 |
Тромбоцит агрегациясын төмендететін дәрілер. 4 страница
|
|
|
|
12. 2. 5. Антифибринолизистік дә рілер
Аминокапрон қ ышқ ылы (Acidum aminocapronicum) 5% - 100 ml флаконы, бұ ғ ан ұ қ сас транексам қ ышқ ылы (циклокапрон) жә не амбен (Ambenum) 1% - 5 ml ампуласы шығ арылады. Жарақ ат, хирургиялық операция, бауыр циррозы сияқ ты жағ дайлардан кейін фибринолиз жү йесінің белсенділігі кө теріліп кетіп, кө п қ ан кетуі мү мкін, ондай кездерде антифибринолизистік дә рілерді қ олданады.
Аминокапрон қ ышқ ылы – профибринолизиннің фибринолизинге айналуын тежейді. Фибринолизинге тікелей ә сер етеді. Қ ан тоқ тату ү шін, операциядан кейін, бауыр ауруларында қ олданады. Тромбозғ а жә не эмболияғ а бейімділікте қ олдануғ а болмайды.
Амбен – қ ұ рылымы мен ә сер ету механизмі жағ ынан аминокапронды қ ышқ ылғ а ұ қ сас, плазминнің тү зілуін жояды. Қ анның ағ уын тоқ тату ү шін қ олданылады.
Rp.: Sol. Acidi aminocapronici 5% - 100 ml
D. S. Изотониялық ерітіндімен қ осып кү ре тамырғ а егу.
#
10. Жатырдың бұ лшық етті қ абатына (миометрий) ә сер ететін дә рілер.
Жатырдың бұ лшық етті қ абатының қ ысымы мен қ имылы нейрогуморалды механизмдермен реттеледі. Жатырдың бұ лшық етті қ абатында М-холинорецепторлар, сонымен бірге α - жә не β ² -адренорецепторлар орналасқ ан. М-холинорецепторлар жә не α -адренорецепторлар қ оздырғ ыш ә сер береді, ал β ² -адренорецепторлар бә сең детеді. Сонымен бірге жатырдың жиырылу белсенділігіне жыныс гормондары ә сер етеді. Гипофиздің артқ ы бө лімінен шығ атын гормон – окситоцин, сонымен бірге простогландиндер. Жатыр бұ лшық етінің қ ысымы жә не қ имылына ә сер ететін дә рілер мынадай топтарғ а бө лінеді:
|
|
|
1. Жатырдың бұ лшық етті қ абатына тікелей ә сер ететін дә рілерге
а/ кү шейтетіндер – биогендік заттар: гормондар (окситоцин, питуитрин) жә не простогландиндер (динопрост, динопростон).
б/ә лсірететіндер – сальбутамол, фенотерол.
2. Тікелей жатыр бұ лшық еті қ абатының қ ысымын жоғ арлататындар:
а/ө сімдік тектес дә рілер: эргометрин малеаты, эргометрин гидротартраты.
б/жасанды дә рілер: котарин хлориді.
2. Жатырдың мойнының қ ысымын тө мендететін дә рілер: атропин сульфаты, динопрост, динопростон.
Окситоцин (Oxytocinum) миометрийдің жиырылу белсенділігін арттырады. Сонымен қ атар, ол сү т бездерінен сү ттің бө лінуін кү шейтеді. Бұ ны босануды жең ілдету ү шін, босанғ аннан кейін жатырдың қ ысымын жә не гипотониялық қ ан кеткенде қ олданады. Окситоциннің қ атерлік ә сері де байқ алады: жатырдың қ атерлі жарылуы, нә рестенің қ исық жатуы, жатырдың ішіндегі гипоксияғ а алып келетін толғ ақ тың тез болуы.
