 |
Тромбоцит агрегациясын төмендететін дәрілер. 6 страница
|
|
|
|
13. 3. 1. Иммуногенезді тежейтін дә рілір - яғ ни иммунодепрессантар.
Аллергияның баяу жү ретін тү рінде негізінен тіндердің зақ ымдануын тө мендететін дә рілерді - иммуногенезді басып отыратын иммунодепрессантар деп атайды. Оларғ а циклоспорин (Ciclosporinum), азатиоприн (Azathioprinum), циклофосфан (Cyclophosphanum) жә не т. б. дә рілер жатады.
Циклоспорин (консупрен, сандиммун жә не т. б. ) - полипептидтік антибиотик, ө те кү шті иммунодепрессант, кө бінесе тіндерді жә не ішкі мү шелерді (бү йректі, жү ректі жә не т. б. ) ауыстырып қ ондыру кезінде қ олданылады. Тү ймедағ ы 0, 01 г-нан 0, 1 г-ғ а дейін; 10% концентраты ерітіндісі ішуге 50 мл жә не 5% концентраты 1 жә не 5 мл ампулада шығ арылады. Концентратты егу алдында сумен 1: 20 немесе 1: 100-ге араластыру керек. Алғ ашқ ыда мө лшерін 3-5 мг/кг қ ан тамыр арқ ылы, ал ішуге 2, 5-15 мг/кг кү н сайын беріледі.
Бұ л дә рінің бү йрек пен бауырғ а улы ә сері байқ алады, кейін асқ азанды зақ ымдайды, қ ан қ ысымы кө теріледі, дисменорея жә не аменорея, гиперкалиемия, гиперурикемия, тромбоцитопения, анемия, дене ісінуі, тырысуы жә не т. б. байқ алуы мү мкін. Бү йрек жә не бауыр жетіспеушілігінде, қ атерлі ісіктерде, індетті ауруларда, т. б. жағ дайларда қ олданбайды.
Азатиоприн (имуран) – бұ л да ең кү шті иммунодепрессанттың бірі болып табылады. Кө бінесе аутоиммундық ауруларғ а қ арсы жә не ішкі мү шелерді ауыстырып қ ондыру, ревматоидты артрит, жаралы колит, жү йелі қ ызыл жегі, созылмалы гепатит жә не т. б. кезінде тағ айындалады. Лейкопения, бауыр аурулары т. б кү рделі ауруларда қ олданбайды. Қ осымша жанама ә серлері: қ ұ су, тә беттің тө мендеуі мү мкін. Бұ л тү ймедақ тү рінде 0, 05 г-нан шығ арылады, ал қ олдану мө лшері тә улігіне 1, 5-2 мг/кг.
|
|
|
Rp.: Azathioprini 0, 05
D. t. d. № 10 in tab.
S. 1 тү ймедақ тан кү ніне 3-4 рет.
13. 3. 2. Иммунитетті қ уаттаушы дә рілер.
Иммунитетті қ уаттаушы дә рілерді иммунодефициттік жағ дайларда, созылмалы инфекцияларда, қ атерлі ісіктерде қ олданады. Иммунитет қ уаттаушы ретінде биогенді заттар (БЦЖ, продигиозан, интерферон, тимустан алынғ ан дә рілер) мен жасанды қ осылыстар левамизол (Levamisolum) қ олданылады. Тимус дә рілері – тактивин (Tactivinum) т. б. негізгі полипептидтер мен белоктар. Оларды иммунодефициттік жағ дайларда (қ атерлі ісік, созылмалы қ абыну, ірің деу) қ олданады.
Интерферон – вирусқ а қ арсы белсенділігі жоғ ары. Басқ а дә рілермен қ осып гепатитті, ісіктерді (миелома, лимфома жә не т. б. ) емдеу барысында қ олданады. БЦЖ- туберкулезге қ арсы вакцинация жасауғ а қ олданылады. Ол макрофагтарды белсендіреді. Миелоидты лейкемия мен лимфомада, ішектің қ атерлі ісігінде қ олданылады.
