 |
Тромбоцит агрегациясын төмендететін дәрілер. 3 страница
|
|
|
|
#
Қ азіргі кезде ең жақ сы асқ азанның Н2 - гистаминдік рецепторларын тежеп, сө л бө лінуін тө мендететін дә рілер - циметидин (Cimetidine) 0, 02 жә не 0, 04 г тү ймедағ ы, содан соң 10% - 2ml ампуласы шығ арылады. Бұ лар асқ азан мен он екі елі ішектің жарасын емдеу ү шін қ олданылады.
Rp.: Sol. Cimetidini 10 % - 2 ml
D. t. d. 10 in amp
S. 1-2 мл-ден кү ніне 2 рет тері астына егуге.
#
8. 4. Антацидтік дә рілер.
Холинорецепторларғ а тосқ ауыл қ оятын дә рілер ә сер етпегенде асқ азан сө лінің қ ышқ ылдығ ын тө мендету ү шін тұ з қ ышқ ылымен ә рекеттесетін негізгі заттар қ олданады. Бұ ларды антацидтік заттар деп атайды. Натрий гидрокарбонаты (Natrii hydrocarbonas) 0, 3 жә не 0, 5 г ұ нтақ немесе тү ймедағ ы; 4% - 20 ml ампуласы – жылдам, қ ысқ а ә сер береді, сонымен кө мір қ ышқ ылы тү зіледі. Бірақ кө мір қ ышқ ылы асқ азанды кең ейтіп, екінші реттік тұ з қ ышқ ылы кө п бө лінуі мү мкін.
Магний тотығ ы (Magnesii oxidum) 0, 5 г ұ нтақ жә не тү ймедағ ы. Бұ л натрий гидрокарбонатынан 3-4 есе кү шті, ал кө мір қ ышқ ылы пайда болмайды.
Алюминий гидрототығ ы (Alumini hydroxydum) 0, 5 г ұ нтақ жә не тү ймедақ тү рінде пайданылады. Бұ ның антацидтік ә серімен қ атар сорғ ыштық қ асиеті де бар. Алмагель 170 мл гель (Алюминий гидрототығ ы + анестезин)
8. 5. Гастропротекторлар.
Оларғ а ішектің кілегейлі қ абық шасын ұ сақ жарақ аттанудан жә не тітіркендіретін заттардан сақ тау ү шін бірінші топты дә рілер жатады: сукральфат (Sucralfatum) баттасқ ан гель тү рінде, ал висмут ү шкалий дицитраты (Bismuthi trikalii dicitras) коллоидтық зат тү рінде қ олданылады. Жергілікті кілегейлі қ абық шаны жабысқ ақ ретінде бү ркеп тастайды.
|
|
|
Екінші тү рде пайданылатын дә рілер кілегейлі қ абық шаның ө зінің сақ танғ ыш ә рекеттерін кө тереді, оларғ а карбеноксолон (Carbenoxolonum) жә не мизопростол (Misoprostolum) жатады. Тағ ы бір топ дә рілер оксиферрискорбон натрий (Oxyferriscorboni natrium) жә не солкосерил (Solcoseryl) жергілікті кілегейлі жаралы қ абық шаның регенерациясын қ оздырады. Сондық тан бұ л дә рілердің жараның тез жазылуына кө мегі тиеді.
8. 6. Асқ азан қ имылына (моторикасына) ә сер ететін дә рілер.
Кезбе жү йке асқ азан қ имылын реттеп отырады. Холиномиметиктер ( ацеклидин, прозерин ) – асқ азан қ имылын кү шейтеді. Холиноблокаторлар ( бускопан, пробантин жә не т. б. ) – қ имылын тө мендетеді.
Сонымен холиномиметиктерді ішек пен асқ азанның қ имылы босағ анда (атония) қ олданады, ал холиноблокаторларды асқ азан бұ лшық етінің қ ысымы мен қ имылы кө терілгенде (ұ стама тү ріндегі ауырсынуда) қ олданады.