Rp.: Oxytocini 1ml (5 ED)
D. t. d. № 10 in amp.
S. 1 мл-ден бұ лшық ет астына.
#
Питуитрин (Pituitrinum) гипофиздің артқ ы бө лігінен шығ арылады. Қ ұ рамында окситоцин жә не вазопресин гормондары бар. Вазопрессин негізгі жү рек тамырларына жә не жалпы қ ан тамырларғ а қ ысымдық ә сер беріп отырады, сондық тан бұ ны жү рек жә не қ ан тамыр ауруларында байқ ап берген жө н. Питуитринді босана алмай жатқ анда жатырдың жиырылуын кү шейту ү шін, гипотониялық қ ан кеткенде қ олданады. Ал мө лшерін артық бергенде қ ан айналымы бұ зылады, естен тану, коллапс болуы мү мкін. Атеросклероз, миокардит, тромбофлебит, сепсис, бү йрек ауруларында қ олданбайды.
|
|
|
Динопрост (Dinoprost) 0, 5% - 1 ml ампуласы, динопростон (Dinoprostone) 0, 5 % - 5ml ампуласы. Бұ ларды тек ауруханаларда пайданалуғ а тиісті. Бұ лар жатырдың мойынын кең ейтіп, миометрийдің жиырылуын кү шейтеді. Қ ан қ ысымын тө мендетеді, компенсаторлы тахикардияны туғ ызады. Динопрост пен динопростонды босануды жылдамдату жә не тү сік тастау (аборт) ү шін қ олданады.
Миометрийдің жиырылу белсенділігін ә лсірететін дә рілер. Оларғ а сальбутамол мен фенотерол жатады. Оларды уақ ытынан бұ рын босанарда береді. Кейде магний сульфатын қ олдануғ а болады. Бұ л миометрий торшасындағ ы кальций иондарының кіруін ә лсіретеді де жиырылуын тежейді.
Миометрийдің қ ысымын кө теретін дә рілер. Осы мақ сатпен спорынь алкалоидының галендік жә не новогалендік тү рлері қ олданады. Бұ ғ ан жататын дә рілер: эргометрин малеаты (Ergometrine maieate) 0, 0002 тү ймедағ ы жә не 0, 02% - 1 ml ампуласы жә не эрготал, эрготамин гидротартраты жә не т. б. Бұ лар миометрий, ішкі мү шелердің, тамырлардың бірың ғ ай салалы бұ лшық еттерінің қ ысымын кө тереді. Жатырдан қ ан кеткенде қ анды тоқ тату ү шін қ олданады, бірақ бұ л кезде жү рек айну, бас айналу, іш ө ту, тахикардия болуы мү мкін. Жатырдан кеткен қ анды тоқ татын жасанды дә рілердің бірі котарнин хлориды (Cotarnini chloridum). Бұ л жатырдың қ ысымын кө тереді, сондық тан қ ан тоқ тауына себеп болады.
Rp.: Sol. Ergometrini maleatis 0, 02% - 1 ml
D. t. d. № 10 in amp.
S. 1 мл-ден бұ лшық ет астына.
#
Қ ан тү зілуін реттейтін дә рілер.
Бұ лар негізі екі топқ а бө лінеді:
1. Эртропоэзге ә сер ететін дә рілер:
- эритропоэзді ынталандыратын дә рілер:
а/ гипохромды анемияда қ олданылатындар: темір сульфатының тотығ ы, темір лактаты, ферковен, ферум лек, коамид.
б/ гиперхромды анемияда қ олданылатындар: цианокобаламин (витамин В-12), фоль қ ышқ ылы (витамин Вс).
|
|
|
в/ созылмалы анемияда қ олданылатындар: эпоэтин альфа.
- Эритропоэзді тежейтін дә рілер: Фосфор-32 мен таң баланғ ан натрий фосфаты.
2. Лейкопоэзге ә сер ететін дә рілер:
- лейкопоэзді ынталандыратын дә рілер: натрий нуклеиниті, пентоксил, метилурацил, молграмостим, филграстим.