Левамизол (декарис жә не т. б. ) – макрофагтармен т-лимфоциттерді белсендіреді, торшалық иммунитетті жақ сартады. Иммунодефициттік жағ дайларда, созылмалы инфекцияда, ревматоидты артритте, қ атерлі ісіктерде қ олданылады. Алғ ашқ ы кезде оны гельменттерге (қ ұ рттарғ а) қ арсы пайдаланып отырды (антигельменттік дә рілерді қ араң ыз). Лейкоциттердің саны кө п тө мен тү сіп кеткенде қ олданбайды. Жанама ә серлерінен агранулоцитоз, ұ йқ ы қ ашу, бас айналу, диспепсия, аллергия байқ алуы мү мкін. Левамизол тү ймедақ тү рінде 0, 05 жә не 0, 15 г шығ арылады. Бұ ны ішуге 0, 15 г-нан 3 кү н қ атарынан, содан соң 2 апта демалыс, қ ажет жағ дайда қ айталауғ а болады.
|
|
|
Rp.: Levamisoli 0, 05
D. t. d. № 50 in tab.
S. 1 тү ймедақ тан кү ніне 3 рет.
Тактивин (Т-активин) тимустан алынғ ан дә рі, иммунитеттің Т-жү йесіне, лимфокиндер мен интерферондарғ а ә сер етеді, негізі иммуномодулятор ретінде пайданылады. Бұ ның қ олданылуы иммунодефициттік кезінде басқ а да дә рілермен қ осып: сепсистік, ірің ді жә не індетті аурулар, қ атерлі ісіктер – лимфолейкоз, лимфогранулематоз жә не т. б. кезінде тағ айындалады.
Тактивиннің мө лшері: 0, 01% ерітіндісі 1 мл флаконда егуге арналғ ан. Бұ ны тері астына 1-2 мкг/кг кү ніне 1 рет жатарда қ олданады. Ұ зақ тығ ы 5-14 кү нге дейін беріледі. Демікпеде жә не жү кті ә йелдерге қ олданбайды.
14 тарау. Микробтарғ а қ арсы қ олданылатын дә рі-
дә рмектер.
Микробтарғ а қ арсы қ олданылатын дә рілер екі топқ а бө лінеді:
1. Антисептиктер мен дезинфекциялайтын заттар.
Антисептиктерді негізінен жабынды қ абық шағ а қ олданады, кейбіреулерін асқ азан-ішек, несеп шығ ару жолдарындағ ы микроорганизмдерді жоюғ а пайданады. Олардың мө лшеріне қ арай бактериостатикалық (белсендігін басу) жә не бактериоцидтік (белсендігін жою, ө лтіру) ә сері бар.
Дезинфекциялайтын заттарды медициналық аспаптар, аппаратуралар, ыдыстарды жә не т. б. жабдық тарды залалсыздандыруғ а қ олданады.
2. Химиотерапиялық заттар – таң дамалы ә сер ететін микробтарғ а қ арсы дә рілер, олар белгілі бір микроорганизмге ә сер етеді.
14. 1. Антисептикалық жә не дезинфекциялық дә рілер.
Антисептиктерге қ ойылатын талаптар: жергілікті тінге кері ә сері жә не аллергия болмауы, улы ә сері тө мен болуы керек, иісі ө те нашар болуы тиіс. Ал осы заттарды дезинфекциялық ә рекеттерде қ олданғ анда мө лшерлері 3-5-10 есе ө седі, сондық тан антисептиктерге қ ойылғ ан талаптар оларғ а жү рмейді.
|
|
|
Антисептикалық жә не дезинфекциялық дә рілер химиялық қ ұ рамына қ арай мынадай топтарғ а бө лінеді:
1. Детергенттер: церигель (Cerigelum), роккал (Roccal) жә не т. б.
2. Нитрофуран туындылары: фурацилин (Furacilinum).
3. Фенол жә не оның туындылары: таза фенол (Phenolum purum), қ айың қ ара майы (Pix liquida Betulae) жә не т. б.
4. Бояғ ыштар: бриллиантты жасыл (Viride nitens), метилен кө гі (Methylenum coeruleum), этакридин лактаты (Aethacridini lactas).
5. Қ ұ рамында галогені бар қ оспалар: хлоргексидин (Chlorhexidinum), хлорамин Б (Chloraminum B), спиртті йод ерітіндісі (Solutio Iodi spirituosa) жә не т. б.
