан кейін.
5/ Левомицетин тобы.
Левомицетин (хлорамфеникол жә не т. б. ) (laevomycetinum) - ә сері кең спектрлі антибиотик, яғ ни грам «–» бактерияларғ а, оның ішінде ішек бактериялары, инфлюэнция таяқ шалары, риккетсия, трахома, бруцеллез, туляремия қ оздырғ ыштарына қ арсы ә сер етеді. Ә сер ету механизмі: рибосомағ а ә серін тигізіп, белок синтезін тө мендету. Негізінен оны сү зек, сальмонеллез, риккетсиоз кезінде қ олданады. Ол қ анның тү зілуіне жанама кері ә серін тигізіп, ретикулоцитопения, гранулоцитопения жә не басқ а да анемияларды тудыруы мү мкін.
Левомицетин тү ймедақ тары 0, 25 жә не 0, 5 г; қ аптамасы 0, 1, 0, 25 жә не 0, 5 г; спиртті ерітіндісі 0, 25%, 1%, 3% жә не 5% 25 жә не 40 мл флаконда; 0, 25% кө з тамшысы -5 жә не 10 мл; 1%, 2, 5% жә не 5% линименті сық па ыдыста 25 жә не 30 г шығ арылады. Бір бергенде 0, 25-0, 5 г-нан, тә улігіне 2 г тағ айындалады. 3 жасқ а дейінгі балаларғ а 10-15 мг/кг, 3 жастан 8-ге дейін 0, 15-0, 2 г, 8 жастан жоғ ары 0, 2-0, 3 г тә улігіне 3-4 реттен беріледі. Левомицетин кө птеген майдың қ ұ рамына кіреді – «левомеколь», «левосан» жә не т. б.
Rp.: Laevomycetini 0, 25
D. t. d. № 10 in tab.
S. 2 тү ймедақ тан кү ніне 3-4 рет.
6/. Аминогликозидтер тобы.
Бұ л топқ а стрептомицин (туберкулезге қ арсы қ олданылатын дә рілерді қ араң ыз), неомицин сульфаты ( Neomycin sylfate), гентамицин сульфаты(Gentamycini sulfas), канамицин ( Kanamycinum) жә не т. б. антибиотиктер жатады. Ә сер ету мехеанизмі: рибосомағ а тікелей ә сер етіп, белок қ ұ рылымын бұ зады.
Неомицин сульфаты (колимицин жә не т. б. ) – анаэробтарғ а, спирохеталарғ а, саң ырауқ ұ лақ ты патогенді қ оздырғ ыштарғ а ә сер етеді. Перитонит, энтерит кезінде, жараларды жуу ү шін қ олданады. Бү йрек жә не есту жү йелерінің ауруларында қ олдануғ а болмайды. Диспепсия жә не аллергиялық ө згерістер пайда болуы мү мкін.
Бұ л дә рінің тү ймедағ ы 0, 1 жә не 0, 25 г; 0, 5% жә не 2% майы сық па ыдыста 15 жә не 30 г-нан. Бір рет бергенде 0, 1-0, 2 г, тә улігіне 0, 4 г тағ айындалады. Балаларғ а 4 мг/кг есептеу арқ ылы қ олданылады. Жанама ә серлері: лоқ су, іш ө ту, аллергиялық ө згерістер, кандидоз жә не т. б. Бү йрек жә не қ ұ лақ жү йке ауруларында қ олдануғ а болмайды.
Rp.: Neomycini sulfatis 0, 1
D. t. d. № 3
S. Жараны жуу ү шін 100 мл изотоникалық
ерітіндісімен араластыру керек.
Гентамицин сульфаты (гарамицин, гентацикол жә не т. б. ) – протейге, ішек таяқ шасына, стафилакокқ а қ арсы ә сер етеді. Зә р шығ ару жолдары инфекцияларында (цистит жә не т. б. ), сепсис кезінде қ олданылады. Бұ л қ ұ лақ қ а улы ә серін тигізеді. Ұ нтағ ы 0, 08 г флаконда ерітіндісін дайындап егуге арналғ ан; ампуласы 4% - 1 мл егуге; 1%, 2%, 4%, 6% жә не 8% - 10000, 20000, 40000, 60000 жә не 80000 ХБ (халық аралық бірлік) – 2 мл; 0, 1% майы сық па ыдыста 15, 25, 30, 40 жә не 80 г; 0, 3% ерітіндісі кө з тамшысы 5 жә не 10 мл; 0, 3% баллондағ ы аэрозолі 60 мл.