- лейкопоэзді тежейтін дә рілер: миелосан, новэмбихин, меркаптопурин жә не т. б. қ атерлі ісіктерге қ арсы қ олданылатын дә рілер.
Эритропоэзге ә сер ететін дә рілер.
Гипохромды анемиялар эритропоэзді реттеу ү шін темір дә рілерін қ олдану басты қ ызмет атқ арады. Денедегі темірдің мө лшері 2-5 кг. Оның екіден ү ш бө лігі гемоглобиннің қ ұ рамына кіреді. Қ алғ ан бө лігі ағ задағ ы қ орларда (сү йек кемігі, бауыр, кө кбауыр) болады. Темір гемоглобин мен бірнеше ферментердің қ ұ рамына кіреді.
Гипохромды анемия созылмалы қ ан жоғ алту, темірдің асқ азан-ішек жолында сің ірілуі бұ зылуы, жү ктілік кезінде дамиды. Бұ ғ ан темір сульфатының тотығ ы (Ferrosi sulfas) - 1 гр. ұ нтақ ретінде) мен темір лактаты (Ferri lactas) - 1 гр. ұ нтақ ретінде) қ оланылады. Оларды ауыз қ уысымен жанаспауы ү шін қ аптама, драже тү рінде береді, ө йткені тіс қ арайып кетеді. Темір дә рі-дә рмектерін қ олданғ анда іш қ атуы мү мкін.
Rp.: Ferrosi sulfatis 0, 5
D. t. d. № 20 in caps. gelat.
S. 1 қ аптамадан кү ніне 3 рет.
#
Егер темірдің асқ азан-ішек жолымен сің ірілуі бұ зылса, егу арқ ылы енгізетін дә рілерді қ олданады, мысалы: феркофен (Fercovenum) - 5 мл апуласы), феррум лек (Ferrum Lek) - 2 мл ампуласы шығ арылады. Кері ә серлері: беттің, мойынның қ ызаруы, белдің ауыруы, ө кпенің қ ысылуы байқ алады.
Rp.: Fercoveni 5 ml
D. t. d. № 6 in amp.
S. 4 мл-ден бұ лшық етке егу.
#
Гипохромдық жә не гипоплазиялық анемияда кобальт дә рісі – коамидті (Coamidum) – 1% – 1 мл ампуласы) де қ олданылады.
Созылмалы анемияда бү йректің жетіспеушілігінен пайда болатын кезде эпоэтин альфа (Epoetin alfa) – ампулада, 1 мл 1000 -нан 10000 Ә Б дейін болады, егу кезінде 30-100 Ә Б 1 кг салмағ ына аптасына ү ш рет ө лшеп беріледі, осы мө лшермен флаконы да болады). Бұ л ішкі эртропоэтинге тә різдес гендік инженерия тә сілімен алынғ ан дә рі. Бұ ны ә лсіздік, нә рестелер анемиясы, ЖИТС ауруы, қ атерлі ісікте жә не т. б. анемияғ а ұ қ сас ауруларда қ олданады.
|
|
|
Гиперхромды анемияны емдеуге цианокобаламин (витамин В-12), фоль қ ышқ ылы (витамин Вс) қ олданылады.
Цианокобаламин (Витамин В12, Долекс, Нейробене жә не т. б.; поливитаминдердегі қ оспа – Гендевит, Кладевит, Комплевит) пернициозды анемияда, сә улелі ауруда, фуникулярлы миелозда қ олданады. Аллергия, мазасыздық, тахикардия сияқ ты кері ә серлері болуы мү мкін. Ал тробоэмболияда, эритремия жә не эритроцитозда қ олданбайды. Бұ л ампула ретінде 0, 003%; 0, 01%; 0, 02%; 0, 05% жә не 0, 1% ерітіндісі 1 мл егу ү шін, аптасына 2-3 реттен қ олданылады.