6. Металл қ оспалары: кү міс нитраты (Argenti nitras), протаргол (Protargolum), колларгол (Collargolum), мыс сульфаты (Cupri sulfas), цинк сульфаты (Zinci sulfas).
7. Тотық тырғ ыштар: сутегі тотығ ының қ ұ нарланғ ан ерітіндісі (Solutio Hydrogenii peroxydi concentrata), сутегі тотығ ының қ осылғ ан ерітіндісі (Solutio Hydrogenii peroxydi diluta), калий перманганаты (Kalii permanganas).
8. Альдегидтер мен спирттер: формальдегид ерітіндісі (Solutio Formaldehydi), этил спирті (Spiritus aethylicus).
9. Қ ышқ ылдар мен сілтілер: бор қ ышқ ылы (Acidum boricum), аммиак ерітіндісі (Solutio Ammonii caustici).
1. Детергенттер немесе катионды сабын- антисептикалық жә не жуатын қ асиеті бар. Бактериялар мен саң ырауқ ұ лақ тарғ а ә сер етеді.
Церигель – катиондық детергент қ олғ а жақ қ анда қ абық ша тү зеді. Медициналық қ ызметкерлердің қ олына операция алдында 3-4 г церигель жағ ады. Спиртті ерітіндісі 400 мл.
Роккал – хирургтың қ олын 2 минуттай 0, 1% ерітіндісіне салып ұ стау керек, операция жасалатын аймақ ты 2 минуттай 1% ерітіндісіне қ ысу керек, аспаптарды залалсыздандыру ү шін 0, 1-0, 025% ерітіндісі қ олданылады. 1% жә не 10% ерітіндісі 250 мл-лік баллонда тұ рады.
2. Нитрофурандық туындылар.
Фурацилин (нитрофурал жә не т. б. ) оң жә не теріс грамм бактериялар мен қ арапайымдыларғ а ә сер ету ү шін қ олданылады. Оны сыртқ ы ірің ді жараларғ а, кү йіктің ІІ жә не ІІІ сатысына, ірің ді қ уыстарды жә не терілерді шаю ү шін қ олданылады.
|
|
|
Фурацилиннің тү ймедағ ы 0, 1 г ішуге жә не 0, 02 г ерітіндісін дайындап жергілікті ірің ді жараларғ а пайданылады; 0, 02% сулы ерітіндісі жә не 0, 067% спирт ерітіндісі флаконда 10 мл; 0, 2% майы 25 г сыртқ ы жараларғ а жағ уғ а арналғ ан. Созылмалы аллергиялық дерматозда қ олданбайды.
3. Фенол туындылары.
Таза фенол – бактериялар мен саң ырауқ ұ лақ тардың вегетативті тү рлеріне ә сер етеді. 3 % жә не 5 % ерітіндісі аспаптарды, ішкі киімдерді жә не т. б. заттарды дезинфекциялауғ а қ олданылады. 2% майы сикоз жә не т. б. тері аурулары жә не ортаң ғ ы қ ұ лақ қ абынуы кезінде пайданылады.
Қ айын қ ара майы – 15, 30 жә не 40 г-нан сық па ыдыста шығ арылады, антимикробтық, кератопластикалық, кератолитизистік, тітіркендіргіш қ асиеті бар. Қ отыр мен кейбір тері (экзема, псориаз, трихофития жә не т. б. ) ауруларын емдеу ү шін қ олданады. Ол Вишневский майының қ ұ рамына кіреді.
Rp.: Picis liquidae 1, 5
Ung. Paraffini 15, 0
M. f. lin.
D. S. Сыртқ а жағ уғ а арналғ ан қ айың қ ара майы.
4. Бояғ ыштар.
Бриллиантты жасыл 1% жә не 2% спиртті ерітіндісі ампулада 1 мл жә не флаконда 10, 15, 25 жә не 30 мл – ірің ді тері (пиодермия, тілме, кү йік, фолликулит, блефарит, терінің жә не шырышты қ абық шаның кандидозы) ауруларында қ олданады.