8. 7. Қ ұ стыратын дә рілер.
Қ ұ су – кү рделі рефлеторлы акт, кө птеген бұ лшық еттер (кө к ет, ішек, асқ азан) қ атысады. Қ ұ су орталығ ын кө птеген сезім, иіс, кө ру мү шелерімен қ абылданғ ан жиіркенулер қ оздырады. Сол жердегі жіберу аймағ ы қ ұ су орталығ ымен байланысты арнайы хеморецепторлы аймақ. Ол мидағ ы IV қ арыншаның тү бінде орналасқ ан, дофаминдік рецепторлары бар.
Қ ұ стыратын химиялық заттар жіберу аймағ ы мен қ ұ су орталығ ын рефлекторды тү рде қ оздырады. Бұ ғ ан жататын апоморфин гидрохлориді (Apomorphini hydrochloridum) – жіберу аймағ ының дофаминдік рецепторларына ә сер етеді. Уланғ анда, созылмалы маскү немдікті емдеуге қ олданылады. Елестер, неврологиялық бұ зылыстар, коллапсты жағ дайлар пайда болуы мү мкін. Жү ректің ауыр сырқ аты, атеросклероз, туберкулездің ашық тү рі, асқ азан жарасы кезінде, қ арттарғ а пайданалуғ а болмайды.
|
|
|
Rp.: Sol. Apomorphini hydrochloride 1% - 1 ml
D. t. d. 5 in amp.
S. 1 мл-ден тері астына егуге.
#
Қ ұ су орталығ ын рефлекторлы тү рде қ оздыратын дә рілерге термопсис дә рілері жатады.
Мыс сульфаты мен цинк сульфаты асқ азанның кілегейлі қ абатын тітіркендіру арқ ылы қ ұ стырады.
Вератрум алкалоидтары қ ыдырма жү йкенің ганглийлеріне ә сер етіп қ ұ стырады.
8. 8. Қ ұ суғ а қ арсы қ олданатын дә рілер.
Вестибулярлы аппараттың қ озуы жоғ ары болғ анда (ауа мен тең із ауруы) М-холиноблокаторлар тобына жататын, қ ұ рамында скопаламин бар аэрон тү ймедағ ы (Tabulettae «Aeronum») қ олданылады. Жағ ымсыз ә сері: ауыз қ уысы мен ө ң еш қ ұ рғ айды. Ал глаукома кезінда қ олдануғ а болмайды.
Rp.: Tab «Aeronum» № 10
D. S. Ауағ а ұ шар алдында, кейде 1-2 тү ймедақ тан кү ніне 2 рет.
Операциядан кейінгі, жү кті ә йелдердің жеріктік кезінде болатын қ ұ суда нейролептиктер (этапиразин жә не галоперидол), гистаминдік Н1-рецепторларды бө гейтін (антигистаминдік – дипразин ) дә рілер қ олданылады.
Метоклопрамид (Metoclopramid, церукал) 0, 01 г тү ймедағ ы №50 жә не 0, 5%-2ml ампуласы – жіберу аймағ ына ә сер ететін кү шті дә рі, дофаминдік рецепторларды тоқ ыратады. Наркоздық дә рілермен жү рек айнығ анда, қ ұ сқ анда қ олданылады. Ол асқ азан мен ішектің қ имылын жақ сартады. Ө ң ештің қ ысымын тө мендетеді. Жанама ә серлері: паркинсонизм, ұ йқ ышылдық, ауыздың қ ұ рғ ауы.
Rp.: Metoclopramidi 0, 1
D. t. d. № 50 in tab.
S. 1 тү ймедақ дан кү ніне 3 рет.
#
Тікелей қ ұ су орталығ ына жә не дофаминдік рецепторларды тежейтін дә рі тиэтилперазин (Thiethhylperazin). Бұ л ә ртү рлі қ ұ су кезінде қ олданылады.
|
|
|
Тек серотонинергиялық рецепторларды бір ғ ана тү рін бө гейтін дә рі ондансетрон (Ondansetron). Бұ ны алдын ала лоқ суды жә не қ ұ суды болдырмауғ а химиоемдеу кезінде рак, лейкемия жә не т. б. ісік ауруларында қ олданады.