Фоль қ ышқ ылы (Витамин ВС т. б.; поливитаминдердегі қ оспасы – Аэровит, Глутамевит, Декламевит, Квадевит, Комплевит) макроцитарлық анемия, жү кті ә йелдер анемиясы, лейкопения жә не т. б анемия тә різді жағ дайларда қ оланылады, тек керісінше Аддисон-Бермер анемиясына қ олданбайды. Тү ймедағ ының ішу мө лшері 0, 001 г, кү ніне 2-3 реттен.
Полицитемия, яғ ни эритремия ауруында эритроцитердың саны бірнеше рет кө теріліп кетеді ол эритройдты қ атерлі ісік болып табылады. Бұ л жағ дайда фосфор 32 мен таң баланғ ан гамма-сә улелі натрий фосфаты дә рісі қ олданылады. Сол кезде эритроциттердің, тромбоциттердің санын тө мендетеді.
Лейкопоэзге ә сер ететін дә рілер.
Лейкопоэзді ынталандыратын дә рілерді лейкопения мен агранулоцитозда қ олданады. Бұ ғ ан жататын дә рілер натрий нуклеинаты (Natrii nucleinas) – ұ нтақ ретінде 0, 25-1 гр., осыдан 2% - немесе 5% ерітіндісі егуге дайындалады). Лейкопения, агранулоцитоз, ө кпенің созылмалы қ абынуы, вирусты гепатит, щизофрения кезінде қ олданады.
Rp.: Sol. Natrii nucleinatis 2% - 20 mi
D. Sterilisetur!
S. 5 мл-ден кү ніне 1-2 рет бұ лшық етке егуге.
#
Пентоксил (Pentoxylum) 0, 2 гр тү ймедағ ы қ апталғ ан тү рінде) – синтетикалық дә рі. Агранулооцитарлық анемия, бензолмен уланғ анда қ олданады. Кейде диспепсия болуы мү мкін. Бұ ғ ан ұ қ сас дә рі метилурацил (Methyluracilum) – 0, 5 тү ймедағ ы жә не балауызы, 10% - 25, 40 гр майы).
|
|
|
Гендік инженерия тә сіл арқ ылы алынғ ан дә рілер молграмостим (Molgramostim) – лиофильді ұ нтақ флаконда – 50 –ден бастап 500 ге жә не 700 мкг, егу ретінде қ олданғ анда 10 мкг/кг тері астына жә не қ ан тамырғ а) жә не бұ ғ ан ұ қ сас филграстим (Filgrastim) – 0, 3 жә не 0, 48 мг, егу ретінде қ олданғ анда 5 мкг/кг тері астына жә не қ ан тымырғ а тамшылатып беру керек). Бұ ларды қ атерлі ісіктерді химиялық емдеу кезінде лейкопенияда, аплазиялық анемияда, косымша ем ретінде ЖИТС ауруында қ олданады.
Лекопоэзді тежейтін дә рілер (қ атерлі ісіктерде қ олданылатын – миелосан, новэмбихин, меркаптопурин жә не т. б. ) лейкозда, лимфгранулематозда жә не т. б. ісік ауруларында қ олданады.
12. 2. Жыныс гормоналды дә рілері.
Бү л гормоналды дә рілер келесі топтарғ а бө лінеді:
А) ә йелдер жыныс гормондары.
1/ Эстрогендік жә не 2/ Гестагендік дә рілер.
Б) ерлер жыныс гормондары 3/ Андрогенді (тестостеронді) жә не 4/Анаболикалық стероидты дә рілер.
12. 2. 1. Эстрогендік дә рілер – Эстрадиол, Эстрадиол дипропионаты (Oestradiol, Oestradiol dipropionate) - (табиғ и гормондар), этинилэстрадиол (Aethinyloestradiolum) жартылай жасанды жә не синэстрол (Synoestrolum) жасанды дә рі - бұ лардың ә сері аса жоғ ары келеді. Эстрогендіктер кө бінесе екінші реттік жыныстық жетіспеушілікке, бедеулікте жә не жыныс мү шелердің гипоплазиясында қ олданылады.