Rp.: Viridis nitentis 2, 0
Spiritus aethylici 70°-100ml
M. D. S. Сыртқ а қ олдануғ а.
Метилен кө гі (метилтиониний хлориді жә не т. б. ) – антисептик ретінде сыртқ а, ішу арқ ылы, немесе шығ ару жолдарының инфекциясына, цианидтермен жә не тү тінмен уланғ анда – кү ре тамырғ а енгізуге ( хромосмон - 1% метилен кө гінің ерітіндісі жә не 25% глюкозамен қ осып) қ олданады.
Rp.: Sol. Glucosae 25%-50 ml
Methyleni coerulei 0, 5
D. t. d. № 3 in amp.
S. Қ ан тамырғ а егуге, тү тінмен уланғ анда.
#
Rp.: Methyleni coetrulei 0. 5
Spiritus aethylici 70% - 50 ml
M. D. S. Теріге жағ уғ а.
5. Галогенді қ оспалар.
Хлоргексидин (гексикон, фервекс-тамақ ауырғ анда, хибитан т. б.; қ оспа тү рінде – дистерил, сибикорт, лизоплак, себидин жә не т. б. ) антибактериялық жә не фунгицидтік ә сері бар. Хирургтың қ олын, операция жасалатын аймақ ты, жараларды, қ уық ты дезинфекциялау, қ ұ рал-жабық тарды залалсыздандыруғ а қ олданады.
|
|
|
Хлоргексидиннің 0, 05% ерітіндісі флакондағ ы - 5 мл-ден, 50 мл, 500 мл жә не 1000 мл-ге дейін болады; аэрозольдық баллондағ ы 0, 2 % жә не 0, 5 % - 50 мл; флаконда 0, 5%, 1%, жә не 5% - 25 мл-ден, 500 мл жә не 1000 мл-ге дейін; 1% эмульсиясы – 200 мл; 0, 5% спиртті ерітіндісі – 250 жә не 500 мл; 1% крем сық па ыдыста – 50 г; 0, 2% тіс гелі сық па ыдыста 40 г; қ ынап балауызы 0, 016 г №10 тү рінде шығ арылады. Бұ ны пайдаланғ анда аллергиялық дерматит, тістің бояулуы жә не т. б. ө згерістер болуы мү мкін. Аллергиялық дерматитте қ олданбағ ан жө н.
Хлорамин Б (хлоразин, неомагнол жә не т. б. ) – су ерітіндісі (1: 20) жә не спиртті ерітіндісі (1: 25) қ ұ рамында 25-29% белсенді хлоры бар. Бұ ның антисептикалық, дезодорлаушы жә не сперматоцидтік қ асиеті белгілі, сондық тан кең таралғ ан дезинфекциялаушы зат болып саналады. Ірің ді жараны жуу, шаю, тампонмен жә не салфеткамен тазалау ү шін 1, 5-2% ерітіндісін, қ олды жә не аспапты дезинфекциялау ү шін 0, 25-0, 5% ерітіндісін пайданылады. Ө те ауыр індетті инфекцияда (тырысқ ақ, паратиф, скарлатина, дифтерия жә не т. б. ) 1-3% ерітіндісі, ал туберкулез кезінде 5% ерітіндісін қ олданады.
Спиртті йод ерітіндісі (5% йод тұ нбасы) антисептик, қ абыну кезінде тітіркендіргіш жә не алаң датқ ыш (миозитте, невралгияда) ә серлері бар. Алдын ала атеросклерозғ а пайданылады. 5% ерітіндісі флаконда 10, 15 жә не 25 мл; 1 мл ампуласы бар. Атеросклерозда алдын алу ү шін 1-10 тамшыдан кү ніне 1-2 реттен 30 кү ндей, жылына 2-3 рет. Ем ретінде 10-12 тамшысын кү ніне 3 рет.
6. Металл қ оспалары - микроорганизмдердің сульфгидрильдік тобына тосқ ауыл жасайды. Жергілікті ә сері белоктарды денатурациялауымен байланысты.
Кү міс нитраты (ляпис жә не т. б. ) жә не ляпис қ арындашы сыртқ ы жараларғ а жағ у жә не кү йдіру ү шін 2-10% ерітіндісі, 1-2% майы, ішкі шырышты қ абаттарғ а 0, 25-2% ерітіндісі қ олданылады.