Психотропты дә рілер - этаперазин, галоперидол
8. 9. Гепатопротекторлар
Бұ ндай дә рілер негізгі бауырдың қ ызметтік жағ дайын біршама жоғ арылатады, сондық тан ол (бауыр) қ атерлік заттарғ а ү немі қ арсы тұ ра алады. Бұ ларды гепатопротекторлар (бауырды қ орғ айтын заттар) деп атайды. Легалон (Legalonum) шө птен алынғ ан кү рделі, белсенділігі мол, антиоксиданттық ә сері жақ сы. Эссенциале (Essentiale) фосфолипидтерден тұ рады, бауырдың торшасын жылдам қ алыпына келтіреді. Адеметионин (Ademethionin) жасанды ішкі бауырдың метаболизміне ұ қ сас, антиоксиданттық жә не детоксикациялық ә сері жақ сы.
Бұ лар (гепатопротекторлар) жедел жә не созылмалы бауыр ауруларына қ арсы (гепатиттер, цирроз, бауыр дистрофиясы, кө птеген улы заттармен бауырғ а зақ ымданғ анда жә не ә сіресе спирттік ішімдіктен) қ олданылады.
8. 10. Ө т айдайтын дә рілер.
Ө т – ішектегі майларды ерітетін ө т қ ышқ ылдарынан тұ рады. Ө ттің жетіспеушілігі бауырда ө ттің пайда болуы немесе оның он екі елі ішекке шығ уы қ иындауынан тууы мү мкін. Олар екі топқ а бө лінеді:
1. Ө ттің тү зілуін жақ сартатын дә рілер (холеретик).
2. Ө ттің он екі елі ішекке бө лінуін жақ сартатын дә рілер (холагога).
Бұ лардың ішінде алғ ашқ ы топқ а ө т қ ышқ ылдары мен олардың тұ здары жатады:
«Аллохол» (Tabulettae «Allocholum»), «Холензим» (Tabulettae “Cholenzynum” obductae) тү ймедағ ы №50, холосас (Cholosasum)-300 ml, оксафенамид (Oxaphenamidum) жә не т. б. шығ арылады. Бұ лар ө т ауруларында (холецистит, холангит, ө т жолының дискинезиясы, ө тке тас байланғ анда) қ олданылады.
|
|
|
Rp.: Tab. «Cholenzymum» obductas № 50
D. S. 1 тү ймедақ тан 1-3 рет.
#
Ө тті айдау кезінде ө ттің он екі елі ішекке бө лінуін жақ сарту ү шін Одди сфинктерін босататын спазмолитиктер – но-шпа (No-spa), папаверин гидрохлориді (Papaverini hydrochloridum) жә не М-холиноблокаторлар – атропин тобы қ олданылады. Он екі елі ішекке тү тік арқ ылы енгізілетін магний сульфаты - ө т қ абын рефлекторлы тү рде қ ысқ артып, Одди сфинктерін босатады.
8. 11. Ұ йқ ы безі сө лінің сыртқ а шығ уы бұ зылғ анда қ олданылатын дә рілер.
Ұ йқ ы безінің секрециясын ішек гармоны секретин жә не цистокинин қ уаттап отырады. Олардың ә серлері тө мендегенде немесе жойылғ ан кезде орын басу емі ү шін панкреатин (Pancreatinum) қ олданады. Бұ л ферменттің қ ұ рамында трипсин мен амилаза болады. Сондық тан ферменттердің жетіспеуі кезінде, астың қ орытылуы бұ зылғ анда, қ ұ рама дә рілері де – панзинорм форте (Panzynorm forte), фестал (Festal), мезим форте (Mezym forte) жә не т. б. қ олданылады.