Бұ ларды қ олдануғ а болмайды: мастопатия, жыныс мү шелерінің қ атерлі ісіктері, эндометрит жә не т. б. Жанама ә серлері бар: бас айналу, лоқ су, қ ұ су, кейде жатырдан қ ан кету.
Эстрадиол (Дерместрил, Климара, Менорест жә не т. б) қ ұ рлысы жә не ә сері эстронғ а (адамның денесіндегі табиғ и гормон) ұ қ сас келеді. 1мг эстрадиолдың белсендігі 10000 Ә Б сә йкес болады.
Бұ л эстрондық гормон жетіспегендіктен қ олданылады. Ондай жағ дайда гинекологиялық операциядан кейін жә не климакс келген кезде, содан соң ә йелдердің босануын кү шейту ү шін, контрацепция ретінде жә не қ уық бездің қ атерлік ісігінде қ олданылады.
Жанама ә серлері жә не кері кө рсеткіштері жалпы эстрогендерге ұ қ сас. Бұ ның мө лшері 0, 002 г тү ймедақ тү рінде жә не т. б. трансдермальдық жабыстырғ ыш сияқ ты.
Эстрадиол дипропионаты (эстрадиол пропионаты жә не т. б. ) эстрадиолдың ө зімен салыстырғ анда баяу жә не ұ зақ уақ ытқ а ә сер етеді. Басқ а ә серлері эстрадиолмен ұ қ сас келеді.
Rp.: Sol. Oestradioli dipropionatis oleosae 0, 1%-1 ml
D. t. d. № 6 in amp.
S. 1 мл-ден аптасына 1-2 рет.
#
Этилинэстрадиол (Микрофоллин форте жә не т. б. ) қ ұ рылысы мен ә серіне қ арағ анда эстрадиолғ а ұ қ сас, ал белсенділігі ө те кү шті жә не ішуге тү ймедақ тү рінде пайданылады.
Rp.: Aethinyloestradioli 0, 00001
D. t. d. № 20 in tab.
S. 1 тү ймедақ тан кү ніне 2 рет.
#
Эстрагендікке қ арсы ә серін тигізетін (антиэстрагендік) дә рілер. Кломифен (Сlоmifene) ең жақ сы бедеулікке ә сер етеді, одан соң Тамоксифен жә не Торемифен сү т бездерінің қ атерлі ісігіне қ арсы қ олданылады.
12. 2. 2. Гестагенді дә рілер – Прогестерон (Progesteronum) жә не осығ ан ұ қ сас дә рілер - оксипрогестерон капронаты (Oxyprogesteroni caproas) жә не т. б. Бұ лар сары дененің жетіспеушілігіне байланысты аурулар, оның ішінде тү сікке - іш тастауғ а қ арсы қ олданылады.
Бұ ларды қ олдануғ а болмайтын кері кө рсеткіштер: бауыр жетіспеушілігінде, гепатит, сү т бездері мен жыныс мү шелерінің қ атерлі ісіктері.
Жанама ә серлері: қ ан қ ысымының кө терілуі, дененің ісінуі жә не жү рек соғ ысының жиілеуі мү мкін.
Прогестерон (Прожестожель, Утрожестан жә не т. б. ) сары дененің гормоны, алғ ашқ ы кезде нә рестенің дамуына жағ дай жасайды, ал жү ктіліктің соң ғ ы кезең інде жатырдың жиырылуын тежейді.
Бұ ны аменорея (етеккірдің жоқ тығ ы), жатырдан қ ан кету, бедеулік кезінде, тү сікке қ арсы жә не контрацептік дә рі ретінде қ олданылады.
Жанама ә серлері: тромбофлебит, тромбоэмболия, холецистит, гепатит, ісіну, аллергиялық ө згерістер жә не т. б. пайда болуы мү мкін.