Проторгол (кү міс протеинаты) қ ұ рамында 7, 8-8, 3% кү міс бар. Бұ л сыртқ ы тыныс жолдарының шырышты қ абатына 1-5% ерітіндісі жағ у ү шін қ олданылады. 1-3% ерітіндісі зә р шығ ару жолындарын жә не қ уық ты (созылмалы уретритте) шаю ү шін пайданылады. 1-3% кө з тамшысы конъюнктивит, блефарит, бленнорея кезінде қ олданылады. Қ азіргі кезде кө п қ олданбайды.
Колларгол (кү міс коллоиды) қ ұ рамында 70% кү міс бар. Ірің ді жараларды жуу ү шін 0, 2-1% ерітіндісі, созылмалы циститте жә не уретритте шаю ү шін 1-2% ерітіндісі, кө з тамшысы ретінде ірің ді бленнорея жә не коньюнктивит кезінде 1-3% ерітіндісі қ олданылады. 15% майы лифангеитте, тілме кезіндегі қ абынуда, жұ мсақ шанкрда ысқ ылап жағ ады, ересектерге 3 г-нан, балаларғ а 1 г-нан кү ніне 4 реттен.
Мыс сульфаты (мыс купоросі жә не т. б. ) антисептик жә не бырыстыратын дә рі ретінде 0, 25% ерітіндісі конъюнктивит, кейде уретрит жә не вагинит кезінде жуу ү шін қ олданылады. Фосфорлық затпен кү йіп қ алғ ан жерді 5% ерітіндісімен жібітіп отырады. Осы ақ фосформен уланғ анда ішуге 0, 3-0, 5 г жарты стакан жылы сумен мыс сульфатын береді жә не 0, 1% ерітіндісімен асқ азанды жуып отырады.
Анемия кезінде эритропоезді дамыту ү шін 1% ерітіндісінің 5-10 тамшысын сү тпен кү ніне 3 реттен аспен бірге береді.
Мыстың ө зін микроэлемент ретінде, денедегі кө птеген метаболизмді ү рдістерге қ атысатындық тан, қ азіргі кезде поливитаминдік комплекстерге жә не ББҚ (биологиялық белсенді қ оспалар - биологиялық белсенділігі жоғ ары қ осымша заттар) қ осылып тү рады.
Цинк препараттары.
Адамның денесіндегі ө те бір қ ажетті микроэлемент цинк болып табылады. Цинк тә уелдікке жататын гормондар: инсулин, кортикотропин, соматотропин жә не гонадотропин. Цинктің денедегі жетіспеушілігі кө птеген аурулардың асқ ынуына себеп болады. Ондай жағ дайлар кө бінесе асқ азан аурулары, нефроз, цирроз, бауыр жә не қ ан аурулары, катерлі ісіктер жә не т. б. Цинктің біріншілік жетіспеушілігінің белгілері иммунитеттің тө мендеуі, шаштың ө суінің бұ зылуы жә не ошақ ты тү рде тү суі, дерматиттер жә не т. б. ө згерістер болады. Сондық тан қ азіргі кездегі поливитаминдердің жә не ББҚ -дың қ ұ рамына кіреді.
Цинк сульфаты (цинктерал, цинкит жә не т. б. ) антисептик жә не бырыстырғ ыш дә рі ретінде пайданылады. 0, 25-0, 5% ерітіндісі конъюнктивитте жә не созылмалы катаральды ларингитте, 0, 1-0, 5 % ерітіндісі уретритте жә не вагинитте қ олданылады. Цинк жетіспеушілігінде ішуге 0, 01 г тә улігіне 1-2 рет беріледі. Шаштың ошақ ты тү рде тү суі, безеу жә не дерматитте тә улігіне 0, 2 г ересектерге, ал балаларғ а 0, 02-0, 05 г кү ніне 2-3 реттен цинктерал тү ймедағ ы қ олданылады.
Цинк сульфаты драже жә не кө піретін тү ймедағ ы 0, 003 -0, 01 г №10 (цинкит); тү ймедағ ы 0, 124 жә не 0, 2 г (цинктерал); кө з тамшысы 10 мл (қ ұ рамында 0, 25% немесе 0, 5% цинк сульфаты ерітіндісі жә не 2% бор қ ышқ ылы ерітіндісі).