8. 12. Ішек қ имылына ә сер ететін, яғ ни іш жү ргізетін дә рілер.
Ішектің жиырылуы кү шейгенде оның қ ысымы мен қ имылдау белсенділігін тү сіру ү шін М-холиноблокаторлар ( атропин тобы) мен ганглиоблокаторлар (бензогексоний, пирилен), миотропты ә сері бар спазмолитиктер ( папаверин гидрохлориді ) қ олданылады. Кейде адреномиметиктерді де қ олдануғ а болады.
Ішектің жұ мысын жақ сарту ү шін эфференттік жә не афференттік иннервацияғ а, тегіс бұ лшық етке ә сер ететін дә рілер қ олданылады (ацеклидин, прозерин, вазопрессин).
Ішектің жиырылу белсенділігін жоғ арылатын іш жү ргізетін дә рілер келесі топтарғ а бө лінеді:
1. Органикалық емес заттар. Іш жү ргізетін тұ зды дә рілер: магний сульфаты жә не натрий сульфаты.
2. Органикалық заттар: ө сімдік тектес:
а/ө сімдік майлары, майсана майы.
б/қ ұ рамында антрогликозиді бар дә рілер: итжү зім (крушина)
экстракты (қ ұ рғ ақ ), рауғ аш (ревень) тү ймедағ ы, пішен (сенна) жапырағ ының тұ нбасы.
в/жасанды дә рілер: фенолфталеин, изафенин.
Магний сульфаты (Magnii sulfas) мен натрий сульфаты (Natrii sulfas) асқ азан – ішек жолында нашар сінірілетін иондарғ а ыдырайды (Мg++ SO4ˉ ˉ ). Ішектің ішіндегі осмостық қ ысым кө теріледі, химус пен сө лдің сің ірілуін баяулатады. Ішектің ішіндегі заттардың кө лемі ұ лғ айып, механорецепторлар тітіркенеді, ішектің жиырылуы кү шейеді. Бұ лар іш қ атқ анда, химиялық заттармен уланғ анда қ олданылады.
|
|
|
Майсана майынан (Oleum Ricini) он екі елі ішекте рицинол қ ышқ ылы тү зіледі. Ол ішек рецепторларын тітіркендіреді де иондар тасымалдануын, сің ірілуді бұ зады, қ имылды кү шейтеді. Бұ л негізі іш қ атқ анда, акушерлік тә жірибеде қ олданылады. Бұ ны майда еритін заттармен (фосфор, бензол) жә не уланғ анда беруге болмайды.
Rp.: Oleii Ricini 1, 0
D. t. d. № 15 in caps. gelat.
S. Жарты сағ ат ішінде қ абылдауғ а (2 мин 1 қ аптамадан).
#
Қ ұ рамында антрогликозиді бар дә рілер тоқ ішекке ә сер етеді. Созылмалы іш қ атуда фенолфталеин (Phenolphthaleinum) мен изафенин ді (Isapheninum) қ олданғ ан тиімді. Фенолфталеинді ұ зақ қ олданғ анда денеге жиналып қ алуы мү мкін, сондық тан глицерин балауызын (Suppositoria cum Glycerino) бірге пайдаланғ ан жө н. Ол тік ішектің кілегейлі қ абық шасын тітіркендіріп жылдам сыртқ а айдап шығ арады.
Rp.: Phenolphthaleini 0, 1
D. t. d. № 20 in tab.
S. 1 тү ймедақ дан кү ніне 2 рет.
#
9 тарау. Зә р айдайтын дә рілер (диуретиктер).
Зә р айдайтын дә рілерді негізінен денедегі жиналғ ан артық мө лшердегі суды жә не ә ртү рлі жағ дайларғ а байланысты пайда болғ ан дененің ісінуін жоюғ а қ олданады. Сонымен бірге артериялық қ ысымды тө мендетуге қ олданады.