Кері кө рсеткіштері: бауыр жетіспеушілігі, гепатит, тромбозғ а бейімділік.
Мө лшері 0, 5%; 1% жә не 2% майлы ерітіндісі 1 мл ампула тү рінде бұ лшық етке егуге қ олданылады.
Rp.: Sol. Progesteroni oleosae 1%-ml
D. t. d. № 6 in amp.
S. 1 мл-ден кү ніне 1 рет.
#
Оксипрогестерон (Гидроксипрогестерон, Гормофорт т. б. ) капронаты – жасанды дә рі, биологиялық жә не ә серімен прогестеронғ а ұ қ сас, сондық тан кө бінесе сары дене жетіспеушілігінде прогестерон сияқ ты қ олданылады. Мө лшері 12, 5% жә не 25% майлы ерітіндісі ампула тү рінде 1 мл-ден пайданылады.
Rp.: Sol. Oxyprogesteroni capronatis oleosae 12, 5%-1ml
D. t. d. № 6 in amp.
S. 1 мл-ден аптасына 1 рет.
#
Антигестагенді дә рі – Мифепристон медициналық тә жірибеде жү ктіліктің алғ ашқ ы кезең інде бала тү сіру ү шін қ олданылады.
12. 2. 3. Андрогенді дә рілер – Тестостерон пропионаты (Testosteroni propionas), метилтестостерон (Methyltestosteronum) жә не т. б. Қ олдану кө рсеткіштері: жыныстық жетіспеушілік, жыныс жү йесі қ ызметінің бұ зылуы, акромегалия, клементарий, жатырдан қ ан кету, ұ рық бездері мен сү т бездерінің қ атерлі ісіктері. Ерлердің жыныс безінің қ атерлі ісігі кезінде қ олдануғ а болмайды.
Қ осымша, яғ ни жанама ә серлері: жыныстық қ озу, денедегі тұ з бен судың жиналуы, дауыстың ө згеруі, бет пен дененің тү к басуы, сү т бездерінің атрофиясы, лоқ су жә не бас айналуы.
Тестостерон пропионаты (Тестостерон, Андриол жә не т. б) ер кісінің ішкі жыныс гормонына ұ қ сас, бірақ жасанды тү рінде шығ арылады, сондық тан да ұ зақ андрогендік ә серін тигізеді. Тестостеронды ер адамның жыныс жү йесінің қ ызметі бұ зылғ анда, климакс жә не остеопороз кезінде қ олданады. Ә йелдер сү т безінің қ атерлі ісігінде тағ айындалады. Бұ ның 1% жә не 5% майлы ерітіндісі 1 мл тері астына егіледі.
Тестостеронның жанама ә серлері мө лшерін асырып жібергенде жиі байқ алады: ер адамның жыныстық елігуінің қ озуы, денедегі су мен тұ здың жиналуы, қ уық ү стіндегі без қ ызметінің бұ зылуы, ә йелдерде вирилизм (ер адамдарғ а тә н кө рініс – дауысы ө згеріп, денесі тү ктенуі жә не сү т безінің жойылу) жә не жалпы бас айналу, лоқ су жә не т. б. ө згерістер кө рінеді. Бұ ны қ олдануғ а болмайтын кері кө рсеткіштер: қ уық ү сті безінің жә не бауырдың қ атерлік ісіктері, жү кті жә не бала емізетін ә йелдерге.
Rp.: Sol. Testosteroni propionatis oleosae 1%-1 ml
D. t. d. № 6 in amp.
S. Бұ лшық етке кү ніне 1 мл-ден.
#
Метилтестостерон (Андрорал жә не т. б. ) тестостероннан алынғ ан, ұ қ састығ ы бар жасанды дә рі. Тү ймедақ ты (мө лшері 0, 005 жә не 0, 01 г-нан) жұ тып бірден жібермей, ауыздың ішінде сің ірілгенше ұ стап отыру керек, сонда ә сері жоғ ары болады. Жұ тқ ан кезде асқ азанның сө лі оны ыдырата алмайды, сондық тан ә сері тө мендеп кетеді. Қ олданылуы, жанама жә не қ атерлі ә серлері тестостеронғ а ұ қ сас келеді.