7. Тотық тырғ ыштар.
Сутегі тотығ ының қ ұ нарланғ ан ерітіндісі (пергидроль жә не т. б. ) қ ұ рамында 27, 5-31% сутегі тотығ ы бар. Стоматит, ангина жә не т. б. ірің ді жараларды емдеу ү шін қ олданылады.
Rp.: Perhydroli 10, 0
Aq. destill. 40 ml
M. D. S. 1 шай қ асығ ын 1 стакан суғ а шаю ү шін.
Сутегі тотығ ының қ осылғ ан ерітіндісінің қ ұ рамында 3% сутегі тотығ ы бар. Дезинфекциялық жә не дезодоранттық ретінде жууғ а жә не шаюғ а 0, 2-0, 3% ерітіндісі стоматит, ангина, гинекологиялық аурулар кезінде жә не т. б. тері ү стіндегі жараларды жә не қ анталағ ан жараны, капиллярлық жә не мұ рыннан қ ан кетуді тампонмен 1, 5-3% ерітіндісін тазалау жә не қ ан тоқ тату ү шін қ олданады.
Қ осылғ ан сутегі тотығ ы – негізі ресми мө лшері 3% ерітіндісі 25, 40, 50, 90 жә не 100 мл флакондарда жә не жалпы мө лшері 1, 5% спиртті ерітіндісі 10 мл флаконда сыртқ а пайданалу ү шін шығ арылады.
Rp.: Sol. Hydrogenii peroxydi dilutae 50 ml
D. S. 1 ас қ асығ ын 1 стакан суғ а (шаю ү шін).
Калий перманганаты – антисептик жә не бырыстырғ ыш ретінде жараны жуу ү шін 0, 1-0, 5% ерітіндісі, ө ң ешті жә не ауыз қ уысын шаю ү шін 0, 01-0, 1% ерітіндісі, сыртқ ы жаралар мен кү йікке жағ у ү шін 2-5% ерітіндісі, гинекологиялық тә жірибеде 0, 02-0, 1% ерітіндісі қ олданылады. Морфин, никотин жә не т. б. алкалоидтармен уланғ анда 0, 02-0, 1% ерітіндісін асқ азанды шаюғ а пайдаланады.
Rp.: Sol. Kalii permanganatis 0, 1%-500 ml
D. S. Жараны жуу ү шін.
8. Альдегидтер мен спирттер.
Формальдегид ерітіндісі (формалин, формагель жә не т. б. ) жә не қ оспа тү рінде формидрон, формалиндік май. Формалиннің қ ұ рамында 36, 5 – 37, 5 формальдегиді бар. Бұ ны дезинфекциялық жә не дезодорантық зат ретінде қ олданады, аяқ терлегенде жә не аспаптарды жуу ү шін 0, 5-1% ерітіндісі қ олданылады. Формагель - 3, 7% гель сық па ыдыста 10, 20 жә не 35 г-нан. Формидрон ерітіндісі 50 мл жә не 100 мл жә не формалиндік майы 50 г жә не 100 г аяқ терлегенде қ олданылады. Қ абыну ө згерістері кезінде пайдалануғ а болмайды, ө йткені тітіркендіріш ә сер етеді.
Rp.: Sol. Formaldegydi 50 ml
D. S. 1 шай қ асығ ын 2 стакан суғ а (аяқ ты жууғ а).
Этил спиртінің (шарап спирті) 95°- қ оспа 95-96% спирт (96 бө лшегі спирт, қ алғ аны 4-і су); 90°- қ оспа 95% спирт (92, 7 бө лшегі спирт, қ алғ аны 7, 3-і су), 70°- қ оспа 95% спирт (67, 5 бө лшегі спирт, қ алғ аны 32, 5-і су) жә не 40°- 95% спирт (36 бө лшегі спирт 64-і су).
Спиртті сыртқ а антисептик жә не тітіркендіргіш ретінде сү ртуге, компресс тартуғ а жә не ә ртү рлі дә рілерді дайындауғ а (тұ нба, экстракт жә не т. б) пайданылады.