Зә р айдайтын дә рілер негізгі екі топқ а бө лінеді:
1. Бү йректің зә р тү зу қ ызметіне тікелей ә сер ететін.
2. Зә р тү зудің гормонды ретттелуіне ә рекет ететін.
Зә р айдайтын дә рілер мынандай топтарғ а бө лінеді:
1. Бү йрек каналшалары қ ызметіне тікелей ә сер ететін диуретиктер. Қ ұ рамында сульфаниламид тобы бар заттар:
а/тиазидтер: дихлотиазид (Dichlothiaside), циклометазид.
б/ә ртү рлі қ ұ рылымды қ оспалар: фуросемид (Furosemidum), этакрин қ ышқ ылы (Acidum etacrynicum).
2. калий-магний-сақ тайтын диуретиктер:
а/птеридиннің туындысы: триамтерен (Тriammterenum),.
б/альдестеронның анагонисті: спиронолактон (Spironolactonum).
3. осмостық активті диуретиктер: маннит (Mannnitum), мочевина.
Дихлотиазид (Гипотиазид, Гидрохлортиазид, Дизалунид жә не т. б)- 0, 025 г тү ймедағ ы – бензотиодиазин туындысы. Бұ л Генле ілмегінде хлор иондарының реабсорбциялануын нашарлатады. Карбоангидраза ферментін тежейді. Калий ионының секрециясын кө бейтеді. Сонымен қ атар, зә р қ ышқ ылының секрециясын нашарлатады, гиперуремияғ а ә келіп, ол подаграны туғ ызуы мү мкін. Гипертониялық ауруларда, глаукомада диуретик ретінде қ олданылады. Жанама ә серлері: гипокалиемия, ә лсіреу, уратты тұ здар бө лініп шығ уының тоқ талуы. Бү йрек қ ызметінің жетіспеушілігінде, подаграның асқ ынуында қ олдануғ а болмайды.
Фуросемид (Лазикс, Диусемид, Ново-семид, Дифурекс, Кинекс, Тасек, Тасимайд, Урикс, Фругекс, Фруантрил, Фуроземикс, Фурон, Фурорезе жә не т. б. ) 0, 04 г тү ймедағ ы; 1%-2ml ампуласы № 5 тү рде шығ арылады. Хлор иондардың реабсорбциясын тө мендетеді де ол иондармен байланысады, ал бұ ғ ан керісінше калий ионының секрециясы артады, бү йрекке қ ан келуі кү шейеді. Гипертониялық ауруларда, ө кпе жә не ми ісінуінде, химиялық заттармен уланғ анда қ олданады. Қ осымша қ атерлі ә серлері: терінің бө ртуі, бас айналу, гипокапния. Жү кті ә йелдерге, бү йректің қ ызметі бұ зылғ анда қ олдануғ а болмайды.
Rp.: Furosemidi 0, 04
D. t. d. № 50 in tab.
S. Таң ертең гісін 1 тү ймедақ тан.
#
Этакрин қ ышқ ылы (Аквафор жә не т. б. ) 0, 01 жә не 0, 04 г тү ймедағ ы. Фуросемидке ұ қ сас келеді. Ө кпенің, мидың ісінуінде, бү йрек негізінде пайда болғ ан ісінуде қ олданылады. Ұ зақ пайдаланғ анда гипокалиемия жә не гипохлоремиялық алкалоз пайда болады, бас айналу, диспепсия, диарея болуы мү мкін. Жү кті ә йелдерге жә не анурияда қ олдануғ а болмайды.