Rp.: Methyltestosteroni 0, 005
D. t. d. № 20 in tab.
S. 1 тү ймедақ тан кү ніне 2-3 рет.
#
Антиандрогенді дә рілер – Ципротерон (Андрокур т. б. ), Финастерид (Проскар т. б. ) - ерлердің жыныс қ атынасы белсенділігі ө те жоғ ары кезінде, ә йелдердің андрогендік сезімталдығ ы жоғ арыланғ анда, балалардың жыныс гормондары ерте пайда болғ анда қ олданылады.
12. 2. 4. Анаболикалық стероиды дә рілер –Метандростенолон (Methandrostenolonum), Феноболин (Phenobolinum) жә не т. б. Олар қ аң қ а бұ лшық еттің, ішкі мү шелердің, сү йек ұ лпасының салмағ ын арттырады. Денеден азоттың, фосфордың, кальцийдің шығ арылуы баяулайды. Бұ лар белоктардың синтезін жақ сартады, тамақ қ а деген тә бетті ашады, регенерация жақ сарады.
Анаболиктердің қ олданылуы: кахексия (арық тау), стероидты диабет, жү рек бү лшық етінің жансыздануы, миокард инфаркты, кардиосклероз, асқ азан жарасы, миокардит, бү йректің созылмалы аурулары, миопатия, ө кпенің созылмалы аурулары, остеопороз, сү йек сынғ анда, жұ қ палы аурулар, кү йік ауруы жә не т. б аурулар.
Бұ ларды қ олдануғ а болмайды: ерлердің жыныстық бездерінің қ атерлі ісігінде, жү кті ә йелдерге, бауыр жә не бү йрек ауруларында.
Жанама ә серлері де бар: кальций тұ здарының сү йекте кө беюі, сү йек ө суінің тоқ талуы, диспепсиялық ә серлер, ісінулер, сарғ аю, бауырдың ұ лғ аюы, ә йелдерде етеккір циклының бұ зылуы, бұ лшық еттердің ө суі.
Метандростенолон (Дианабол, Метандиенон жә не т. б. ) химиялық қ ұ рылысы жә не биологиялық ә серімен салыстырғ анда тестостеронғ а ұ қ сас. Андрогендік белсенділігі ө те тө мен, ал анаболикалық қ асиеті жақ сы байқ алады. Сондық тан оны белокты анаболизимдік бұ зылыста, яғ ни ә ртү рлі кахексия (жү деудің асқ ынғ ан тү рі), астения (ә лсіздік), ә р тү рлі індетті аурулардан кейінгі кездегі белоктық жетіспеушілігі, содан соң ө те ауыр жарақ аттан жә не кү йіктен кейін қ олданады. Тү ймедағ ы 0, 001 жә не 0, 005 г мө лшерімен пайданылады. Жанама жә не қ атерлі ә серлері андрогендік дә рілерге ұ қ сас келеді.
Феноболин (Нандролон, Ретаболил жә не т. б. ) белсенділігі кү шті жә не ө те ұ зақ уақ ыт ә сер ететін дә рі. Мысалы, бір рет қ олдағ анның ө зінде ә сері 7 кү ннен 15 кү нге дейін созылады. Барлық қ алғ ан ә серлері метандростенолонғ а ұ қ сас келеді. 1% жә не 2, 5% майлы ерітіндісі 1 мл-ден бұ лшық етке егіледі.
Rp.: Sol. Phenobolini oleosae 2, 5%-5 ml
D. t. d. № 10 in amp.
S. Бұ лшық етке аптасына1 рет.
12. 2. Дә румендік дә рілер.