9. Қ ышқ ылдар мен сілтілер.
Бор қ ышқ ылы сыртқ а антисептик ретінде спиртті ерітіндісі жедел жә не созылмалы отит (1-3% қ ұ лақ тамшысы 3-5 тамшыдан кү ніне 2-3 реттен), конъюнктивит, пиодермия, экзема жә не баздану (сулану) кезінде 2-3% ерітіндісін тарту ү шін, 0, 5-1% ерітіндісін ауыз, мұ рын, қ ұ лақ қ уыстарын жуу жә не шаю ү шін қ олданылады. 10% глицерин ерітіндісін баздану кезінде қ ұ рғ ату жә не кольпит кезінде жағ у ү шін пайданылады. Педикулез кезінде (биттеу) 5% майын шаштың арасына 30 минуттай ысқ алап жағ у керек, содан соң басты жақ сылап сабынмен жуу қ ажет.
Бор қ ышқ ылының ұ нтағ ы пакетте 10 жә не 25 г; 0, 5%, 1%, 2% жә не 3% спиртті ерітіндісі 10, 15, 20, 25 жә не 40 мл флакондарда сыртқ а пайданалу ү шін; 10% глицерин ерітіндісі 25 мл флаконда жағ у ү шін; 5% майы 15 жә не 25 г сық па ыдыста жағ у ү шін шығ арылады.
Rp.: Sol. Acidi borici 2%-50 ml
D. S. Кө зді шаю ү шін.
Аммиак ерітіндісі хирургтың қ олын жуу жә не тыныс тарылғ анда иіскету ү шін қ олданылады (Тітіркендіргіштер тобын қ араң ыз. )
15 тарау. Химиотерапиялық - бактерияларғ а қ арсы колданылатын дә рілер.
Бұ л дә рілердің ә сер етуіне қ арай қ асиеттері байқ алады:
1) белгілі бактериялық қ оздырғ ышқ а қ арсы антибактериялық спектрі болады;
2) адамдар мен жануарларғ а бұ лардың улы ә сері салыстырмалы тө мен келеді.
Химиотерапиялық бактерияларғ а қ арсы дә рілерді қ олдану ү шін аурудың қ оздырғ ышын, оның емдеу дә рілеріне сезімталдығ ын біліп алу керек. Қ оздырғ ышы белгісіз болса, кең спектрлі ә сер ететін дә рілер қ олданылады. Ондай дә рілерді қ олданғ анда емдік кө рсеткішіне қ арай мө лшерін, мерзімін анық тау керек.
Химиотерапиялық бактерияларғ а қ арсы дә рілерді келесі топтарғ а бө леді:
1. антибиотиктер,
2. сульфаниламидтік заттар,
3. жасанды химиялық қ ұ рамы ә ртү рлі заттар,
4. мерезге қ арсы дә рілер,
5. туберкулезге қ арсы дә рілер.
1. Антибиотиктер.
Антибиотиктер – химиялық қ оспалардан тұ ратын, микроорганизмдерді таң дамалы зақ ымдайтын жә не ө лтіретін биологиялық заттар. Оларды актиномицеттерден, саң ырауқ ұ лақ тардан жә не кейбір бактериялардан алады. Антибиотиктерді бактерияларғ а, саң ырауқ ұ лақ тарғ а жә не қ атерлі ісіктерге қ арсы деп бө леді.
Бактерияларғ а қ арсы антибиотиктер келесі топтарғ а бө лінеді:
1. Қ ұ рамында β -лактон сақ инасы бар антибиотиктер: пенициллиндер, цефалоспориндер, карбапенемдер, монобактамдар.
2. Қ ұ рамында макроциклды лактон сақ инасы бар
а/ макролидтер: эритромицин, кларитромицин жә не
б/ азалидтер: азитромицин.
3. Қ ұ рамында тө рт алтымү шелік циклден тұ ратын антибиотиктер: тетрациклиндер.
4. Левомицетиндер.
5. Аминогликозидтер: стрептомицин, неомицин, гентамицин жә не т. б.
6. Ә ртү рлі химиялық топты антибиотиктер: полимиксин, клиндамицин, ванкомицин.