Спиронолактон (Альдактон, Верошпирон, Практон, Спирикс, Спироноксан, Спиронол, Урактон жә не т. б. ) альдостерон иондарының шығ аруын азайтып, керісінше калий ионының секрециясын кө бейтеді. Бұ л дә рі альдостерон ә сер ететін рецепторларды тежеп, зә рмен бірге, хлор жә не судың бө лінуіне жағ дай жасап, калий секрециясын тө мендетеді. Бауыр циррозына байланысты пайда болғ ан асцит, ә ртү рлі жағ дайғ а байланысты ісіну, пароксизмдік миоплегияда қ олданылады. Лоқ су, бас айналу, ұ йқ ышылдық, атаксия, терінің бө ртуі жә не т. б. кері ә серлері байқ алады. Бауыр жетіспеушілігінде, созылмалы нефриттің нефротикалық сатысында, азотемияда қ олданбайды.
Осмостық белсенді зә р шығ аратын дә рілер – маннит (Маннитол жә не т. б. ) жә не мочевина (Карбамид жә не т. б. ). Бұ л диуретиктер бү йрек қ аналдарының ішіне кіріп, осмостық қ ысымды кө тереді. Нә тижесінде су мен натрий реабсорбциясы тө мендейді. Бас сү йектің ішкі қ ысымын тө мендетуге, мидың ісінуін азайтуғ а, бү йрек немесе бауырдың жетіспеушілігінде, глаукомада қ олданады. Ал бү йректің несеп шығ ару қ ызметінің бұ зылуында, қ ан айналымының жетіспеушілігінде қ олданбайды.
Бұ дан да басқ а белсенділігі жеткілікті диуретиктер бар – триамтерен, клопамид жә не т. б.
11. 2. Қ ан ұ юына, фибринолизге жә не тромбоциттердің агрегациясына ә сер ететін дә рілік заттар.
Тромб тү зуге ә сер ететін дә рілер былайша жү йеленеді:
І. Тромбоздың алдын-алуғ а жә не емдеуге қ олданылатын дә рілер – антиагреганттар.
ІІ. Қ анның ұ юын тө мендететін дә рілер – антикоагулянттар.
ІІІ. Фибринолизистік (тромболизистік) дә рілер.
ІҮ. Қ ан тоқ татуғ а қ олданылатын дә рілер – гемостатиктер.
1) Қ анның ұ юын жоғ арылататын дә рілер:
а/ жергілікті қ олдануғ а арналғ ан дә рілер.
б/ жү йелік ә серлі дә рілер.
2) Антифибринолизистік дә рілер.
12. 2. 1. Тромбоздың алдын-алуғ а жә не емдеуге қ олданылатын дә рілер
Бұ л топтағ ы дә рілер тромбофлебит, миокард инфаркты кешенді емдеуге, тромбоэмболияның алдын-алуғ а, микроциркуляция бұ зылғ анда қ олданылады. Олар тромбоцит пен эритроциттердің агрегациясына жә не физикалық -химиялық қ асиетіне, фибрин жібінің тү зілуіне, фибринолиз жү рісіне ә сер етуі мү мкін. Бұ лардан басқ а дә рілерді гемодинамикағ а, қ ан тамыры қ абырғ асының морфо-функционалды жағ дайына, қ ан плазмасының химиялық қ ұ рамына ә сер етуі мү мкін.
Тромбоцит агрегациясын тө мендететін дә рілер.
Ацетилсалицил қ ышқ ылының ә сері адам жасына қ арай ө згереді. Жас адамдарда аз мө лшері қ ан кетудің уақ ытын созады, керісінше кө п мө лшері ә сер етпейді, ал қ арттарда екеуінің де уақ ытын созады. Простациклин вазодилятацияны тудырады, артериялық қ ысымды тө мендетеді. Бұ л дә ріні қ ан тамыр инфузиясы арқ ылы аяқ -қ олдардың тамыр ауруларына қ олданып кө ргенде ол бұ лшық еттердің қ ан айналымын жақ сартады, ишемиялық ауруды басады, трофикалық жараның жазылуына ә келеді. Бұ л ә серлері тромбоциттердің тікелей жергілікті агрегациясының жоғ арылауымен, тамырларды кең ейтуімен байланысты.