Қ ұ рамында коферменттер болуына байланысты олардың кө бі зат алмасу жү рісіне қ атысады. Кө птеген дә румендер денеде тү зілмейді. Дә румендердің кө зі ас-тағ амдары болып саналады. Адамның денесінде Д дә румені ультракү лгін сә улелерінің ә серінен теріде де қ ұ растырылады. Никотинамид триптофан, ал К дә румені ток ішек микробтарынан пайда болады. Тағ амдарда дә румендердің аздығ ынан гиповитаминоз, кейде авитаминоз болуы мү мкін. Асқ орыту жолдарындағ ы дә румендер сің ірілуінің бұ зылуынан да гиповитаминоз пайда болады. Жү кті ә йелдерде тиреотоксикозда, дене қ ызуы кө терілгенде дә румендердің қ ажеттілігі артады, сондық тан гиповитаминоз болуы мү мкін. Дә румендердің аздығ ын толық тыру ү шін жеміс-жидектер қ олданылады. Дә румендерді дә рі ретінде қ абылдау ең қ олайлы, ың ғ айлы жол болып табылады.
Дә румендік дә рілер екі топқ а бө лінеді:
1. Суда еритін дә румендік заттар: В1 дә румені - тиамин бромиді (Thiamini bromidum) жә не тиамин хлориді (Thiamini chloridum), В2 дә румені - рибофлавин (Riboflavinum), В6 дә румені - пиридоксин гидрохлориді (Piridoxini hydrochloridum), РР дә румені – никотин қ ышқ ылы (Acidum nicotinicum) жә не никотинамид (Nicotinamidum), аскорбин қ ышқ ылы (Acidum ascorbinicum), рутин (Rutinum), В5 дә румені - кальций пантотенаты (Calcii pantothenas), Вс дә румені - фоль қ ышқ ылы мен В12 дә румені – цианокобаламин жә не т. б.
2. Майда еритін дә румендік заттар: дә румен А - ретинола ацетат (Petinoli acetas), Д дә румені - эргокальциферол (Ergocalciferolum), Е дә румені - токоферол ацетаты (Tocopheroli аcetas), К дә румені – викасол (Vicasolum).
12. 2. 1. Суда еритін дә румендік заттар.
Тиамин бромиді (В1 дә румені, тиамин хлориді, тиабене жә не т. б. ) –кетоқ ышқ ылдардың, транскетолазалардың коферменті. Гиповитаминозда, ә сіресе жү йке жү йесі қ атты зақ ымданады. Гипо- жә не авитаминоз, микроциркуляцияның бұ зылуы, жү рек, бү йрек, бауыр ауруларына, асқ азан жә не 12 елі ішек жараларына, метаболиттік ацидоз, аритмия, полиневрит, тиреотоксикоз, гипотрофия, операциядан кейінгі жағ дайлар кезінде қ олданылады. Аллергиялық реакция жә не анафилактикалық шок болуы мү мкін, сондық тан бұ ндай жағ дайда қ олдануғ а болмайды.
Тиамин бромиді тү ймедақ тү рінде 0, 00258, 0, 00645 жә не 0, 0129 г; ампуласы 3% жә не 6% ерітіндісі 1 мл-ден егуге арналғ ан.
Rp.: Sol. Thiamini bromidi 3% - 1 ml
D. t. d. № 10 in amp.
S. Бұ лшық етке кү ніне 1 реттен егуге.
Рибофлавин (В2 дә румені, рибофлавин мононуклеотиді жә не т. б. ) – жетіспегенде ауыздың қ ыртысы, ерні, тілі, мұ рын, қ ұ лақ терілері жараланып кетеді, кө зден жас ағ ады, кү н сә улесінен қ орқ ады. Сондық тан бұ л дә руменді гиповитаминозда, кератитте, конъюнктивитте, иритте жә не тері ауруларында қ олданады. Ұ нтақ жә не тү ймедақ тү рінде 0, 005 жә не 0, 01 г кү ніне 2-3 реттен беріледі.
|
|
|