Зә р жолдарының инфекцияларында бір реттік мө лшері ересектер мен 14 жастан асқ ан балаларғ а 0, 4 м/кг, тә улігіне 0, 8-1, 2 мг/кг беріледі. Ауыр инфекцияларда тә улігіне 2, 4-3, 2 мг/кг дейін қ олданылады. Бұ л дә рінің де улы ә сері жә не нефроулығ ы бірінші орында тұ р, содан соң анемия, лейкопения, тромбоцитопения жә не т. б. байқ алуы мү мкін. Қ ұ лақ жү йкесінің қ абынуы, миастения кезінде жә не жү кті ә йелдерге қ олданылмайды.
Rp.: Sol. Gentamicini sulfatis 4%-1 ml
D. t. d. № 20 in amp.
S. 1 мл-ден кү ніне 2 рет бұ лшық етке егу ү шін.
7/ Полимиксиндер (циклді полипептидтер).
Полимиксин М сульфаты грам «-» бактерияларғ а ә сер етеді. Микробқ а қ арсы ә сер ету механизмі цитоплазма мембранасының қ ұ рылысын зақ ымдаумен байланысты. Полимиксин М торша сыртындағ ы микробторғ а ғ ана ә сер етеді. Бү йрек ауруларында қ олдануғ а болмайды. Диспепсия жә не суперинфекция байқ алуы мү мкін. Тү ймедағ ы 500000 Ә Б; майы 20000 Ә Б/г – 5, 10, 15, 25, 30 жә не 50 г сық па немесе шыны ыдыста; линименті 10000 Ә Б/мл – 30 г шығ арылады. Жергілікті май ретінде қ олданғ анда қ атерлі ә серлері кө п білінбейді. Бірақ бауыр жә не бү йрек қ ызметі бұ зылғ анда қ олданылмайды.
Rp.: Polimyхini M sulfatis 500000 ED
D. t. d. № 30 in tab.
S. 1 тү ймедақ тан кү ніне 4-6 рет.
12 тарау. Гормондық дә рілер.
12. 1. Гормондар («қ оздырамын») – биологиялық белсенді заттар. Олар дененің ә ртү рлі қ ан арқ ылы реттеу қ ызметтерін жақ сы атқ арады. Ішкі бездер сө лінің жетіспеушілігі кезінде гормондық дә рілерді қ олданады. Бұ л кезде қ осымша ем талап етеді. Сонымен бірге гормондық дә рілерді ә ртү рлі сырқ аттарда (ішкі бездер сө лінің жетіспеушілігінен басқ а) қ олданады. Мысалы: глюкокортикоидтарды қ абынуғ а жә не аллергиялық ү рдістерге қ арсы дә рі ретінде пайданады. Гормондық дә рілерді жасанды жолмен мү шелерден жә не жануарлар зә рінен алады.
Химиялық қ ұ рамына қ арай келесі топтарғ а бө леді:
1. Белок пен пептидтерден тұ ратын заттарғ а – гипоталамус, гипофиз, қ алқ анша безі, ұ йқ ы бездерінің гормондық дә рілері жә не кальцитонин жатады.
2. Амин қ ышқ ылдарының туындылары – қ алқ анша безінің гормондық дә рілері.
3. Стероидтық қ осылыстар – бү йрек ү сті жә не жыныс бездерінің гормондық дә рілері.
Гормондардың цитоплазмалық мембранасында немесе торша ішінде ә сер етеді. Олар торша мембранасының рецепторларын, кө біне аденилатциклазағ а ә сер етіп, цАМФ-тың дең гейін кө бейтеді. Ә рі қ арай цАМФ протеинкиназаның белсенділігін арттырады. Бұ л жолмен кортикотропин, тиротропин, гонадотроптық гормондар, меланоцитке ә серін тигізуші гормон, паратгормон, кальцитонин, глюкагон ә сер етеді. Ал кейбір гормондар калций иондарының қ айта ұ сталуына, бө лінуі мен торша ішіндегі орналасуына ә сер етеді.