Ацетилсалицил қ ышқ ылы (аспирин жә не т. б. кофеинмен бірге), (Acidum acetylsalicylicum 0, 25 жә не 0, 5 тү ймедағ ы) – бас ауырғ анда (бас сақ инасында), дене қ ызуы жоғ арылағ анда, ревматизмде, тромбофлебиттерде, невралгияда жә не т. б. қ абыну ревматоидтық ауруларда қ олданылады. Антиагреганттық ретінде пайдаланғ анда мө лшері тө мен болуы керек, 0, 25 гр кү ніне 1-2 тү ймедақ тан жә не ұ зақ уақ атқ а (1-2 айғ а) созылады. Кө бінесе алдын-ала тромбты (қ анның ұ юын) болдырмау ү шін, стенокардияғ а мен миокард инфарктын болдырмау ү шін уақ ытымен, жылына 1-2 рет беріп отырғ ан жө н болады. Аллергия болуы мү мкін, сондық тан қ адағ алап отыру керек.
Rp.: Acidi acetylsalicylici 0, 25
Coffeini 0, 05
D. t. d. № 10 in tab.
S. 1 тү ймедақ тан кү ніне 3 рет.
#
Эпопростенол (Epoprostenolum) ішкі простациклинге ұ қ сас, тромбоциттің агрегациясын тө мендетеді жә не тамырларды кең ейтеді. Тек қ ан тамыр арқ ылы тамшылатып гемодиализ бен гемосорбция кезінде пайданылады, ө йткені ә сері ө те қ ысқ а, сондық тан жедел кө мек кө рсету ү шін қ олданылады.
Дипиридомол (курантил жә не т. б. ), (Dipiridomolum) 0, 025 жә не 0, 075 тү ймедағ ы жә не драже тү рінде пайдаланылады. Бұ рын жү рек тамырларды кең ейтумен белгілі болғ ан. Сонымен бірге оның агреганттық белсенділікке қ арсы ә сері бар. Ық пал ету механизмі дұ рыс зерттелмеген. Бірақ ол фосфодиэстеразаны басып, тромбоциттердегі цАТФ-тің мө лшерінің артуына ә келеді. Одан басқ а ол тромбоциттердің агрегациясын тоқ тататын аденозиннің ә серін кү шейтеді. Кө п жағ дайда дипиридамол тікелей ә сер етпейтін антикоагулянттармен қ осып қ олданылады.
Тиклопидин (тиклид жә не т. б. ), (Ticlopidin) 0, 125 жә не 0, 25 тү ймедағ ы) жә не клопидогрел (Clopidogrel) 0, 075 тү ймедағ ы) тиклопидинге ұ қ сас келеді. Бұ лар тромбоциттердің гликопротеиндік рецепторларының белсенділігін тө мендетеді, сондық тан инсульт жә не инфаркт кезінде, жү рекке жә не тамырларғ а операциядан кейін тромбты болдырмау ү шін қ олданылады.
12. 2. 2. Қ анның ұ юын тө мендететін дә рілер (антикоагулянттар).
Антикоагулянттар қ ан ұ юының ә р кезең іне ә сер етеді. Соғ ан байланысты олар екі топқ а бө лінеді:
1. Тікелей ә сер ететін антикоагулянттар (қ андағ ы ұ ю факторына ә сер ететін заттар): гепарин, гирудин жә не кіші молекулалық гепариндер - фраксипарин, эноксапарин. Гепаринге қ арама-қ арсы тұ ратын дә рі – протамин сульфаты.
2. Тікелей емес ә сер ететін антикоагулянттар (қ анның ұ ю факторының синтезіне ә сер ететін заттар): неодикумарин, синкумар, фенилин, варфарин. Бұ ларғ а қ арама-қ арсы дә рі – викасол.