Спектрі бойынша грамм “+” микробтарғ а қ арсы ә сер ететін (биосинтетикалық пенициллиндер, макролидтер, грам “― ” ә сер ететін (полимиксиндер), екеуіне де ә сер етуші жә не тағ ы да басқ а қ оздырғ ыштарғ а (тетрациклиндер, левомицетин жә не т. б. ) ә сері бар кең спектрлі антибиотиктер.
Микробтарғ а ә сер ету механизмі бойынша антибиотиктер келесі топтарғ а бө лінеді:
1. бактериялардың торша қ абырғ асының балансы бұ зылуына ә сер ететіндер (пенициллиндер, цефалоспориндер, карбапенемдер, монобактамдар, гликопептидтер жә не циклосерин).
2. цитоплазмалық мембрана ө ткізгіштігінің бұ зу арқ ылы ә сер ететіндер (полимиксиндер).
3. торша ішілік белок қ ұ рылысының рибосомасын бұ зу арқ ылы ә сер етушілер (тетрациклиндер, левомицетин, макролидтер, азалидтер, аминогликозидтер, линкозидтер).
4. РНҚ қ ұ рылысының бұ зу арқ ылы ә сер етушілер (рифампицин).
Антибиотиктердің жанама ә серлері де байқ алады: диспепсиялық қ ұ былыстар (бас айналу, қ ұ су, іш ө ту), флебиттердің пайда болуы, бауыр жә не бү йрек қ ызметінің бұ зылуы, қ ан тү зілу, есту вестибулярлы аппараттың ә ртү рлі ауытқ улары.
1/. Пеницилллиндер.
Кө птеген пенициллиндік антибиотиктер саң ырауқ ұ лақ тардан алынады, олар биосинтетикалық пенициллиндер деп аталады. Бұ лар оң грам бактерияларғ а ә сер етеді, бірақ пенициллиназағ а тұ рақ сыз.
А/ Биосинтетикалық пенициллиндерді ә сер ету уақ ытына байланысты екі топқ а бө луге болады:
1. Ә сері қ ысқ а: бензилпенициллиннің натрий тұ зы, бензилпенициллиннің калий тұ зы.
2. Ә сері ұ зақ: бензилпенициллин новокаин тұ зы, бициллин-1, бициллин-5.
Осы кө рсетілген дә рілер тек парентеральді жолмен (егу ретінде) беріледі, ө йткені олар асқ азанның қ ышқ ылды ортасында ыдырап кетеді. Асқ азанның қ ышқ ылына тұ рақ ты тек қ ана пенициллин антибиотигі – феноксиметилпенициллин. Тек осы антибиотикті энтеральді жолмен (ішек арқ ылы) жас балаларғ а тү ймедақ ретінде тағ айындайды.
Пенициллиндер бактериоцидтік ә сер етеді. Олар тек бө лінетін торшаларғ а ә сер ете алады. Механизмі: торша қ абырғ асының қ ұ рамдас бө ліктерінің синтезін бұ зады да транспептидаза ферментін тежеп, пептидтік байланыстың пайда болуына кедергі келтіреді.
Бензилпенициллиннің натрий жә не калий тұ здары (Benzylpenicillinum natrium; Benzylpenicilliinum kalium) – ұ нтақ тү рінде флакондарда шығ арылады, ерітіп егуге қ олданылады. Мө лшері 250000 Ә Б, 500000 Ә Б, 1000000 Ә Б, 5000000 Ә Б жә не 10000000 Ә Б. Менингитте, эндокардитте жә не газды гангренада тә улігіне 2000000- 12000000 Ә Б кү ніне 4-6 реттен кө к тамыр арқ ылы егу ү шін; ө кпе ауруларында (созылмалы бронхит, пневмония, ө кпе гангренасы) аэрозоль тү рінде 100000-300000 Ә Б кү ніне 1-2 реттен; кө з жә не қ ұ лақ тамшылары 20000-100000 Ә Б; 1 жасқ а дейінгі балаларғ а 50000-100000 Ә Б/кг, ал 1 жастан кейінгі балаларғ а 100000 Ә Б/кг, ө те ауыр індеттерде 200000-300000 Ә Б/кг 4-6 реттен тә улігіне беріледі.
|
|
|