Мына гормондар: стероидтық, қ алқ анша безінің гормондары торша мембранасы арқ ылы кіріп, торша ішілік ә сер етеді. Олар цитоплазма рецепторларымен байланысып, торшаның ядросына тасымалданады. Сө йтіп, олар ДНҚ мен РНҚ -ын белсендіреді, белок тү зілуін тө мендетеді.
12. 1. 1. Гипофиз бен гипоталамустың гормондық дә рілері.
Гипофиз ү ш бө ліктен тұ рады: алдың ғ ы мен ортаң ғ ы – аденогипофиз жә не артқ ы – нейрогипофиз. Аденогипофизден: АКТГ – адренокортикотроптық гормон, СТГ – соматроптық гормон, ТТГ – тиреотроптық гормон, ФБГ – фоликулбелсендіруші гормон, ЛТГ – лютеинотроптық гормон жә не т. б. Бұ лар қ айтымды байланыс реті бойынша жұ мыс істейді. Яғ ни, гипоталамус пен гипофиз орталығ ының белсенділігі ондағ ы гормондар жиынтығ ына тә уелді болады.
Нейрогипофизден окситоцин жә не вазопрессин бө лінеді. Нейросекреторлы торшалардың аксондары гипофиздің аяғ ы арқ ылы бө лікке келеді де, нейрогипофиз капиллярымен тығ ыз байланыс жасау нә тижесінде окситоцин мен вазопрессин шығ арылады.
Аденогипофиздегі базофилді торшада тү зілетін АКТГ (адренокортикотроптық гормон) торша мембранасындағ ы рецепторлармен аденилатциклаза арқ ылы ә сер етеді. Бұ л АКТГ-ның гормондық дә рісі – кортикотропин.
Кортикотропин - бұ ны глюкокортикоидтарды ұ зақ қ абылдағ аннан кейін кортикостероидтардың қ ызметін қ алпына келтіру ү шін, қ абынуғ а қ арсы жә не иммунодепрессант ретінде қ олдануғ а болады. Кері кө рсеткіштері: гипертониялық ауру, қ ант диабеті, жарақ атты аурулар, эндокардит.
Соматотропин – ө су гормоны, амин қ ышқ ылдарының торшағ а тасымалдануын арттырады. РНҚ синтезін кү шейтеді. Оны медицинада тазаланғ ан тү рде қ олданады. Кө рсеткіші аз болғ андық тан кө п қ олданбайды.
Тиреотропты гормон қ алқ анша бездің йодты сің іруіне ә сер етеді. Тиреотропин дә рісі қ алқ анша бездің жетіспеушілігі кезінде микседема кезінде дифференциалды диагностика жасау ү шін қ олданылады.
Хорионды гонадотропин -Gonadotropinum chorionicum (гонакор, прегнил, хорагон жә не т. б. ) ә йелдерде етеккір циклінің бұ зылуы, овуляцияның болмауында жә не сары дененің жетіспеушілігінде пайда болатын бедеулік, ер адамдарда – гипогенитализм мен евнухоидизмге алып келетін генетикалық бұ зылулар, крипторхизм, аталық без гипоплазиясы, адипозагенитальді синдром, жыныс безінің қ атерлі ісігі, жыныс мү шелерінің қ абынуы, жыныс бездерінің болмауы кезінде қ олданылады. Кө бірек қ олданғ анда аллергиялық ө згерістер, шат ө зегінде тұ қ ымының кө бейіп кетуі мү мкін. Жыныс мү шелерінің қ атерлік ісіктерінде жә не қ абыну ауруларында қ олданбайды. 50 жә не 1000 Ә Б флакондағ ы ұ нтақ егуге арналғ ан. Бұ лшық етке мө лшері 500 Ә Б бастап 3000 Ә Б тә улігіне 1 реттен егуге болады.
Rp.: Gonadotropini chorionici 1000 ED
D. t. d. № 3
S. Аптасына 2 рет 500-3000 Ә Б бұ лшық етке.
Артқ ы нейрогипофиздің гормондық дә рілері – окситоцин, питуитрин жә не т. б. – жатырғ а ә сер ететін дә рілер тобына жатқ андық тан, сол тақ ырыпта қ арастырылады.