Гепарин (Heparinum) 5ml - (1ml-5000, 10000 жә не 20000 ED) – табиғ и ұ юғ а қ арсы қ олданылатын зат, денеде толық торшалардан бө лінеді. Қ ан плазмасында гепарин Ко-фактор антитромбин ІІІ-пен ә рекеттеседі, тү зілген комплекс гепарин-антитромбин тромбин белсенділігін басады, ол болса фибриногеннің фибринге айналуын бұ зады. Гепариннің мө лшері бірлікпен ө лшенеді, бірлік ә сері (БӘ ). Бұ л дә рі тромбоэмболияның алдын-алу, миокард инфаркты, ми, ө кпе жә не кө з тамырларының тромбозында қ олданылады. Гепариннің мө лшерлігі асып кеткенде, қ ан ұ йымайды, оны тоқ тату ү шін қ арама-қ арсы ә сері бар – протамин сульфаты (Protamini sulfas) қ олданылады.
Rp.: Heparini 50000 ED – 5 ml
D. t. d. № 6
S. 15000-20000 Ә Б кү ре тамырғ а салу ү шін.
#
Гирудин (Hirudinum) медициналық сү лік, қ ан жиналғ ан жерге салады (қ ан айналысы баяу кезінде болатын жағ дай), алдын-ала тромбоз жә не тромбоэмболияны болдырмау ү шін қ олданылады.
Фраксипарин (Fraxiparin) жә не эноксипарин (Enoxіparine) кіші молекулалық гепариндер анық антиагриганттық жә не антикоагулянттық ә серлері бар дә рілер. Бұ лар протромбиннен тромбинге ө туін тежейді. Гепаринмен салыстырғ анда ә сері ұ зақ.
Неодикумарин (Neodicumarinum) 0, 05 жә не 0, 1 тү ймедағ ы, фенилин (Phenylinum) жә не варфарин (Warfarin) жә не т. б. тікелей ә сер етпейтін антикоагулянттар. Бұ лар протромбиннің синтезіне қ ажет К витаминінің антагонистері болып табылады. Тромбоз, тромбофлебиттерде қ олданылады. Гемморрагиялық диатез, бауыр, бү йрек қ ызметінің бұ зылуы, асқ азан-ішек жарасы жә не т. б. қ ан ұ юы тө мендейтін ауруларда қ олдануғ а болмайды. Протромбиндік индексі 50% тө менде болса қ арама-қ арсы витамин К-дан жасанды ретінде алынғ ан дә рі – викасолды (Vicasolum) пайдаланады.
12. 2. 3. Фибринолизистік (тромболизистік) дә рілер.
Стрептокиназа (Streptokinase), урокиназа (Urokinase) жә не алтеплаза (Alteplase) біраздан кейін пайда болғ ан тромбты ерітеді. Бұ лар фибринолизді ынталандыру арқ ылы немесе фибринолизиннің жетіспеушілігін толық тыру арқ ылы ә сер етеді. Профибринолизинге ө ту реакциясын катализдейді, фибринді ерітеді. Тромб пайда болғ аннан кейінгі тә улікте ә сер береді. Бұ ларды кө к тамырғ а егеді. Аллергиялық реакциялар, қ ызба байқ алуы мү мкін.
12. 2. 4. Қ анның тоқ татуына жағ дай жасайтын дә рілер (гемостатиктер).
Тромбин (Thrombinum) 10ml – 125 Ә Б флаконы – жергілікті қ ан ағ ысын тоқ тататын дә рі. Табиғ и тромбтан жасалғ ан, ішкі мү шелердің қ ан ағ ысын тоқ тату ү шін тампонада жасайды.
Коллагендік гемостатикалық сорғ ышты (Spongia haemostatica collagenica) капиллярдан, паренхиматозды, қ атты ми қ абығ ының синустерінен, сү йектен қ ан кетулер кезінде тампонада жасауғ а, альвеоладан қ ан кетуін тоқ татуғ а қ олданады. Бұ лардан басқ а викасол (Vicasolum), фибриноген (Fibrinogenum) жә не т. б. қ олданылады.
|
|
|