12. 1. 2. Қ алқ анша безінің жә не қ алқ анша маң ындағ ы безінің гормондық дә рілері. Қ алқ анша безінің гормондық дә рілері: тиреоидин жә не трийодтиронин, жасанды тү рі – трийодтиронин гидрохлориді, тиреоидтық қ а қ арсы қ олданатын дә рі – мерказолил жә не калий перхлорады. Қ алқ анша маң ындағ ы бездің гормоналдық дә рілері – кальцитонин, бұ ғ ан ұ қ сас кальцитрин жә не тахистин - бұ л эргокальциферолғ а ұ қ сас.
Трийодтиронин гидрохлориді -Triiodthyronini hydrochloridum (лиотиронин жә не т. б. ) алғ ашқ ы реттік гипотиреоз, микседема, креатинизм, церебралды-гипофизарлық аурулар, май басу, қ алқ анша безінің қ атерлі ісігі, эндемиялық жемсау жә не т. б. жағ дайларда қ олданылады. Кү рделі ауруларда: тиреотоксикоз, қ ант диабеті, Аддисон ауруы, жү рек жетіспеушілігі кезінде қ олдануғ а болмайды. Жү рек тамырларының склерозында жә не екінші реттік гипотиреозда сақ тық қ ажет. 20 жә не 50 мкг флакон ретінде № 60, 20 дан 100 мкг кү ніне 2 реттен қ олданылады.
Rp.: Triiodthyronini hydrochloridi 0, 00002
D. t. d. № 50
S. 20 мкг басталады кү ніне 2 рет (40- 140).
Мерказолил – Mercazolilum (тиамазол, метизол, тирозол жә не т. б. ) тиреоидқ а қ арсы дә рі, негізі диффузиялық улы зобқ а қ олданылады. Жү ктілік, бала емізу кезінде, лекопения, гранулоцитопенияғ а қ олдануғ а болмайды. Жанама ә сері: лекопения, лоқ су, қ ұ су, бауыр қ ызметінің бұ зылуы, тері бө ртпесі, дә рілік гипотериоз болуы мү мкін. Тү ймедағ ы 0, 005 г кү ніне 3-4 реттен беріледі.
Rp.: Mercazolili 0, 005
D. t. d. № 20 in tab.
S. 1-2 тү ймедақ тан кү ніне 3-4 рет.
Кальцитрин (Calcitrinum) немесе кальцитрин – гипокальциемиялық дә рі (Педжет ауруы), жетілмеген остеогенез, ортан жіліктің басының асептикалық некрозы, стероидты, паратиреоидты жә не климактерикалық остеопороз, фиброзды дисплазия, асқ ынғ ан сү йек жарақ аты. Гипокальциемия, жү ктілік жә не бала емізу кезінде қ олдануғ а болмайды. Жанама ә серлері: егу орнында жергілікті аллергиялық ө згерістер, беттің қ анталауы, қ ан қ ысымының жоғ арлауы, қ ұ су, гипокальциемия болуы мү мкін. 1 мл ампулы 50 жә не 100 ХБ.
Rp.: Calcitrini 100 ХБ
D. t. d. № 6 in amp
S. 2-3 ДӘ Б кү ніне 1 рет бұ лшық етке.
12. 1. 3. Ұ йқ ы безінің гормондық дә рілері.
Ұ йқ ы безінің β -торшасындағ ы тү зілетін гормоны – Инсулин (Insulinum) болып табылады. Бұ ның гипогликемиялық ә серіне байланысты қ антты диабет кезінде қ олданылады, ө йткені инсулин гипергликемияны жә не глюкозурияны тө мендетеді. Инсулин кө бінесе жануарлардан жә не адамдардан алынады. Ә сер ету уақ ытына қ арай олар: қ ысқ а уақ ытқ а (жалпы 4-6 сағ ат); ұ зақ уақ ытқ а (8-12 сағ ат) жә не ө те ұ зақ уақ ытқ а (20-30 сағ ат) ә сер ететін болып бө лінеді. Диабетке қ арсы қ олданылатын жасанды дә рілері химиялық қ ұ рылысы бойынша келесі екі топқ а бө лінеді: сульфонилмочевина туындысы – Глибенкламид (Glibenclamide), Глипизид (Glipizide) т. б. жә не бигуанидтер – Метформин (Metformin).
|
|
|
